Sırp İsyanı (1804)
Nedenleri :
1. Osmanlı Devleti'nde merkezi otoritenin zayıflaması
2. Sırbistan'ı yöneten Yeniçeri kodamanlarının halka baskı yapması
3. Rusya ve Avusturya'nın kışkırtması.
4. 1789 Fransız İhtilali ile ortaya çıkan "ulusçuluk" akımlarının Sırplar arasında yayılması.
5. XVIII. yüzyılda Osmanlı-Avusturya, Rusya arasında çıkan savaşların Sırp topraklarında yapılması
Sırplar , 1804'te, Kara Yogi önderliğinde ayaklanma başlattı.
1812'de imzalanan Bükreş Antlaşması ile Sırplara ayrıcalık verildi.
Sırp ayaklanması, 1813'te Miloş Obronoviç önderliğinde yeniden başladı.
1829'da Edirne Antlaşması ile Özerk Sırbistan Prensliği kuruldu.
1878 Berlin Antlaşması ile Sırbistan bağımsızlığını elde etti.
UYARI : Sırp Ayaklanması, Fransız Devrimi'nin getirdiği ulusçuluk akımının Osmanlı Devleti'nde görülen ilk etkisidir.
1789 Fransız İhtilali
Yalnız Fransa'da değil bütün dünyada etkileri görülen Fransız İhtilali, dünya tarihinde yeni bir çağın başlangıcı olmuştur. Avrupa'da mutlakiyet idarelerinin yıkılışını başlatan bu olay, Fransa'nın XVIII. yüzyılın başlarından itibaren sürüklendiği ekonomik ve sosyal bunalımların doğal bir sonucu idi. 14 Temmuz 1789 tarihinde Fransız Kralı XVI. Lui'nin meclisi dağıtmak istemesi üzerien halk ayaklandı ve Bastille Hapisanesi'ni bastı. Mahkumlar serbest bırakıldı ve isyan giderek büyüyerek bütün Avrupa'ya yayıldı.
Bükreş Antlaşması (1812)
Osmanlı Devleti ile Rusya arasında 1812 tarihinde imzalandı.
Antlaşma maddeleri şu şekildeydi:
1. Eflak ve Boğdan Osmanlı Devleti'ne geri verilecek, ancak Osmanlı Devleti, Eflak ve Boğdan beylerini görevine iade edecektir.
2. Beserabya Rusya'ya verilecek, Prut ırmağı sınır olacaktır.
3. Osmanlı Devleti, Sırbistan'a ayrıcalık verecektir.
Bükreş Antlaşması ile Osmanlı Devleti ilk defa kendisine bağlı bir ulusa ayrıcalık verdi.
Edirne Antlaşması :
1. Yunanistan bağımsız olacaktır.
2. Eflak ve Boğdan özerkleştirilecektir.
3. Sırbistan Prensliği kurulacaktır.
4. Tuna Irmağının kenarındaki bazı kaleler Rusya'ya verilecektir.
5. Rus ticaret gemileri Boğazlar'dan serbestçe geçecektir.
6. Osmanlı Devleti, Rusya'ya savaş tazminatı ödeyecektir.
7. Doğu Anadolu'da bazı kaleler Rusya'ya bırakılacaktır.
Antlaşmanın Önemi :
1. Edirne Antlaşması, Osmanlı Devleti'nin Küçük Kaynarca Antlaşması'ndan sonra imzaladığı en ağır koşullu antlaşmalarından biridir.
2. İlk defa Osmanlı Devleti'ne bağlı bir ulus bağımsızlık kazanmıştır.
3. Rusya, Orta Avrupa ticaretini denetlemeye başlamıştır.
4. Bugünkü Romanya'nın temelleri atılmıştır.
5. Mısır Sorunu'nun başlamasına neden olmuştur.
Osmanlı Devleri, bu antlaşmadan sonra Rusya'ya karşı tek başına olamayacağını anladı ve kendi varlığını sürdürmenin Avrupa devletleri arasındaki denge politikasına bağlı olduğunu gördü.
Berlin Antlaşması (13 Temmuz 1878)
1. Sırbistan, Karadağ ve Romanya'ya bağımsızlık verilecektir.
2. Bulgaristan 3 Bölüme ayrılacak; Makedonya Osmanlı Devleti'ne verilecek, Doğu Trakya özerkleştirilecek, Bulgaristan Prensliği kurulacak. Böylece, Rusya'nın Balkanlar'da güçlenmesi ve Balkanlar üzerinden Akdeniz'e inmesi engellendi.
3. Kars, Ardahan ve Batum Rusya'ya verilecek, Doğu Bayezit Osmanlı Devleti'ne kalacaktır.
(Kars, Ardahan ve Batum Brest Litowsk Antlaşmasıile Osmanlı Devleti'ne geri verildi.)
