Konu: Karabaş Tecvidi - Tecvid ilmi Öğren

[kardelen]

TAKDİM

Tecvid ;
Lugat’da bir nesneyi güzel etmek ve hoşça yapmak tır.
Kıraat ilminde ise ;Her harfin hakkını vererek mahrecinden çıkartmaktır.
Asıl gayesi ilahi kelamı (Kur’an-ı kerim) okumakta dili her türlü hatadan korumaktır.

Kur’an-ı kerimi okumakta 3 usul vardır.

1.) Tertil (Yavaş) , 2.) Tedvir (Normal) , 3.) Hadr (Hızlı)

EÛZÜBİLLÂHİMİNEŞŞEYTANİRRACÎM BİSMİLLÂHİRRAHMANİRRAHÎM

TECVİD İLMİ



Allahü Tealaya hamdü senadan ve Rasulina ve dahi aline ve ashabına salatü selamdan sonra malüm ola ki,harfi med üçtür.
1- Vav,
2-Ya,
3-Elif

Amma Vav ne zaman harfi med olur?
Vav sakin olsa ma kabli mazmum olsa
ol zaman harfi med olur.

Amma Ya ne zaman harfi med olur?
Ya sakin olsa ma kabli meksür olsa ol zaman harfi med olur.

Amma elif ise daima sakin olup ma kabli meftuh olmakla cemii zamanda harfi med olur.
Üütiinaa gibi.

Ve dahi sebebi med ikidir.
1-Hemze,
2-Sükun.
Amma hemze harekesi olan elife derler.
Amma sükün demek, yani harekesi olmayan harf demektir.

Babü Meddi tabii:
Kaçan harf med olup, sebebi med olmasa ol zaman meddi tabii olur.
Misali:Taahaa, Ebedaa, Tevvaabaa, Elif Raam raa nın ra sı ve haamiimin haa sı gibi.
Amma bunun mertebesi bir elif miktarı med olunmaktır.
Bir elif miktarı demek, yani bir parmak kaldıracak kadar demektir.

Babü Meddi Muttasıl
Kaçan harfi medden sonra sebebi med hemze olup, ikisi bir kelimede vaki olsa meddi muttasıl olur.
Misali:İzaacaaaae, Ülaaaaike, ciiiie, süüüüe, gibi.
Meddi muttasılın meddi vaciptir, müttefekun aleyh olduğu için.
Müttefekun aleyh demek, yani cemii kurra med ettiler, ala meratibihim gasr etmediler, demektir.
Amma bunun mertebesi kıraatı Asım ve rivayeti hafs üzre dört elif miktarı med olunmaktır.


Babü Meddi Munfasıl.
Kaçan harfi medden sonra, sebebi med hemze olup, başka başka kelimede vaki olsa meddi munfasıl olur.
Misali:Yaaaa eyyühaa, İnniiii ehaafü, Tüübüüüü ilellaahi, gibi. Ve dahi harfi med,gah vavı mukaddere olur.
Misali:Enne maalehüüüü ehledeh, Indehüüüü illaa bi iznih, gibi.Ve gah, Yaai Mukaddere olur.
Misali:Vemaa yükezzibu bihiiiii, İllaa min ılmihii, İllaa bimaa şaaaae, gibi. Meddi Munfasılın meddi caizdir.Muhtelefun fiih olduğu için.
Muhtelefun fiih demek, Yani bazı kurra med ettiler, ve bazı kurra gasr ettiler, demektir. Ve bunun mertebesi dahi kıraatı Asım verivayeti hafs üzre
dört elif miktarı med olunmaktır.


Babü Meddi Lazım
Kaçan harfi medden sonra sebebi med sükün lazım vaki olsa meddi lazım olur.
Sükunu lazım neye derler?
Vakfen ve vaslen sabit olan sükuna derler.
Ve dahi bu meddi lazım dört türlüdür.
1- Biri Meddi Lazım kelimei müsakkaledir. Misali:Veleddaaalliiin, Elhaaaggatü, Te'müruunniii,gibi

2-Ve biri Meddi lazım Kelimei muhaffefedir.
Misali:El aaane

3-Ve biri Meddi lazım harfi Musakkaledir.
Misali:Elf Lam Mim in Lamı, Elif Lam Mim Sad ın Lamı ve Ta Sin Mim in Sin i gibi.

