Aziz kardeşlerim, muhterem cemaatim;
Yüce Allah cc, bizleri bir cuma gününde daha huzur ve sağlık içinde mescidinde bir araya getirdi. Elhamdülillah.

Bugünkü sohbetimizde, hepimizin hayatının merkezinde olan bir konuyu konuşacağız:
Helal kazanç ve esnaf ahlâkı.
Yani çalışmak, kazanmak, geçimini sağlamak ve bunu Allah'ın razı olduğu şekilde yapabilmek.

☑️ Helal Kazanç Nedir?
Rızkı veren Allah'tır. Ancak kul olarak bizim görevimiz bu rızkı helal yollarla aramaktır.

Yüce Allah Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyuruyor:
Yâ eyyuhen-nâsu külû mimmâ fîl-ardi halâlen tayyibâ.
(Ey insanlar! Yeryüzünde olanların helal ve temiz olanlarından yiyin.) (Bakara Suresi, 168)

Demek ki sadece çalışmak değil, nasıl kazandığımız çok önemli.
Kazandığımız para, kazandığımız mal, çoluğumuza çocuğumuza yedirdiğimiz lokma helal olacak.

☑️ Haram Kazanç Neden Tehlikelidir?
Peygamber Efendimiz (s.a.v.) buyuruyor:

Küllü cesedin nebeta mines-suhti fen-nâru evlâ bihî.
(Haramla beslenen her vücut, ateşe layıktır.)
(İbn Hibbân)

Bir esnaf düşünün ki müşteriyi kandırıyor, tartıda hile yapıyor, fiyatla oynuyor...
Belki anlık kar eder ama Allah korusun, hem bereketi kaçar hem ahirette büyük vebal altına girer.

☑️ Bereket Nereden Gelir?
Kazancın az ya da çok olması değil, bereketli olması önemlidir.

Rasûlullah (s.a.v.) buyuruyor:

Es-sıdku yuncî, vel-kezibu yuhlik.
(Doğruluk kurtarır, yalan ise helâk eder.)

Bugün 100 lira kazansak ama içinde yalan yok, hile yok, kul hakkı yoksa, işte o para hayırlıdır.
Ama 1000 lira kazansak; kandırma varsa, hak yeme varsa, Allah korusun o para felakettir.

☑️ Ahilik Ahlakı Nedir?
Ahilik, bizim milletimizin yüzyıllarca benimsediği esnaf teşkilatıdır.
Ama sadece ekonomik bir teşkilat değil, aynı zamanda bir ahlâk sistemidir.
Bir Ahi düsturunda şöyle denir:
"Elini, sofranı, kapını açık; gözünü, dilini, belini bağlı tut."
Ne güzel değil mi?
Elin açık olacak: Yardımsever olacaksın.
Sofran açık olacak: Paylaşacaksın.
Kapın açık olacak: Kimseyi geri çevirmeyeceksin.
Gözünü, dilini, belini bağlı tut: Ahlaklı olacaksın. Namusuna, diline, bakışına sahip çıkacaksın.

☑️ Peygamberimizin Ticaret Hayatından Örnek
Peygamber Efendimiz (s.a.v.) ticaretle meşgul olmuş, ticarette dürüstlüğüyle tanınmıştır.
Mekkeliler O'na "el-Emîn" yani "güvenilir" demiştir.
Müşterisini kandırmamış, yalan söylememiştir.

Bir gün Peygamberimiz pazarda gezerken bir buğday çuvalı görür. Elini içine daldırır, altta ıslak olduğunu fark eder.

Satıcıya sorar:
"Bu nedir?" Adam der ki:"Yağmurdan ıslandı."
Peygamberimiz buyurur:
Men gaşşenâ fe leyse minnâ.
(Bizi aldatan bizden değildir.) (Müslim)

☑️ Müslüman Esnafın Özellikleri Müslüman esnaf nasıl olmalı?

Dürüst olmalı.
Sözüne sadık olmalı.
Fiyatı adil belirlemeli.
Tartıda, ölçüde hile yapmamalı.
Müşteriyle güzel konuşmalı, güler yüzlü olmalı.
Rakiplerine karşı haset değil, merhametli olmalı.

☑️ Bir zamanlar Anadolu'da bir esnaf varmış.
Dükkânına müşteri geldiğinde, bakmış ki komşusunun satacağı bir malı soruyor. Ne demiş biliyor musunuz?
"O mal bende yok ama komşumda var. Ona git."
İşte bu, ahlâktır.
Bugünün "müşteri kapma" anlayışı değil, "kardeşlik ruhu"dur.

☑️ Değerli kardeşlerim,
Helal kazanç ibadettir. Haram kazanç ateştir. Dürüstlük, müminin şiarıdır.
Esnaf, toplumun aynasıdır.

Eski zamanlarda büyük bir şehirde, Hakkı Efendi adında bir sarraf varmış.
Çok zenginmiş ama malı haramla değil, helalle kazanırmış.
Bir gün şehirde büyük bir yangın çıkar. Dükkanlar yanar, mallar kül olur. Herkes servetini kaybeder.

Ama Hakkı Efendi'nin dükkanına neredeyse hiç zarar gelmez.

Bunun üzerine halk toplanır, Hakkı Efendi'ye sorar:

"Senin dükkana neredeyse hiç isabet etmedi. Nasıl oldu bu iş?"

Hakkı Efendi, başını öne eğer, gözleri dolar. Sonra şöyle der:

"20 yıl önceydi. Bir kadın geldi, kucağında bir bebekle.
Kocası yeni vefat etmiş, beş kuruşsuz kalmış.
Kucağındaki yetimi gösterip: 'Bu çocuğun babasından kalan altınlar bunlar. Aman bunları bana helalce sakla,' dedi.
Ben de o parayı aldım, ayrı bir zarfa koydum, üstüne 'yetim parası' yazdım.
Onu ne ticarete kattım, ne harcadım. Her gün sabah o zarfın önünde dua ettim."

Derin bir nefes alır ve ekler:

"İşte o zarfı koyduğum çekmece, dükkanın yangın görmeyen tek yeriydi.
Belki dükkanımı değil ama, o yetimin duasını korudu Rabbim."

"Kul hakkıyla zenginleşen, dua ile değil, beddua ile karşılaşır."

☑️ Dua ile Bitirelim
Allâhümmerzuknâ rizkan halâlen tayyiben vâsi'an mübâreken fîh.
Allah'ım! Bize helal, temiz, bol ve bereketli rızıklar nasip eyle.

Allâhümme'c'alnâ mine's-sâdikîne'l-emînîne fî ticâretinâ ve a'mâlinâ.
Allah'ım! Bizi ticaretimizde, işimizde dürüst ve güvenilir kullarından eyle.

Rabbim hepimizin kazancına bereket versin. Ticaretimize hayır, evimize işyerimize huzur, kalbimize iman nasip etsin. Cumanız mübarek, kazancınız helal ve bereketli olsun. Velhamdülillahi Rabbi'l-âlemîn.