📌 9. Sınıf Fizik – 6. Ünite: Dalga Mekaniği (Geniş Özet) - Yeni

[Administrator]

Bu özet, MEB 2024 9. Sınıf Fizik müfredatına uygun olarak hazırlanmıştır. Yazılı sınavda çıkabilecek tüm önemli konuları kapsamaktadır. Önemli formüller, kavramlar ve örnekler içeren eksiksiz bir kaynaktır.

📖 6.1. Dalga Nedir?
📌 Dalga, enerji taşıyan periyodik hareketlerdir.
📌 Maddenin titreşmesiyle oluşan dalgalara mekanik dalgalar, boşlukta yayılabilen dalgalara elektromanyetik dalgalar denir.

🔹 Dalga Türleri:
✔ Mekanik Dalgalar: Yayılmak için maddesel ortama ihtiyaç duyar. (Örnek: Su dalgaları, ses dalgaları)
✔ Elektromanyetik Dalgalar: Boşlukta yayılabilir. (Örnek: Radyo dalgaları, ışık, X-ışınları)

📌 Dalga Hareketi:
✔ Atma: Tek bir dalga hareketidir.
✔ Periyodik Dalga: Sürekli olarak oluşan dalgalardır.

📌 Günlük Hayattan Örnekler:
✔ Suya taş atıldığında oluşan halkalar.
✔ Radyo dalgalarının havada yayılması.

📖 6.2. Dalga Çeşitleri
🔹 Titreşim Yönüne Göre Dalga Türleri:
✔ Enine Dalgalar: Titreşim yönü, yayılma yönüne diktir. (Örnek: Su dalgaları, elektromanyetik dalgalar)
✔ Boyuna Dalgalar: Titreşim yönü, yayılma yönüne paraleldir. (Örnek: Ses dalgaları)

🔹 Yayılma Ortamına Göre Dalga Türleri:
✔ Mekanik Dalgalar: Ortam gereklidir. (Ses, deprem, su dalgaları)
✔ Elektromanyetik Dalgalar: Ortam gerekmez. (Işık, radyo dalgaları)

📌 Önemli Notlar:
✔ Ses boyuna dalgadır, ışık enine dalgadır.
✔ Su dalgaları hem enine hem boyuna dalga özelliği gösterir.

📖 6.3. Dalga Hareketi ve Dalga Büyüklükleri
📌 Dalga, hareket eden enerji taşıyan bir sistemdir.

🔹 Dalga Büyüklükleri:
✔ Dalga Boyu (λ): İki dalga tepesi veya çukuru arasındaki mesafe. Birim: m
✔ Periyot (T): Bir dalganın oluşma süresi. Birim: s
✔ Frekans (f): Birim zamanda oluşan dalga sayısı. Birim: Hz
✔ Genlik (A): Dalganın maksimum yüksekliği.
✔ Hız (v): Dalganın belirli bir ortamda yayılma hızı. Birim: m/s

📌 Dalga Hızı Formülü:
📌 v = λ × f
✔ v: Dalga hızı (m/s)
✔ λ: Dalga boyu (m)
✔ f: Frekans (Hz)

📌 Örnek:
✔ Dalga boyu 4 m, frekansı 5 Hz olan bir dalganın hızı kaç m/s'dir?
✔ Çözüm: v = 4 × 5 = 20 m/s

📖 6.4. Su Dalgaları
📌 Su dalgaları hem enine hem de boyuna özellik gösterir.

🔹 Dalga Çeşitleri:
✔ Dairesel Dalga: Noktasal bir kaynaktan çıkar.
✔ Düz Dalga: Uzun bir kaynaktan çıkar.

📌 Özellikleri:
✔ Su dalgaları engellere çarptığında yansır.
✔ Dalga boyu ve frekans su derinliğine göre değişir.

📌 Örnek:
✔ Derin suda dalga hızı fazla, sığ suda azdır.

📖 6.5. Ses Dalgaları
📌 Ses, gaz, sıvı ve katılarda yayılabilen bir boyuna dalgadır.

📌 Sesin Hızı:
✔ Katılarda en hızlı, gazlarda en yavaştır.
✔ Ses boşlukta yayılmaz.

📌 Ses Dalgalarının Özellikleri:
✔ Frekans sesin tiz veya kalın olmasını belirler.
✔ Genlik sesin şiddetini belirler.
✔ Sesin yüksekliği frekansına bağlıdır.

📌 Örnek:
✔ İnce sesler yüksek frekanslıdır, kalın sesler düşük frekanslıdır.

📖 6.6. Işık Dalgaları ve Elektromanyetik Dalgalar
📌 Işık dalgaları enine dalgalardır ve boşlukta yayılabilir.

📌 Işığın Özellikleri:
✔ Işık hızı boşlukta 300.000 km/s'dir.
✔ Saydam ortamlarda yayılır.

📌 Elektromanyetik Dalga Türleri:
✔ Radyo Dalgaları: Uzun dalga boylu, düşük enerjili.
✔ Mikrodalgalar: Telefon, radar sistemlerinde kullanılır.
✔ Kızılötesi Işınlar: Uzaktan kumandalar.
✔ Görünür Işık: İnsan gözüyle algılanan dalgalar.
✔ Morötesi Işınlar (UV): Güneş ışınları.
✔ X Işınları: Kemik röntgenlerinde kullanılır.
✔ Gama Işınları: Yüksek enerjili, kanser tedavisinde kullanılır.

📌 Önemli Not:
✔ Dalga boyu küçüldükçe enerji artar.

📖 📝 Sınav İçin Özet Bilgiler
📌 Önemli Formüller:
✔ Dalga Hızı: v = λ × f

📌 Kritik Noktalar:
✔ Ses boşlukta yayılmaz ama ışık yayılır.
✔ Dalga boyu arttıkça frekans azalır.
✔ Ses katılarda daha hızlı yayılır.
✔ Elektromanyetik dalgalar boşlukta yayılabilir.