ARTERYEL KAN GAZLARI (AKG )
VE
ASİT – BAZ DENGESİ (ABD) DEĞERLERİ
Normal Değerler : pH → 7.35 -7.45 (ort. 7.40) pH 7.35 ↓ ise Asidoz
7.45 ↑ ise Alkaloz
pH 6.8 ↓ veya 7.8 ↑ olursa ölüm meydana gelir.
pCO2 → 35 -45 mmHg
pO2 → 80 -100 mmHg ( Alt sınır 60 )
O2 saturasyonu (doymuş) → %95 - %100 ( Alt sınır 80 )
HCO3→22-26 m Eg / lt
HCO3 → Kanın en önemli bazıdır. H+ kazanma ve kaybetme özelliğinden dolayı kanı pH değişikliklerinden korur . Böbrekler tarafından kontrol edilir.
HCO3 - 22 m Eg / lt ↓ ise Metabolik Asidoz
HCO3 - 26 m Eg / lt ↑ ise Metabolik Alkaloz
Baz fazlalığı→ (-2) – (+2) m Eg / lt
Baz Fazlalığı→Toplam tampon bazın arttığını / azaldığını ifade eder
Baz fazlalığı -2 m Eg / lt ↓ ise Metabolik Asidoz
Baz fazlalığı +2 m Eg / lt ↑ ise Metabolik Alkaloz
ASiT – BAZ BOZUKLUKLARI:
pH pCO2 HCO3
Solunum Asidozu ↓ (7.35↓) ↑ ( 45↑ ) -
‘’ Alkalozu ↑ (7.45↑) ↓ ( 35↓ ) -
Metabolik Asidoz ↓ - ↓
‘’ Alkaloz ↑ - ↑
SOLUNUM ASİDOZU
Nedeni : HİPOVENTİLASYON’dur. pH ↓ ve p CO2↑ ile karakterizedir.
Görüldüğü Durumlar : - KOAH
- Havayolu tıkanması
- Astım krizi
- Ağır pulmoner ödem
- Nöromusküler hastalıklar ( Myastenia Gravis,Guillian Barre)
- MSS Depresyonu ( örn: ilaçlar-morfin )
Tedavisi : - Nedeni bulup ona göre yapılmalı
- Respiratörün tidal volümünün / hızının arttırılması
- Aspirasyon
- pH’ın normale dönüp dönmediğinin kontrolü
SOLUNUM ALKALOZU
Nedeni : HİPERVENTİLASYON’dur. pH↑ ve pCO2↓ ile karakterizedir.
Görüldüğü Durumlar : - Ağrı -Ateş
- Hipoksi - Sepsis
- Anksiete,histeri - Kafa travması,beyin lezyonları
- Pulmoner emboli - Gebelik
- Pnömotoraks - Aşırı mekanik ventilasyon
Tedavi : - Nedene yönelik tedavi
- Sedasyon
- Respriratörde tidal volümun ve hızın arttırılması
METABOLİK ASİDOZ
Nedeni : Vücutta aşırı miktarda asit birikmesi veya aşırı miktarda HCO3 kaybı sonucu görülen pH↓ ve HCO3 ↓ ile karakterizedir.
Görüldüğü Durumlar : - Böbrek Yetmezliği
- Diabedik ketoasidoz
- Pankreatik sıvının drenajı
- Methyl Alkol ve salisilat zehirlenmesi
- Diamox tedavisi(karbonik anhidraz inhibitörüdür. Böbreklerde HCO3 kaybına neden olur)
- Ağır ishal
- Açlık
Tedavi : - Nedeni bulup , ortadan kaldırmak
- IV yada P.O. bikarbonat
METABOLİK ALKALOZ
Nedeni : Vücutta fazla miktarda HCO3 bulunması veya üst gastrointestinal(sindirim) sisteminden aşırı miktarda H+ iyonu kaybı sonucu görülen pH↑ ve HCO3↑ ile karakterizedir.
Görüldüğü Durumlar : - Nazogastrik Aspirasyon
- Diüretikler (Böbreklerden aşırı Potasyum kaybına neden olur
- Aşırı kusma
- Aşırı IV ya da P.O. bikarbonat alınması
- Fazla miktarda kan transfüzyonu(Sitrat bikarbonata metabolize olur)
- Kronik Steroid tedavisi
- Kronik Hiperkapninin (pCO2↑) hızla düzeltilmesi (Böbrekler tarafından hızlı kompansasyonu)
Tedavi : - Nedeni bulup tedavi etmek
- Dehidrasyonu düzeltmek
- Hipokalemiyi düzeltmek
- Diomax
BELİRTİ VE BULGULAR
ASİDOZ ALKALOZ
- Sersemlik,yorgunluk - Halsizlik
- Bilinç bulanıklığı - Seyirme, uyuşma
- Baş ağrısı - Titreme
- Bulantı-kusma - Baş dönmesi
- Koma - Tetani,bayılma
- Hiperkalemi (K+ ↑) - Hipokalemi (K+ ↓)
ASİT – BAZ BOZUKLUKLARININ ÖZETİ
Bozukluklar Aksaklıklar Dengelenme(Kompansasyon)
Solunum Asidozu PaCO2 ↑ HCO3 ↑ (Böbreklerde tutulur)
‘’ Alkalozu PaCO2 ↓ HCO3 ↓ (Böbreklerden atılır)
Metabolik Asidoz HCO3 ↓ Hiperventilasyon (PaCO2 ↓)
‘’ Alkaloz HCO3 ↑ Hiperventilasyon (PaCO2 ↑)
ASİT-BAZ STATÜSÜNÜ DEĞERLENDİRME
1. pH 7.35 ↓ ise Asidoz 7.45 ↑ ise Alkaloz
2. pCO2 35 ↓ ise Alkaloz 45 ↑ ise Asidoz (SOLUNUMSAL)
