Alm. Biogas (n.), Fr. Biogas (m.), İng. Biogas.
Organik artık ve hayvan gübrelerinden elde edilen gaz.
Biyogaz bir enerji kaynağıdır. Her geçen yıl enerji elde edilmesinin güçlüğü ve pahalılığı insanları başka sahalarda enerji kaynağı aramaya sevk etmiştir. Bilim adamları bu hususta devamlı çalışmaktadır. Son yıllarda hayvan gübrelerinden faydalanma düşünceleri, çeşitli devletlerde tatbikat safhasına konmuştur. Bugün bilhassa İsrail ve Almanya köylerinde hayvan gübrelerinden biyogaz elde edilmekte ve evlerde yakıt olarak kullanılmaktadır. Bazı devletlerde biyogazla işleyen santrallar bile yapılmıştır.
Biyogaz terimi temel olarak organik atıklardan kullanılabilir gaz üretilmesini ifade eder. Diğer bir ifade ile Oksijensiz ortamda mikrobiyolojik floranın etkisi altında organik maddenin karbondioksit ve metan gazına dönüştürülmesidir. Biyogaz elde edinimi temel olarak organik maddelerin ayrıştırılmasına dayandığı için temel madde olarak bitkisel atıklar ya da hayvansal gübreler kullanılabilmektedir. Kullanılan hayvansal gübrelerin biyogaza dönüşüm sırasında fermante olarak daha yarayışlı hale geçmesi sebebiyle dünyada temel materyal olarak kullanılmaktadır. Aynı zamanda tavuk gübrelerinden de oldukça verimli biyogaz üretimi sağlanabilmektedir. Tavuk gübresinin kullanımı tarım için önemlidir. çünkü bu gübre topraklarda verim amaçlı kullanılamaz. Topraklarda tuzlulağa sebep olurlar. Kullanılamayan bu gübre biyogaza dönüştürüldüğünde yarayışlı bir hal almış olur. Günümüzde biyogaz üretimi çok çeşitli çaplarda; tek bir evin ısıtma ve mutfak giderlerini karşılamaktan, jeneratörlerle elektrik üretimine kadar yapılmaktadır.
Biyogaz, biyolojik humus gazıdır. Bu gaz, hava ile irtibatı kesilmiş, özel kaplardaki organik artıkların ve ahır gübresinin metan bakterileri yardımıyle iyice fermante olması sonucunda meydana gelir. Bunun bileşimi yaklaşık olarak % 60-62 metan ve % 40-38 karbondioksittir. Fermante kaplarındaki sap, saman, gübre ve organik döküntü maddelerindeki ve çöplerdeki metan bakterileri yardımıyla fermantasyona uğrayan madde, selülozdur. Fermantasyondaki iki husus dikkat çekicidir. Biri, bu işlemin sonunda organik artıkların havayı kirletmesi ortadan kalkmaktadır. İkincisi ise azot ve fosfor miktarlarını kaybetmeyen gübre, bitkiler tarafından daha kolay alınabilecek küçük moleküller haline gelmektedir. Hayvan gübresinin üç metreküpünden 100 metreküp biyogaz elde edilir.
Biyogaz üretiminde kullanılan materyallerBiyogaz üretimi için kullanılan materyaller, hayvansal gübreler, organik atıklar ve endüstriyel atıklar olarak üç başlık altında incelenebilir. Bu bağlamda kullanılan materyaller,
Hayvansal atıklar
Hayvancılık ile elde edilen atıklar,
Hayvan gübreleri,
Bitkisel atıklar
Bahçe atıkları,
Yemek atıkları,
Endüstriyel atıklar
Zirai atıklar,
Orman endüstrisinden elde edilen atıklar,
Deri ve tekstil endüstrisinden ele edilen atıklar,
Kağıt endüstrisinden elde edilen atıklar,
Gıda endüstrisi atıkları,
Sebze, tahıl, meyve ve yağ endüstrisinden elde edilen atıklar,
Şeker endüstrisi atıkları,
Evsel katı atıklar,
Atıksu arıtma tesisi atıkları.
Biyogaz üretimi tarımsal atıklardan yararlanılarak yapılabileceği gibi endüstriyel atıklardan yararlanılarakta yapılabilmektedir. Kentsel atıkların ayrı ayrı toplanılması ve kanalizasyon atıklarının arıtma tesislerinde toplanılmasıyla önemli ölçüde biyogaz üretim imkânı vardır. Bu çerçevede Türkiye'de İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin Büyük Kanal Projesi çerçevesinde yaptığı bazı çalışmalar bulunmaktadır.
