KİMYA 1 – SINAV GENİŞ ÖZETİ (136. Sayfaya Kadar)

[Administrator]

 1. Kimya Hayattır
Kimyanın günlük hayattaki yeri:

Temizlik malzemeleri: Sabun, deterjan, çamaşır suyu.
Gıda sektörü: Koruyucu maddeler, tatlandırıcılar, asitler (limon asidi, sirke asidi).
Sağlık: İlaçlar, serumlar, vitaminler.
Sanayi: Petrol, plastik, boya, gübre, tekstil.
Kimyanın alt disiplinleri:

Organik Kimya: Karbon bileşiklerini inceler (petrol, plastik, ilaç).
Anorganik Kimya: Karbon içermeyen bileşikleri inceler (tuzlar, asitler, bazlar).
Fizikokimya: Kimyasal tepkimelerde enerji değişimlerini inceler.
Analitik Kimya: Maddelerin bileşimini ve miktarını analiz eder.
Biyokimya: Canlı organizmalardaki kimyasal süreçleri inceler.
Polimer Kimyası: Plastik, kauçuk gibi büyük moleküllerin kimyasını inceler.

⚛ 2. Atomun Yapısı ve Atom Modelleri
Dalton Atom Modeli: Atom, bölünemez ve iç yapısı yoktur.
Thomson Atom Modeli: Üzümlü kek modeli, atom pozitif ve negatif yüklü parçacıklar içerir.
Rutherford Atom Modeli: Çekirdek modeli, atomun büyük kısmı boşluktur, pozitif yük çekirdekte toplanmıştır.
Bohr Atom Modeli: Elektronlar belirli enerji seviyelerinde hareket eder.
Modern Atom Modeli: Elektronlar belirli yörüngelerde değil, olma ihtimali yüksek bölgelerde (orbitallerde) bulunur.
Atom altı parçacıklar:

Proton (p⁺): Çekirdekte bulunur, +1 yüklüdür.
Nötron (n⁰): Çekirdekte bulunur, yüksüzdür.
Elektron (e⁻): Çekirdek etrafında bulunur, -1 yüklüdür.
Atom numarası (Z): Proton sayısıdır, elementi belirler.
Kütle numarası (A): Proton + nötron sayısıdır.

İzotop atomlar:

Proton sayısı aynı, nötron sayısı farklı atomlardır.
Örneğin Karbon izotopları: C-12, C-13, C-14.

📊 3. Periyodik Sistem ve Elementlerin Özellikleri
Periyodik tablo, elementleri özelliklerine göre sınıflandırır.
Gruplar (Dikey Sütunlar): Aynı gruptaki elementlerin kimyasal özellikleri benzerdir.
Periyotlar (Yatay Sıralar): Aynı periyottaki elementlerin katman sayıları aynıdır.

⚡ Element Türleri:
Metaller: Elektrik ve ısıyı iletir, parlak, dövülebilir (Altın, Bakır).
Ametaller: Kırılgan, elektriği iletmez, gaz veya katı olabilir (Oksijen, Karbon).
Yarı metaller (Metaloidler): Hem metal hem ametal özellik gösterir (Silisyum, Bor).
Periyodik Özellikler:

Atom yarıçapı: Periyotta sağa gidildikçe küçülür, grupta aşağı indikçe büyür.
İyonlaşma enerjisi: Elektron koparmak için gereken enerji, sağa doğru artar, aşağı indikçe azalır.
Elektronegatiflik: Bağ yaparken elektron çekme gücü, sağa doğru artar, aşağı indikçe azalır.

🔗 4. Kimyasal Bağlar ve Lewis Yapıları
Kimyasal bağ türleri:

İyonik bağ (Metal + Ametal): Elektron alışverişiyle oluşur (NaCl, KBr).
Kovalent bağ (Ametal + Ametal): Elektron paylaşımı ile oluşur (H₂O, CO₂).
Polar kovalent bağ: Elektronlar eşit paylaşılmaz.
Apolar kovalent bağ: Elektronlar eşit paylaşılır.
Metalik bağ (Metal + Metal): Serbest elektronlar sayesinde oluşur.
Lewis elektron noktaları:

Elementlerin değerlik elektronlarını gösteren modellerdir.

🔥 5. Kimyasal Tepkimeler ve Denklem Denkleştirme
Kimyasal değişimlerde yeni maddeler oluşur.
Denklem denkleştirme kuralları:
En büyük bileşik seçilir.
Katsayılar değiştirilerek atom sayıları eşitlenir.
Kütle korunumu sağlanır.
Reaksiyon türleri:

Yanma: C + O₂ → CO₂.
Nötrleşme: HCl + NaOH → NaCl + H₂O.
Çökelme: AgNO₃ + NaCl → AgCl (çökelti) + NaNO₃.

⚖ 6. Asitler, Bazlar ve pH Kavramı
Asitler (pH < 7): HCl, H₂SO₄.
Bazlar (pH > 7): NaOH, KOH.
Nötr maddeler (pH = 7): Saf su.
Asitlerin özellikleri:

Ekşi tat, metal ile tepkimeye girme, mavi turnusolü kırmızıya çevirme.
Bazların özellikleri:

Acı tat, kaygan his, kırmızı turnusolü maviye çevirme.

💧 7. Maddenin Halleri ve Fiziksel-Kimyasal Değişimler
Katı: Tanecikler sıkı dizilmiştir, belirli hacim ve şekle sahiptir.
Sıvı: Tanecikler hareketlidir, belirli hacmi vardır ama şekli yoktur.
Gaz: Tanecikler serbest hareket eder, hacmi ve şekli belirli değildir.
Plazma: Yüksek enerjili iyonlaşmış gazdır (Güneş, neon lambaları).
Fiziksel değişimler:

Maddenin hali değişir ama kimliği değişmez (erime, kaynama, yoğuşma).
Kimyasal değişimler:

Yeni madde oluşur (yanma, paslanma, fermantasyon).

🏗 8. Moleküller Arası Etkileşimler
Dipol-Dipol Etkileşimi: Polar moleküller arasında oluşur.
London Kuvvetleri: Apolar moleküller arasında en zayıf etkileşim.
Hidrojen Bağı: F, O, N ile H arasındaki güçlü bağ (H₂O, NH₃).

📚 Çalışma Önerileri:
✅ Özetleri okuyarak kendi notlarını oluştur.
✅ Konu testleri çözerek eksiklerini belirle.
✅ Denklemleri yazarak tekrar et.
✅ Asit-baz ve periyodik tablo konularına özellikle dikkat et!

💡 Sınavda Başarılar! 🚀🎯