3. HCO3 22 ↓ ise Asidoz 26 ↑ ise Alkaloz (METABOLİK)
4. Hangi bileşik pH ile uyuşuyorsa, öncelik o anomaliye yönelir.
DOKUNUN OKSİJENASYONU
* PaO2 ile değerlendirilir
* O2’ ‘nin dokulara taşınması ile dokularda O2’nin kullanılması arasındaki denge ile değerlendirilir
Oksijenin Taşınması(PO2)
O2 Taşınması = Kardiak Out -Put x Arteryel O2 = 1000 ml / dk
O2 Taşınmasını Etkileyen Faktörler : - PaO2
- SaO2
- Hemoglobin
- Kardiyak Out -Put
* BU ETKENLERİN BİRDEN FAZLASI BİRLİKTE DEĞERLENDİRİLMELİDİR
PaO2→ ♥ Plazmada dağılan Oksijenin parsiyel basıncıdır
♥ Toplam Oksijenin içeriğinin % 2-3’ü sayılır
♥ Normal değeri : 80 -100 mmHg ’dır
SaO2 → ♥ Hemoglobinin Oksijen ile doyma yüzdesidir.
♥ Normal değeri : % 95-100’dür
♥ Toplam Oksijen içeriğinin % 97-98’i sayılır
CaO2→(O2 içeriği) → 100 ml arter kanındaki Oksijenin toplamı
FORMÜL: CaO2 = ( 1.34 x Hb x SaO2 ) + ( .003 x PaO2 )
* Genellikle hastanın PaO2 → 60’ın üzerinde,
SaO2 → 90’nın üzerinde, tutulmak istenir.
* Kan gazları değerlerine bakarken PO2’den ziyade SaO2’e bakmak gerekir. Çünkü SaO2 vücuttaki Oksijenin % 98’ini göstermektedir
ÖRNEKLER :
1. Solunum alkalozu var, kompensasyon başlamamış:
pH => 7.50 ↑ alkali
pCO2 => 30 ↓ alkali
HCO3 => 26 Normal sınırlarda
2. Solunum asidozu var, kompensasyon başlamamış:
pH => 7.34 ↓ asit
pCO2 => 65 ↑ asit
HCO3 => 23 Normal sınırlarda
3. Metabolik asidoz var, kompensasyon başlamış , tamamlanmamış:
pH => 7.34 ↓ asit
pCO2 => 31 ↓ alkali
HCO3 => 16 ↓ asit
4. Kombine (metabolik ve solunum) asidoz var, kompensasyon başlamış. Baz kaybı var.
pH => 7.20 ↓ asit
pCO2 => 55 ↑ asit
HCO3 => 20 ↓ asit
BE => -8 ↓ asit
* İşaretlerin aynı yönde olması kompensasyonun başladığını gösterir.
(pCO2 ↓, HCO-3 ↓)
* HCO-3 ile BE aynı şeyi gösterir
5. Sepsiste gelen 60 yaşındaki hastanın batınında enfeksiyon var. Nazal kanülle 4lt/dk Oksijen veriliyor :
Geldiğinde
pH => 7.45 ↑ alkali
pCO2 => 19 ↓ alkali
HCO-3 => -------
pO2 => 64 ↓
SaO2 => 90 ↓
BE => -8 ↓ asit
Hb => 10.7 ↓
Solunum alkalozu var. Kompensasyon tamamlanmış. Oksijenizasyon yetersiz. Solunum Alkolozu var, nedeni Hiperventilasyon
9 Saat sonra
7.46 ↑ alkali
21 ↓ alkali
------------
52 ↓
85 ↓
-6 ↓ asit
10.0 ↓
Solunum alkalozu var. Kompensasyon tamamlanmamış.
Sonuç : Oksijen yetersizliği var. Verilen O2 miktarı arttırılmalı
6. Bilinci kapalı, cildi soğuk - soluk - terli olan hastanın, dün, insülin dozunu yapmamış olduğunu öğrendiniz.
pH => 6.98 ↓ asit (pH 6.8’e yaklaşmış)
pCO2 => 113 ↑ asit
pO2 => 52 ↓
SaO2 => 80 ↓
HCO3 => 16 ↓ asit
Kan Şekeri = 600 ↑
Kombine asidoz (diabetik ketoasidoz + solunum asidozu) var. Hastada her an arrest gelişebilir.
Tedavi: - Kristalize İnsülin başlanır
- K+ başlanır (potasyum, insülin tarafından hücre içine glukoz taşımasını arttırır).
- Hasta entübe edilir ve respiratuara bağlanır.
- HCO-3 infüzyonu başlanır.