KAN BASINCINI BELİRLEYEN BAZI ETKENLER
1. YAŞ : Kan basıncı yaşla birlikte artar
2. CİNSİYET: Ergenlik sonrası erkeklerin kan basıncı (kadınlardan) yüksektir. Menapoz sonrasında ise kadının kan basıncı (erkeğe göre) yüksektir.
3. GÜN İÇİNDEKİ DEĞİŞİKLİKLER: Sabah kan basıncı en düşük seviyede iken öğleden sonra ve akşam üzeri 5-10 mmHg yükselir; gece yine düşer. Gün içindeki değişimler bireye göre farklılık gösterebilir.
4. KORKU, ENDİŞE, KIZGINLIK, AĞRI: Bu gibi duygular sempatik sinir sistemini uyardığı için kan basıncını yükseltir.
5. İLAÇLAR: Değişik ilaçlar doğrudan ya da dolaylı olarak kan basıncını etkiler. Antihipertansifler ve diüretikler kan basıncını düşürürler.
6. KİŞİNİN DURUŞU: Ayakta dururken ve otururken kan basıncı yüksek; yatarken daha düşüktür.
7. HAREKET VE SPOR: Yorucu hareketler kan basıncını yükseltir.
Kişinin kan basıncı normal değerlerin üzerinde olmasına HİPERTANSİYON; normal değerlerin altında olmasına ise HİPOTANSİYON denilir.
HİPERTANSİYON:
Sistolik basıncın 140-150 mmHg üzerinde olmasına SİSTOLİK TİP HİPERTANSİYON;
Diastolik basıncın 90 mmHg üzerinde olmasına ise, DİASTOLİK TİP HİPERTANSİYON denilir.
HİPOTANSİYON:
Ayağa kalkıldığında ortaya çıkan kan basıncı düşmesine ORTOSTATİK veya POSTÜRAL HİPOTANSİYON denilir. Özellikle uzun süre yatmış olan(günlerce, haftalarca) ya da ameliyat ve kaza sonrası kişilerin ayağa kaldırılması sonrasında ortostatik hipotansiyon nedeniyle kişi bilincini kaybedebilir(bayılma/senkop); O nedenle bu gibi kişiler yavaş yavaş kaldırılır, yatıyorsa önce kısa bir süre oturtulur sonra yağa kaldırılır. Yine bu gibi kişilerde göz kararması ve baş dönmesi oluyorsa “YERE BAKMAMALARI sağlanır: başlarını kaldırarak TAM KARŞIYA BAKMALARI söylenir.
Bazı ilaçlar, belirli bir miktarın üzerindeki kan kayıplarında, geniş ve derin yanıklarda, aşırı kusma ve ishallerde HİPOTANSİYON oluşabilir.
ORTOSTATİK TANSİYON:
Hipovolemi olup olmadığını belirleyen değerlendirmelerden biri ortostatik nabız ve KB ölçümleridir. Bunun için hasta sırt üstü yatarkan KB ve nabzı ölçülür; sonra ayağa kaldırılır iki dakika ayakta durduktan sonra KB ve nabız tekrar ölçülür. Fark 20 den yüksekse hipovolemi olduğu düşünülebilir.
KAN BASINCININ PARMAKTAN VEYA BİLEKTEN ÖLÇÜMÜ: Araştırmalar göstermiştir ki, parmaktan ve/veya bilekten ölçen tansiyon aletleri diğerleri kadar doğru ölçmemektedir.
KAN BASINCININ(KB) ÖLÇÜLMESİ:
Normal hallerde, kan basıncı ölçülecek kişinin sakin(dinlenmiş) ve rahat olması gerekir. Kişi yarım saat öncesine kadar fazla bir şey yiyip – içmemiş, yorucu herhangi bir çaba içine girmemiş (mesela çok katlı merdiven çıkması, koşması gibi) olması gerekir. Endişe ve kaygılarını azaltmak üzere hastaya/kazazedeye açıklama yapmanız sizin yararınızadır. Ortam ısısının çok sıcak ya da soğuk olmaması, kolunda sıkan giysi olmaması gerekir. Manşet kıvrılma nedeniyle sıkan giysi kolunun üzerine sarılmaz, doğrudan çıplak kola sarılır. Tansiyon aletinin manşetinin(kumaş kısmı) normalden kalın veya ince olması, kısa ya da uzun olması, çok sıkı veya gevşek sarılması, manşetin yavaş şişirilmesi, steteskopun manşetin altına sokulması ölçüm sonuçlarının hatalı olmasına yol açar.
