İbrahim Hakkı Hazretleri 1703\´te Erzurum-Hasankale\´de dogdu, 1780 tarihinde Siirt-Tillo\´da âhirete yürüdü. Hizmet hayatini daha çok Tillo\´da geçirdi. Fakîrullah Hazretlerinden mânâ dersi aldi ve intisap etti. Sultan 1. Mahmud zamaninda Istanbul\´a geldi, saray kütüphanesinde ilmî arastirmalarda bulundu.
En meshur eseri, bir yerde bütün eserlerinin içinde bulundugu Mârifetnâme\´dir. Bu kitapta eski ve yeni bilgileri kaynastirmaya çalisti. Öyle ki Mârifetnâme, zamaninin en kapsamli ansiklopedisi özelligini tasimaktadir.
Mârifetnâme\´de astronomiden sosyolojiye, biyolojiden fizige, karakter ilminden psikolojiye, dinden tasavvufa, ahlâktan âdâb ilmine varincaya kadar her ilimden bahisler bulunmaktadir. Çok sade ve tatli bir anlatimi vardir. Zamanina göre dili bir hayli sadedir.
Mârifetnâme ilmî bir eser olmakla beraber ayni zamanda bir halk kitabidir. Hemen herkesin bilgi dagarciginda Mârifetnâme\´den birkaç cümle vardir.
Biz ise 1166 sayfalik sadece Marifetnâme\´nin âdâb bölümünden ögütler derledik. Yaptigimiz bu nakiller hayatta basarili olmanin sirlarini vermektedir.
Kurtulus dogruluktadir
Ey aziz!
Konusursan dogru konus. Dogruluk keramettir. Yalan asagiliktir. Kurtulus dogruluktadir. Yalanci ve hileci seytandir. Lâkin görünüste insandir. Yalan söyleyen kimseden hayir umulmaz.
Bos laflar ve sakalar zarara yol açar; ömrü bosa geçirmektir. Giybet ve koguculuktan sakin ki, bunlar insani halktan ve Haktan uzak ederler.
Dili tatli olanin dostu çok olur
Dil insanin terazisidir, âlim ve cahili ayiricidir. Mü\´min insaf etmeyene insafla gider. Ahlâki güzel olan yumusak söyler. Çok selâm ve tatli dil sevgiye sebeptir. Büyüklerin yolu güzel sözlü olmak ve açik selâm vermektir. Dili tatli olanin dostu çok olur. Sözü tatli olanin muhabbeti lazimdir.
Özür dileyenin özrünü kabul et
Allah\´i taniyan kisi insanlardan özür diler. Özür dileyenin özrünü kabul eyle. Sana eziyet edeni affedip tatli ve yumusak söyle. Elinden geldigi kadar kusurlari affet, ayiplan görmezden gel. Af ihsanlarin en güzelidir.
Iyi arkadas hayatin süsüdür
Iyilik yapanla kötülük yapani bir tutma. Iyilik edeni duadan unutma. Iyiligi unutup kusuru saklayan dost degil, düsmandir. Dostunun hatasina dayanamayan ölüm hastaliginda yalniz kalir. Dostun, gözün gibi olan insandir. Iyi arkadas hayatin süsü ve belada yardimcidir. Güzel görüsmekle arkadaslik devam eder.
Mü\´min yumusak olur
Mü\´min uysal ve yumusak olur, emin ve güvenilir olur. Ilim, yumusak huyun esasidir. Ilmin basi rifk ve bilimdir. Bereket rifk iledir. Hilmin basi kizginligini yenmek ve tahammüldür.
Hikmetin basi insanlarla iyi geçinmektir. Insanin rifk ve cömertligi düsmanina kendini sevdirir. Hilmin zekâti güzel idaredir. Ilmin zekâti zeki insanlara ögretmektir.
Ilmin süsü hilim ve rizadir. Hilmin süsü eziyete katlanmaktir. Kudretin süsü insaf ve adalettir. Nimetin süsü akraba ziyaretine gitmektir.
Iyi insan aza da sükreder
Büyüklenmek telefin esasidir. Kanaat kolayligin özü, tamah fakirin felaketidir. Söz vermek öyle bir hastaliktir ki, sifasi vefasidir.
Akilli kimseye muhalefet etmek siddetli tekdire gider. Ahmaga cevap vermemek en güzel cevaptir.
Iyi insan aza sükreder, kötü insan çogu da begenmez, kötüye kullanir.
Iyi insan verdigi sözü yerine getirir. Sözünü tutmayani affeder.
Hakka yaklasmak yalvarmakladir. Insanlara yaklasmak ise onlardan bir sey istememekledir.
Cimri ve korkakla istisare etme
Mesveret sana rahattir. Istisare rahmettir. Cimri ve korkakla mesveret etme.
Iyi insan güzel hareketleri kendi üzerine borç bilir ve bunlari yerine getirir. Basa kakici alçak insanlar ise geçmiste yaptiklari iyilikleri halk üzerinde bir borç bilip almaya çaksirlar.