4-Ve biri Meddi lazım harfi Muhaffeftir.
Misali:Elif Lam Mim in Mim i, Elif Lam Mim Sadın Mim i ve Sad ı, Elif Lam Mim Ranın Lam ı ve Ha Mim in Mim i gibi.
Meddi Lazımın meddi vaciptir, müttefekun aleyh olduğu için.
Ve bunun mertebesi cemi kurra katında dört elif miktarı med olunmaktır.


Babü Meddi Arız
Kaçan harfi medden sonra sebebi med sükunu arız vaki olsa meddi arız olur.

Sükunu arız neye derler?
Vakfen sabit, vaslen sakıt olan sükuna derler.
Misali:Ye'lemuuun, Yevmiddiiin Nesteıiiiin, gibi.
Meddi Arızın meddi caizdir.Muhtelefun fiiih olduğu için.
Ve amma bunun mertebesi oldur ki, Kaçan ahiri meftuh olsa üç vecih caiz olur.

1-Tul,
2-Tevassüt,
3-Gasr
Ve eğer meksür olursa dört vecih caiz olur.
1-Tul,
2-Tevessut,
3-Gasr,
4-Bir de gasr ile revm.

Ve dahi Revm neye derler?
Gizli avaz ile harekeyi talep etmeye derler.
Tarifi:Erravmü talebül haraketi bi savtin hafiyy

Ve dahi işmam neye derler?
Sükundan sonra dudakları yummaya derler.
Tarifi:El işmamü indımamüşşefeteyni ba'dessükuun.


Babü Meddi Lin.
Kaçan harfi linden sonra sebebi med sükun vaki olsa meddi lin olur.

Amma harfi lin neye derler?
“Vav” veya “Ya” sakin olsa ma kabilleri meftuh olsa ona derler.
Misali:Vessayyyf,Aleyyyh, Minhavvvf, Velanevvvm, gibi.
Meddi Linin meddi caizdir, muhtelefun fiih olduğu için.
Ve amma bunun mertebesi oldur ki,Kaçan bunda sebebi med sükun lazım olsa iki vecih caiz olur.
1-Tul,
2-Tevessut

Misali:Haaa Miiim Ayyyn Siiin Gaaaf, Keeef Heee yaa Ayyyn Saaad, şerifelerinde vaki olan “Ayın”Lafzı gibi.
Ve eğer sükunu arız olsa meddi arız gibidir ki, üç, dört veya yedi vecih caiz olur.
Misali:Mukaddem zikrolunan misaller gibi.

Babü Tenvin ve Nunu sakin
Tenvin, iki üstüne iki esireye ve iki ötüreye derler.
Ve amma Nunu sakin cezimli “nun”a derler.

Babü İhfa
Harfi ihfa onbeş harftir ki, aşağıdaki beytlerin evvelki harflerdir.
1- Sif(sad),
2-Zaa(zel),
3-Sena,(se) ,
4-Cuude(cim),
5-Şahsin,(şın),
6-Gad, (gaf),
7-Sema, (sin),
8- Keramen(kef ),
9- Da'(dat),
10-Zaalimen(zı),
11-Zid,(ze) ,
12-Tügaa,(te),
13-Düm,(dal),
14- Taaliben(tı),
15-Feteraa( fe)
Kaçan tenvin veya nunu sakin bu onbeş harften birine uğrasa ihfa olur.
Misali:Ğaniyyun keriim, Fethun gariib, An salatihim, gibi.
Tarifi:El ihfaaü haaletün beynel izhari vel idğaami aariyetün anişşediidi mea begaail ğunneh.


Babü İzhar.
Harfi izhar altı harftir ki, bu esmaai şerifelerinin evvelki harfleridir.
Ellahü(elif),Hayyü n(ha),Haaligun(noktalı ha),Adlün(ayın),Ğaniyyun(ğayın),Heediyen(he)
Kaçan tenvin veya nunu sakin bu altı harften birine uğrasa izhar olur.
Misali:Ğafuurunhaliim, meneemene, minhavfin, gibi.
Tarifi:El izheeru hüvel infisaalü tebaauden beynel harfeyyn.

Babü iglaab.
Harfi iglaab 'be'dir.
Kaçan tenvin veya nunu sakin 'be' ye uğrarsa iklap olur.
Misali:Semiiun besıiir, Min be'di, Leyün bezenne,gibi.
Tarifi:El iglaabü hüve galbün nunis seekineti evittenviini mimmaa haalisan ve ihfaaühee ındelbaai biğunneh.

Gunne neye derler?
Genizden gelen savte derler.
Tarifi:Hiye savtün yehrucü anil hayşuum.


