Açık LFizik 2 - 2. ÜNİTE: KUVVET VE HAREKET – GENİŞ ÖZET

[Administrator]

2. ÜNİTE: KUVVET VE HAREKET (144. Sayfadan Sonrası)
Önceki bölümlerde fiziksel büyüklükler, vektörler, doğadaki temel kuvvetler ve hareket kavramı ele alınmıştı. Şimdi bu ünitenin geri kalan kısmında Newton'un hareket yasaları, enerji ve momentum konuları işlenmektedir.

2.6. Newton'un Hareket Yasaları
İngiliz bilim insanı Isaac Newton, hareketin temel prensiplerini üç yasa ile açıklamıştır.

1. Newton'un 1. Yasası (Eylemsizlik Prensibi)
Bir cisim üzerine dış kuvvet etki etmediğinde, duruyorsa durmaya, hareket ediyorsa sabit hızla hareket etmeye devam eder.
Örnekler:
Hareketsiz bir cismin itmedikçe hareket etmemesi.
Hareket halindeki bir otobüste aniden fren yapıldığında yolcuların öne savrulması.
Uzay boşluğundaki bir cismin sonsuza kadar hareket etmesi.
2. Newton'un 2. Yasası (Dinamiğin Temel Prensibi)
Bir cismin üzerine etki eden net kuvvet (F), o cismin ivmesi (a) ile doğru orantılıdır:
F=m⋅a

Örnekler:
Aynı kuvvetin farklı kütleli cisimlere farklı ivmeler kazandırması.
Ağır bir kamyonun küçük bir arabadan daha yavaş hızlanması.
3. Newton'un 3. Yasası (Etki-Tepki Prensibi)
Her etkiye karşı, eşit büyüklükte ve zıt yönde bir tepki kuvveti vardır.
Örnekler:
Roketlerin uzaya fırlatılmasında itme kuvveti.
Bir balonun içindeki havanın dışarı çıkarken balonu ters yönde hareket ettirmesi.
Yüzeyin, üzerine konan bir cisme uyguladığı normal kuvvet.

2.7. Sürtünme Kuvveti
Sürtünme, temas halindeki iki yüzey arasındaki hareketi zorlaştıran bir kuvvettir.

Sürtünme Türleri:

Statik Sürtünme:
Hareket başlamadan önceki sürtünmedir.
Hareketi başlatmak için aşılması gerekir.

Kinetik (Kayma) Sürtünmesi:
Hareket halindeki bir cismin yüzeyle etkileşimi sonucu oluşur.
Genellikle statik sürtünmeden daha küçüktür.

Yuvarlanma Sürtünmesi:
Tekerlekli cisimlerde görülen sürtünme türüdür.
Kayma sürtünmesine göre daha küçüktür.

📌 Örnekler:
Buz üzerindeki bir cismin daha kolay hareket etmesi (sürtünme azdır).
Kumlu zeminde yürümenin daha zor olması (sürtünme fazladır).
Araba lastiklerinin yola tutunmasını sağlayan kuvvet.

2.8. Denge ve Net Kuvvet
Bir cisme etki eden tüm kuvvetlerin vektörel toplamı net kuvvet (bileşke kuvvet) olarak adlandırılır.
Eğer bir cisim dengede ise, net kuvvet sıfırdır (Fnet = 0).

Denge Koşulları:
Bir cismin dengede olması için üzerine etki eden kuvvetlerin toplamı sıfır olmalıdır.
Dönme dengesi: Bir cismin dengede kalabilmesi için dönme etkisinin de dengede olması gerekir.

📌 Örnekler:

Asılı bir lambanın sabit kalması.
Düzgün yürüyen bir insanın dengesini koruması.
Sabit hızla giden bir aracın üzerine etki eden kuvvetlerin dengelenmiş olması.

2.9. Momentum ve İtme
Momentum (p): Bir cismin hareketini ve kütlesini birlikte değerlendiren bir büyüklüktür.

p=m⋅v

Momentum korunur: Kapalı bir sistemde momentum değişmez.
İtme (J):
Bir cisme uygulanan kuvvetin zamanla çarpımıdır.
Formülü:
J=F⋅Δt

İtme, momentum değişimine eşittir (J = Δp).

📌 Örnekler:

Bir futbol topuna ne kadar uzun süre kuvvet uygulanırsa, o kadar hızlı gider.
Hava yastıkları, çarpma süresini uzatarak kuvvetin etkisini azaltır.
Basketbol topunu yere vurduğumuzda, top yere uyguladığı kuvvet kadar tepki kuvveti ile yukarı zıplar.

2.10. İş ve Enerji İlişkisi
Bir cisme kuvvet uygulandığında, cisim hareket ederse iş yapılmış olur.
W=F⋅d⋅cosθ

📌 Örnekler:
Kitap kaldırırken yapılan iş.
Arabayı hareket ettirmek için motorun yaptığı iş.
2.11. Hareket Problemleri ve Uygulamaları
Bu bölümde, hareket ve kuvvet ile ilgili günlük yaşamdan çeşitli problemlere çözüm getirilir.

📌 Örnekler:
Yokuş aşağı kaykay yapan bir çocuğun ivmesi nasıl değişir?
Bir otomobilin fren mesafesi hangi faktörlere bağlıdır?
Uyduların yörüngede kalmasını sağlayan kuvvet nedir?

144. Sayfadan Sonrası İçin Genel Özet ve Sınav İçin Öneriler:
✅ Newton'un hareket yasalarını iyi öğrenin.
✅ Sürtünme kuvvetinin türlerini ve etkilerini kavrayın.
✅ Denge durumlarında net kuvveti analiz etmeyi öğrenin.
✅ Momentum ve itme arasındaki ilişkiyi bilin.
✅ İş, enerji ve hareket arasındaki bağlantıları öğrenin.

Bu konular sınavda hesaplamalar, grafik yorumlamaları ve günlük hayat uygulamaları ile birlikte sorulabilir. Formülleri ve örnekleri tekrar etmen faydalı olacaktır. 🚀📚