4. Bosna Hersek, Osmanlı Devleti'ne bağlı olacak, Avusturya tarafından yönetilecektir. (1908'de Avusturya, Bosna Hersek'i işgal etti.)
5. Girit ve Ermenistan'da ıslahat yapılacaktır.
6. Teselya Yunanistan'a bırakılacaktır.
7. Osmanlı Devleti, Rusya'ya savaş tazminatı ödeyecektir.
Antlaşmanın önemi :
1. Osmanlılara bağlı pek çok ulus bağımsızlığını kazandı.
2. Osmanlılarda çoküş dönemi başladı.
3. Osmanlı Devleti'nin egemenlik hakları zedelendi.
4. Ermeni sorunu başladı.
5. Rusya'nın Balkanlar'da güçlenmesi ve Akdeniz'e inmesi engellendi.
6. İngiltere ve Fransa'nın Osmanlı Devleti'ni korumaktan vazgeçtiği anlaşıldı.
7. Osmanlı-Alman yakınlaşması başladı.
Yunan İsyanı (1820-1829)
Nedenleri :
1. Osmanlı Devleti'nde merkezi otoritenin zayıflaması
2. 1789 Fransız İhtilali ile ortaya çıkan "ulusçuluk" akımlarının Yunanlılar arasında yayılması.
3. Rönesans ve Hümanizm hareketleri ile Avrupa'da Yunan hayranlığının başlaması.
4. Rumlar'ın, gemicilik sayesinde Avrupa ile iyi ilişkilere girmesi
5. Rumlar'ın, bağımsızlık amacıyla Etnik-i Eterya Cemiyeti'ni kurması.
Rumlar 1820'de Eflak'ta isyan etti.
1821 yılında Mora Yarımadası'nda isyan çıktı.
Mora isyanı, Mehmet Ali Paşa'nın yardımı ile bastırıldı.
İngiltere, Fransa ve Rusya, Osmanlı Devleti'nin Yunanistan'a bağımsızlık vermesi için 1827'de Navarin'de Osmanlı donanmasını yaktı.
1829'da Edirne Antlaşması ile Yunanistan bağımsızlığını elde etti.
UYARI : Ulusçuluk akımının etkisiyle Osmanlılardan bağımsızlığını elde eden ilk ulus Yunanlılar (Rumlar) olmuştur.
Etnik-i Eterya Cemiyeti
Bu cemiyet 1814'te Odessa'da ikisi Rum, biri Bulgar üç kişi tarafından kurulmuştur. Cemiyetin asıl amacı eski Bizans İmparatorluğu'nu yeniden canlandırmaktı. İstanbul Patriği ile Rus Çarı'nın da desteklediği bu derneğin başında Rus Çarı'nın yaveri olan Aleksandr Ipsillanti bulunuyordu. Cemiyet kısa sürede güçlenmiş, Yunanistan ve İstanbul'da şubeler açmıştır.
Kavalalı Mehmet Ali Paşa
1769'da Kavala'da doğdu. 1799'da Fransızlar'ı Mısır'dan çıkarmak üzere gönderilen orduda bayraktar olarak görev aldı. Kısa sürede "başıbozuk alayı" komutanlığına atandı. Mısır'da çıkan Kölemen ayaklanmalarını bastırdı. 1805'te Mısır valiliğine atandı. Mısır'da Avrupalı uzmanların denetiminde kuvvetli bir ordu kurdu. Ayrıca Batı eğitim sistemine dayalı bir eğitim sistemi ve toprak reformunu gerçekleştirdi. Bu arada İstanbul ile iyi geçinmeye de dikkat etti. Hicaz'da çıkan Vahhabi İsyanı'nı bastırdı. 1820'de Sudan'ı ele geçirdi. 1824'te Mora ayaklanmasının bastırılmasında Osmanlı ordusuna çok yardımı oldu. Oğlu için istediği Suriye valiliği yerine Girit valiliği verilince devlete karşı ilk Müslüman isyanı başlattı. 1841'de Suriye elinden alındıysa da Mısır'da kendi hanedanını kurdu.
Eflak-Boğdan, Sırbistan, Karadağ, Bosna-Hersek İsyanları (1875-1878)
Nedenleri :
1. 1789 Fransız İhtilali'nin getirdiği uluşçuluk akımı
2. Rusya'nın Panislavizm politikası.
İlk ayaklanma 1875 yılında Bosna ve Hersek'te meydana geldi.
Aynı yıl Bulgarlar da ayaklandı.
Kargaşadan yararlanan Sırplar ve Karadağlılar da Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etti.
Avrupa devletleri Balkanlardaki barışı sağlama amacıyla İstanbul'da bir konferans düzenledi.
Osmanlı Devleti, Avrupa'nın iç işlerine karışmasını engellemek amacıyla 1876 yılında Kanun-ı Esasiyi ilan etti.
0 Yanıt
2655 Gösterim