Mü\´min, insanlarin eziyetlerine katlanir, ondan ise kimse incinmez. Iyi insan namusunu maliyla, kötü insan malini namusu ile korur.
Yardim et ki, yardim olunasin
Yardim et ki, yardim olunasin. Kötülük edene iyilik et ki, ona sahip olasin. Kendine razi oldugun sözü insanlara söyle.
Senden büyüklere itaatli ve saygili ol ki, senden küçükler seni saysinlar.
Sahibinin degerini düsüren isten kaç ki, soruldugu zaman utanip inkâr eder. Iyi bir insana ihanet ettinse ondan sakin; kötü bir insana iyilik yaptinsa kendini ondan koru.
En faydali hazine gönüllerdeki sevgidir. Miskin Allah\´in gönderdigi insandir, ona bir sey veren, onu gönderene vermis olur; vermeyen, gönderene vermemis olur.
Güzel ahlâkin en güzeli sana gelmeyene senin gitmendir, seni mahrum edene senin iyilik etmendir. Sana zulmedeni affetmendir. Halkin sana ihtiyaci, Hakkin nimetinin revaç bulmasidir.
Cömertlik insanin süsüdür
Malik olursan rifkeyle, söz verirsen tut, iyilik yaparsan gizle. Basa kakicilarin yaninda oruçlu ol. Baskasindan kötü bir huy gördünse, onun benzerinden sakin.
Sevginin sebebi cömertliktir. Cömertlik zenginlige ve rahatliga sebeptir. Cömertlik insanin süsüdür. Cömertlikle efendilik olur. Insanlarin elinde olandan elini çekmek iki cömertligin biridir.
Sükür ile nimet artar. Tatlilikla zorlar kolay olur. Herkese selam vermek güzel haslettir.
Kanaatin meyvesi azizliktir
Tevazu ilmin meyvesidir. Tevazu seref süsüdür. Tevazuun meyvesi yükselmektir. Kanaatin meyvesi azizliktir.
Güzel huy her faziletin esasidir. Güzel huy insana hayirli arkadastir. Güzel huy insana Hakkin nimetidir. Güzel huy insani saadete götürür.
Insanlarla öyle ol ki, bir tarafa gitsen seni arzu eylesinler. Vefat edersen sana aglayip, senden söz etsinler.
Ülfetin sebebi vefadir. Ayriligin sebebi ihtilaftir. Fakirligin sebebi israftir.
Gönüldeki sükûnet en güzel süstür.
Insanlarla iyi geçinenin ayiplari örtülür
Malinla cömert, sirrinla cimri ol ki, mal veren aziz, sir veren zelildir. Seni öven belki bogazlar. Sana ayibini söyleyen nasihat eder.
Insanlarla eziyet etmeyene kimse düsman olmaz. Senin hakkinda iyi düsünce besleyeni dogru çikar.
Insanlara iyi geçinen selâmet bulur. Kizginligina hakim olan halimdir. Sehvetine sahip olan hakimdir.
Insanlarla iyi geçinenin ayiplan örtülür. Halkin ayiplarini arayanin ayiplan duyulur.
Alime hürmet Hakki tazimdir
Ögüdü kabul eden yüzkaraligindan kurtulur. Sana teveccüh edene yardim etmen gerekir. Alime hürmet Hakki tazimdir. Insanlar için kuyu kazan kendi düser içine.
Küçük musibeti büyük sayan daha büyügüne tutulur. Halka ihsan eden, Haktan ihsan bulur.
Insanlara tesekkür etmeyen Allah\´a sükretmis olmaz
Senden razi olana tesekkür etmek onun riza ve cömertligini arttirir. Senden razi olmayana tesekkürün, ondan sana baris ve sevgiye sebep olur. Insanlara tesekkür etmeyen Allah\´a sükretmemis olur. Yaninda baskasina tesekkür eden senden bir sey istemis olur.
Namahreme bakmayanin kalbi rahat olur
Insanlardan utanmayan Allah\´tan haya etmemis olur. Namahreme bakmayanin kalbi rahat olur.
Sana söz getiren, senden de söz götürür. Babasina ve annesine itaatli olan, evladini kendisine itaatli bulur.
Görmemezlikten gelmek gibi hilim, bilmemezlikten gelmek gibi akil olmaz. Allah katinda günah olanda, kullara itaat olunmaz.
Akilli olana gerektir ki, doktorun hastaya söyledigi gibi söylesin. O hiddet ve siddet gösterdikçe bu yumusak söylesin.
Halkin begenmedigi isleri isleme ki, hakkinda iftiraya baslamasinlar.
Geçimli hanim iki rahatin biridir
Kadin reyhandir, kahraman degil, onu yük altina atma. Kadina yük olma. Geçimli hanim iki rahatin biridir.
Sakin mecliste kimseden yüksekte oturma. Meclistekiler seni yüksege oturtmadikça sen yukarida bulunma.
0 Yanıt
4279 Gösterim