Türkiye'de mayalandırılmış organik hayvan ve bitki artıklarından biyolojik gübre elde etme çalışmaları (biyogaz elde etme)Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından organize edilmektedir.Yapılan araştırmalara göre; iki öküzü ve ineği, bir atı, bir eşeği, 10 koyunu olan bir çiftçi, senede 23 ton gübre elde edebilmektedir. Bu aile ton başına 80 m3, toplam ise 1840 m3 biyogaz istihsal edebilecektir. Yine günde ortalama 7 m3 biyogazla, sekiz kişilik bir çiftçi ailesinin üç öğün yemek pişirme, temizlik, aydınlatma ve iki odayı ısıtma ihtiyaçları karşılanabilir. Bir metreküplük biyogaz, 60 Watt değerindeki fitilli bir lambayı 7 saat müddetle yakabilmekte; 4 kişilik bir ailenin üç öğün yemeğini pişirebilmekte, 2 beygir gücündeki bir motoru bir saat müddetle çalıştırabilmektedir.
Bir metreküp biyogazın sağladığı ısı miktarı, 0,62 litre gazyağına, 1,46 kg odun kömürüne, 3,47 kg oduna, 0,43 kg bütan gazına, 12,3 kg tezeğe, 1,18 m3 hava gazına eşdeğerdir. Bunun yanında gübre ziyan olmayacağı gibi, yaklaşık % 25 kalite değeri artışı ile 30 tona yakın gübreye eşdeğer gübre elde edilebilir.
Ülkemizde yılda ortalama 60 milyon ton sığır, 40 milyon ton koyun, bir milyon ton da kümes hayvanları gübresi hasıl olmaktadır. Bir sığırın gübresinden yılda 90 metreküp, bir koyunun gübresinden 50 metreküp ve bir kümes hayvanından iki metreküp biyogaz elde edilebilmektedir. Yapılan hesaplamalar. Türkiye'de yılda yaklaşık 4 milyar 800 milyon metreküp biyogaz elde etmenin mümkün olabileceğini göstermektedir. Bu neticeye göre, biyogaz projesinin yaygınlaştırılması halinde, önemli ölçüde enerji tasarrufu sağlanabilecektir.
Yapılan bir başka araştırmaya göre bugün Türkiye'de bilhassa Anadolu'nun kırsal bölgelerinde hayvan gübrelerinin tezek halinde yakılmasından yılda ortalama 150 milyon ton kaybımız olduğu, her tezeğin yanışında bir tezeğin 5 katı gübrenin yok olduğu ve biyogaz gibi her türlü ısıtma, aydınlatma, pişirme, soğutma cihazlarında; yakıtla çalışan bütün araçlarda ve içten yanmalı motorları çalıştırmada kullanılabilme özelliği taşıyan bir enerjiden de mahrum kaldığımız belirtilmektedir.
Bu neticeler elde edildikten sonra Türkiye'de biyogaz tesislerinin kurulmasına önem verilerek 1962 yılından bu yana büyük gelişme kaydedilmiştir. Başta Karadeniz bölgesi olmak üzere Samsun, Trabzon, Artvin, Rize ve Giresun'da 100'e yakın biyogaz tesisi kurulmuştur. Ayrıca Ankara'nın 20 ilçesinde de yüzden fazla tesis kurulmuştur. Bunlardan başka Afyon ve Elazığ'da da biyogaz tesisleri bulunmaktadır.
Biyogazın kullanım alanlarıBiyogaz doğalgazın kullanım alanlarıyla parelel olarak kullanılabilen bir enerji kaynağıdır.[3] Biyogaz kullanım alanları aşağıdaki gibi sıralanabilir,
Doğrudan yakarak ısınma ve ısıtma,
Motor yakıtı olarak kullanımı suretiyle ulaşım,
Türbin yakıtı olarak kullanımı ile elektrik üretimi,
Yakıt pillerinde kullanımı,
Mevcut doğalgaza katılarak maliyetlerin düşürülmesi,
Kimyasal maddelerin üretimi sırasında biyogaz kullanımı.
Tüm bu kullanım alanlarının yanı sıra biyogaz çevreye karşı duyarlı bir enerji kaynağıdır. Bu yüzden gelişen koşullarda çevre kirliliğinin önlenmesinde yeşil yakıt olarak bilinen organik madde kökenli biyogaz kullanımı daha önemlidir. Biygaz üretimi için kullanılan ham maddeler tarımsal arazilerde üretildiği için, tarımsal işletmelerde gerek seraların ve iskan yapılarının ısıtılmasında gerekse traktörlerin yakıtı olarak kullanılmasında önemli bir fayda sağlayabilmektedir. Bu şekilde kullanılan biyogaz işletme maliyetlerini önemli ölçüde azaltmaktadır.
0 Yanıt
2021 Gösterim