ADIM ADIM ÖLÇME İŞLEMİ VE DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR
1. Öncelikle hastaya uygun ölçülerdeki manşeti bulun. Unutmayın ki erişkinler için dar, geniş, uzun, kısa boyutlar olup; çocuk ve bebek boyutları da vardır. Bebeğin KB nı erişkin manşeti ile ölçmeye kalkarsanız, elde ettiğiniz sonuç doğru olmayabilir.
2. Kişi konuşturulmadan üç-beş dakika dinlendirilir. Mümkünse oturtularak ölçüm yapılır. Bunun için: rahat bir sandalyeye dik ve bacakları çapraz yaptırılmadan oturtulur.
3. Tansiyon ölçülecek kolda:
F açılmış damar yolu,
F böbrek hastalarında şant olmamalıdır;
F ölçülecek tarafta lenf hastalığı,
F geçirilmiş meme ya da koltukaltı ameliyatı olmamalıdır.
4. Seçilen kol kalp seviyesinde olacak şekilde masa veya benzeri bir yere uzatılır. Kol kasları gergin olmamalıdır (kişi kolunu germemeli ve elini sıkarak yumruk yapmamalıdır)
5. Tansiyon aletinin manşeti düzgün olarak, dirsekten üç parmak (ya da dirsek içinden bir parmak) yukarıda olacak şekilde üst kola sarılır. İki parmaktan fazlası içeri girmeyecek sıkılıkta ise doğru sarılmış demektir. Manşetin içindeki şişen kısım, kolun % 80 nini sarmalıdır, yine manşetin yüksekliği kolun % 40 nı kapsamalıdır. Çok küçük manşet, (düşük olduğu halde!) KB nın yüksek çıkmasına neden olur. Manşet çok büyük olduğunda ise KB düşük alınır.
6. DİKKAT: Her iki koldan da ölçmek mümkün değilse bacaktan ölçülebilir. Manşet diz üstüne sarılır ve steteskop popliteal arter üzerine konur. Hasta sırt üstü ya da yüzü koyun yatarken ölçülebilir.
7. Steteskopun kulaklığı silinerek kulağa takılır, diyafram(sesi algılayan zarımsı) kısmına parmaklarla vurularak sesin duyulup duyulmadığı kontrol edilir.
8. Brakiyal arter parmakla hissedilerek, bulunduktan sonra, diyafram kısmı arter üzerine konur.
9. Tansiyon aletinin puvarı/plastik balonu kapatılır. Puvar elle hızla sıkılarak manşet şişirilmeye başlanır. Kişinin normal tansiyonunun 20-30 mmHg üzerine çıkıncaya kadar şişirilir. Normalde 160 ise 190-200 e kadar; 120 ise 150-160 a kadar; bilinmiyorsa 160 kadar şişirilir, indirilirken ses duyulursa havası hemen tümüyle boşaltılır ve bu sefer 200 e kadar şişirilir.
10. Puvar açılır, manşetin içindeki hava yavaşça boşaltılır, saniyede 2-3 mmHg düşecek şekilde ayarlanır (alışkanlık kazanana kadar, önceleri saatin saniyesi ile eşzamanlı olarak düşürülür). Bu arada manometre dikkatle gözlenir. Net olarak duyulan ilk ses SİSTOLİK BASINÇ, son ses ise DİASTOLİK BASINÇtır.
11. Son duyulan sesten sonra kişinin kolunda oluşan basıncı ortadan kaldırmak için hava hızla boşaltılır.
12. Sonuçtan emin olamadıysanız bir dakika kadar bekledikten sonra tekrar ölçüm yaparsınız. Aynı koldan duyamama nedeniyle birkaç kere ölçüm yapılmaya çalışılması hem hasta açısından hem de ölçümün doğruluğu açısından doğru değildir.
13. Manşet çıkarılır. Sonuç gerekli yere yazılır. Önce sistolik basınç, sonra diastolik basınç yazılır. Örnek: “120 / 70 mmHg, sağ kol, oturarak” şekilde yazılır.
11 Yanıt
15895 Gösterim