8. Sınıf Cümle Türleri Konu Anlatımı 📚✍️
A) YÜKLEMİN TÜRÜNE GÖRE CÜMLELER 🔑
Fiil (Eylem) Cümlesi 🏃�♂️ Yüklemi haber veya dilek kiplerinden biriyle çekimlenmiş olan cümlelerdir.
Örnekler:
Manzarayı birlikte seyredelim. (Yüklem: Seyret- fiili dilek kipiyle çekimlenmiş)
Bugün alışverişe gidilecek. (Yüklem: Git- fiili haber kipiyle çekimlenmiş)
İsim (Ad) Cümlesi 📖 Yüklemi ek fiil ile çekimlenmiş olan cümlelerdir.
Örnekler:
Ortam kalabalıktı. (Yüklem: Kalabalık sözcüğü ek fiil ile çekimlenmiş)
Yaptığı tek spor, yürümekti. (Yüklem: Yürümek sözcüğü ek fiil ile çekimlenmiş)
B) YÜKLEMİN YERİNE GÖRE CÜMLELER 🏠
Kurallı (Düz) Cümle 📏 Yüklemi sonda olan cümleler, kurallı cümledir.
Örnekler:
Fiiller konusunu dönem başında öğrenmiştik. (Yüklem: Öğrenmiştik)
Devrik (Kuralsız) Cümle 🔄 Yüklemi sonda olmayan cümleler, devrik cümledir.
Örnekler:
Dönem başında öğrenmiştik. (Yüklem: Fiiller konusunu)
Unuttum yine neler alacağımı. (Yüklem: Unuttum)
Eksiltili Cümle ❌ Yüklemi olmayan cümleler, eksiltili cümledir. Sonu üç nokta (...) ile biter.
Örnekler:
Tam oturup dinlenecekken...
Hava öyle soğuk ki...
C) ANLAMLARI BAKIMINDAN CÜMLELER 💬
Olumlu Cümle ✅ Yüklemde bildirilen işin gerçekleştiğini, gerçekleşeceğini ya da var olduğunu belirten cümlelerdir.
Örnekler:
Yardımlarımızdan dolayı bize teşekkür etti.
Bende biraz para var.
Olumsuz Cümle ❌ Yüklemde bildirilen işin gerçekleşmediğini ya da var olmadığını belirten cümlelerdir. Olumsuzluk, "-ma, -me" gibi eklerle yapılır.
Örnekler:
Çam, meyve ağacı değildir.
Evde hiç ekmek yok.
Uzun zamandır sinemaya gitmiyorum.
Uyarı: Biçimce olumlu olup anlamca olumsuz olabilecek durumlar da vardır.
Örnek:
Kadıncağız sabahtan beri ne yiyor ne içiyor? (Anlam: Kadıncağız sabahtan beri yemedi içmedi)
Soru Cümlesi ❓ Cevap almak için kurulan cümlelerdir. Gerçek ve sözde soru cümleleri olarak ikiye ayrılır.
Gerçek Soru Cümlesi:
Amaç cevap almak ve bilgi edinmektir.
Örnekler:
Akşam beni kaçta ararsın?
Evcil hayvanınız var mı?
Sözde Soru Cümlesi:
Amaç, vurgulamak ya da onay almak, inkâr etmek, azımsamak gibi anlamlar taşır.
Örnekler:
Ne çok çalıştığını bilmez olur muyum? (Onaylama)
Bunları ben mi söylemişim? (İnkâr)
Ünlem Cümlesi 😱 Sevgi, korku, heyecan, şaşkınlık gibi duyguları ifade eden cümlelerdir.
Örnekler:
Tüh, annemin en sevdiği vazoyu kırdım!
Eyvah, yine yağmura yakalanacağım!
D) YAPILARINA GÖRE CÜMLELER 🏗�
Tek Yüklemli (Basit) Cümle ➖ Yüklem tektir ve yan cümle bulunmaz. Cümlenin uzunluğu veya kısalığı önemli değildir.
Örnekler:
Şu kale, en sağlam yapısıdır bu küçük kentin.
Görünce sor.
Birleşik Cümle ➗ Birleşik cümleler dört şekilde yapılır:
İçinde Fiilimsi Olan Cümle (Girişik Birleşik Cümle)
Örnek:
Beni görünce koşarak yanıma geldi.
Şartlı Birleşik Cümle
Örnek:
Kendine güvenmezsen başaramazsın.
"Ki"li Birleşik Cümle
Örnek:
Anladım ki bu konuda ben yanılıyorum.
İçinde Cümle Olan Cümle (İç İçe Birleşik Cümle)
Örnek:
Bir haftaya kadar buraya dönmüş olacağım, dedi.
Birden Çok Yüklemli (Sıralı) Cümle 🔄 Birden fazla yüklem vardır ve virgülle ya da noktalı virgülle bağlanır.
Örnekler:
Acıktım, bir şeyler yiyeceğim.
At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır.
Bağlacı Olan (Bağlı) Cümle 🔗 Birden fazla yüklem vardır ve yüklemler bağlaçlarla birbirine bağlanır.
Örnekler:
Kapıyı açtı ve dışarı çıktı.
Hasta; yatağından doğruldu, kalktı, yürüdü ve pencereyi açtı.