Babü idğamı meal ğunne.
İdğamı meal ğunne dört harftir ki,Yemnuu(ye,mim,nun,vav)harfleridir.
Kaçan tenvin veya nunu sakin bu dört harften birine uğrasa İdğamı meal ğunne olur.
Misali:Hayran yerahuu, fedlen minellahi, vemen ya'mel, gibi.
Amma nunu sakinile vav yahut ya , bir kelimede vaki olsa ol zaman izhar olur.
Misali: Bünyaanün, Gınvaanün, Sınvaanün, gibi.

Babü İdğaamı bila gunne.
İdğaamı bila gunne harfleri ikiharftir ki, 1-Lam ve 2-Rı harfleridir.
Kaçan tenvin veya nunu sakin bu iki harften birine uğrasa İdğaamı bila gunneolur.
Misali: Ğafuurun rahıiim, Hüden lilmüttegıiin, Min rabbihim, gibi.

Babü idğamı misleyn.
İdğamı misleyn, şol harftir ki, sakin olup yine kendi misline uğrasa idğamı misleyn olur.
Misali:Fema rabihat ticaaratühüm, Enidrib bi asaake, eevav ve nesaruu,gibi.
Tarifi:Mettehadee mehracen ve sıfaten.
Amma nunu sakin nuna uğrasa hem idğamı misleyn ve hem de idğamı meal ğunne olur.
Misali:Min naarin, vemen nüammirhü,gibi.

Mimi sakinin üç hali vardır:
1- Mimi sakin mime uğrasa idğamı misleyn meal gunne olur.
Misali:Aleyhim mü'sadetün, etamehüm min cüüın, gibi.
2- Mimi sakin 'ba' ya uğrasa ihfa(dudak ihfası)olur.
Misali:İnne rabbehüm bihim, termiihim bi hıcaaretin, gibi.
3- Mimi sakin mim ile 'ba'nın gayrı hurufa uğrasa izhar olur.
Misali:Hüm fiih, Leküm diinüküm, gibi.


Babü İdğamü mütecaniseyn.
Kaçan mahreçleri bir olup sıfatları başka olan harfler birbirine uğrasa idğam mütecaniseyn olur.
Amma bunun harfleri üç mahreçtedir.
1- Tı, Dal, Te mahrecidir.
Misali:Lein beset(tı)te ( okunuşu Leimbesette);Ve gaalet taaifetün( okunuşu Ve gaalettaaifetün), Es(peltek)gaalet deavellaaah, Maaabed tüm, gibi.

2- Zı, zel,se(peltek)mahrecidir.
Misali:İz(peltek)zalemuu,yelhes(peltek)z(peltek)aalik,gibi.

3- Be, mim mahrecidir.
Misali:Ya büneyyerkeb meanaa(okunuşu:Ya büneyyerkemmeanaa), gibi.
Tarifi:Mettehadee mehracen vehtelefaa sıfaten.

Babü İdğamü mütegaribeyn.
Kaçan mahrecinde veya sıfatında yakınlığı olan harfler birbirine uğrasa İdğamü mütegaribeyn olur.
Amma bunun harfleri iki mahreçlidir.
1-Lam, ra mahrecidir.
Misali:Gul rabbi(Okunuşu:Gurrabbi), Belrafeahullahu(Okunuşu:Berrafeahullahü), gibi.

2- Gaf, kef mahrecidir.
Misali:Elem nahlugküm(Okunuşu:Elemnahlukküm),gibi.
Tarifi:Maa tegaarabaa mehracen ev sıfaten.


Babü İdğamü şemsiyye.
İdğamü şemsiyye harfleri on dört harftir ki, bu aşağıdaki beytlerin evvelki harfleridir.
Tüb(Te ),Sümme( Peltek se ),de' (dal ),zenben(zel), ramaa (ra ),zid( keskin ze),süm'aten( keskinse ) , şim( şın ) ,sadra(sad ),dayfin(dat ), taabe(
tı ), zannün (zı), lehüü( lam),neam(nun).
Kaçan elif laam ki, ona lamı tarif derler, bu ondört harften birine uğrasa İdğamü şemsiyye olur.
Amma nun'a uğradıkta İdğamü şemsiyye meal ğunne olur.
Misali:Vennaas, gibi.
Bakisine uğradıkta idğamı şemsiyye bila ğunne olur.
Misali:Veşşemsi, vettiini, gibi.

"Babü İzhari kameriyye.
İzhari kameri harfleri on dört harftir ki, Ebği hacceke ve haf agiimehu(Elif,be,ğayin,ha,cim,kef,va v,hı,fe,ayin,gaf,ya,mim,he)
harfleridir.
Kaçan lamı tarif, bu ondört harften birine uğrasa İzhari kameriyye olur.
Misali:Vel asr, vel fecr, vel gamer, gibi.

Babü galgale.
Harfi kalkale beş harftirki,gutbucedin(Gaf,tı,be,cim,dal)harfleri dir.
Kaçan bu beş harften biri kelimenin ortasında veya ahırında sakin olsa kalkale olur.
Misali:Yed huluun, Ehad, bil hag, gibi.
El galgalehu lugat:Etteharrukü vel izdirab.
Ve fil istilaah:Tegalgulul mehraci hatta yüsmea lehü neyratün gaviyyeh.


Babü Hükmürra.
1-Kaçan”ra”meftuh veya mezmum olsa kalın okunur.
Misali: Errahmaanirrahıim, Verruuhu,nesrullahi, gibi.

2-Ve eğer meksür olsa ince okunur.
Misali:Bil birri,gibi.

3-Ve dahi “ra”sakin olup ma kabli meftuh veya mezmum olsa kalın okunur.
Misali:Binnüzür,men şeker, venhar, gibi.

4- Ve dahi “ra” sakin olup ma kabli meksur olsa ince okunur.
Misali:Vestabir,vesteğfirhu, gibi.

5- Amma bu sureti ahirede, “ra”nın ma ba'dinde hurufu istiladan biri vaki olsa ol zaman kalın okunur. Hurufu istila yedi harftir ki,Hussa
dağtın gız(1-Hı,2-sad,3-dat,4-ğayin,5-tı,6-gaf,7-zı)harfleridir.
Misali:Mirsaaden, ve girtaasin, ve firgatin, gibi.

6-Amma hurufu istila meksür olsa,ol zaman ince ve kalın okumak caiz olur.
Misali: Küllü firgin, gibi.

7-Ve dahi “ra”sakin olup ma kablinin kesresi arız olsa ol zaman yine kalın okunur.
Misali:İrciıii limenirtedaa, gibi.

8-Ve dahi “ra”sakin olup ma kabli dahi sakin olsa, sakine itibar edilmez, ma gabline itibar olunur.Eğer ma kabli meftuh veya mazmum olsa
kalın okunur.
Misali:Bissabr, min külli emr, fissudüür, gibi, Ve eğer meksür olsa ince okunur.
Misali. Besıiir,Gadiir, gibi.

9- Ve dahi “ra”sakin olup ma kabli harfi lin olsa ol zaman dahi ince okunur.
Misali: Seyyr, hayyr, gibi


Babü Lafzatullah.
Kaçan lafzatullahın ma gabli meftuh veya mazmum olsa kalın okunur.
Misali: Hüvellahü, Nasrullahi, gibi.
Ve eğer meksür olsa ince okunur.
Misali:Billahi, ve lillahi, gibi.

Babüzzamir.
Kaçan zamirin ma gabli müteharrik olsa med olunur.
Misali:İnnehu, bihii, ve lehuu, gibi.
Amma Vema nefgahüü, lem yentehi, med olunmaz.Zira,zamir değildir,nefsi kelimedendir.
Ve eğer ma kabli sakin olsa gasr olunur.
Misali:Aleyhi, ileyhi, fiihi, gibi. Amma sure-i furganda, fiihiii mühaanee med olunur.


Babüssekte.
Sekte, Kur'an-ı Azimüşşanda dört yerdedir.
1-Biri sure-i Kehfte:ıvecen gayyimen
2- Ve Biri sure-i Ya siin de:min mer gadinaa haazaa
3- Ve biri Sure-i Kıyamede: Ve giile men raagin
4- Ve biri de surei mutaffifiinde dir.Kella bel raane

Tarifi: Essektetü gat'ussavti düünen nefes.
Malum olaki, “heeei” sekte ile kıraat olunan kelimenin haleti vasıllarında, yani;Lem yetesenneh, vegtedih, ve kitaabiyeh, ve hısaabiyeh, ve maaliyeh, ve sültaaniyeh, ve maa edraake maahiyeh, de “heeyi” ispat eden gurra içün bir “heei” sakine ilhak lazımdır. Hazreti Asım cemii mevaadııda vaslında “heei” ispat eyledi. Eimme-i gurraadan bazıları kitaabiyeh , hısaabiyeh lafızlarının gayrıda ispat etmediler.
Amma vakıf halinde “heei” sektelerin isbatı müttefekun aleyhtir.