Beşinci asırda Avrupa’da yaşamış Hun hükamdarı. (395-453)
395 yılında bugünkü Macaristan’da doğdu. Babası Avrupa Hun Devletinin kurucusu olan Muncuk’tur. Çocukluğu ve gençliğinin bir kısmı barış rehinesi olarak Roma’da geçti. Amcası Ruga’nın ölümü üzerine (434) ağabeyi Bleda ile birlikte doğuda Hazar Denizi kıyılarından batıda Alpler ve Baltık Denizine kadar uzanan bir imparatorluğun başına geçti.
Kurnaz bir savaşçıydı, hileyi çok severdi. Acımasız ve çok gururluydu. Bir takım göçebe kavimleri, Türkleri, Moğolları, Rusya ve Avrupa’nın diğer kavimlerini çevresinde toplayarak büyük bir savaş devleti kurdu. Dünyanın tek hakimi olmak istiyordu. İlk iş olarak imparatorluğun batı bölümünü idare eden ağabeyi Bleda’yı öldürdü (445). Merkezi Macaristan olmak üzere, Orta ve Güney Avrupa üzerinde çok geniş bir alana yayıldı. Tasarladığı Dünya İmparatorluğunu kurmak için, Bizans’a (Doğu Roma) saldırdı. 451 yılında yarım milyonluk ordusuyla İtalya’ya yürüdü. Paniğe kapılan bütün Avrupa birleşti. Yapılan savaştan kesin bir netice alınamadı. Ertesi yıl birçok şehri ele geçirip, Roma’ya yöneldi. Papanın ricaları ve ordusunun salgın hastalıklar yüzünden bitkin düşmesi üzerine Roma’yı istiladan vazgeçti. Haraca bağlayarak geri döndü.
İldiko isminde bir kadınla evlendiği gece içtiği içki yüzünden şüpheli bir şekilde öldü (453). Ölümünden hemen sonra koca imparatorluk dağıldı.
Hükümdarlığı sırasında bütün Avrupa’ya korku ve dehşet salmıştır. Avrupalılar kendisine “Allah’ın gazabı” derlerdi. Ömrü savaşmakla geçen Attila, Avrupalı milletlerin efsanelerinde barbar, zalim, acımasız ve çirkin biri olarak yer almıştır.
Hükümdarlığı boyunca ordusu ile Batı ve Doğu Roma İmparatorluklarını sık sık istila eden Attila, Orta Çağ kaynaklarında acımasızlığı ile anılır. Bu nedenle de Avrupa'da "Tanrının Kırbacı" (Latince: Flagellum Dei, İngilizce: Scourge of God, İtalyanca: Flagello di Dio, Fransızca: Fléau de Dieu) olarak tanınır.
Buna karşılık Germen (Alman) efsanelerinde Attila, çok büyük ve iyiliksever bir hükümdardır. Attila'nın sarayında birçok Germen hükümdarı yaşar. Nibelungen Destanı, Hun-Germen mücadelelerinden meydana gelir. Bu hikâyelerde Attila, Etzel adında büyük otoriteye sahip, barışsever ve yalnız asilere karşı kılıç kuşanan asil ruhlu bir hükümdardır. Avrupa Hun İmparatorluğu'nun başkenti olan Etzelburg adının buradan geldiği bilinmektedir. Aetus ile yaptığı Katalon Savaşında Roma ordusu dağılmış, Batı Got kralı Theodeirch ölmüştür. Atila ordusunu dinlendirerek kaçan Aetus'u takip etmedi.
1380 yılında yazılan Chronicum Pictum elyazmasına göre Attila.
Batı Roma İmparatorluğu'na sefer yaparken Papa'nın araya girmesiyle Attila Roma seferini durdurdu ve Romalıları haraca bağladı. Attila M.S. 453 yılında son eşi tarafından gerdek gecesi öldürüldü.
Mezarının nerede olduğu bilinmemektedir. Cenazesine katılanlar, mezarın yerinin bilinmemesi için öldürülmüştür. Ama tarihçiler arasında Tuna Nehri'nin yatağının bir süreliğine değiştirildiğine ve hazineleriyle birlikte Attila'nın nehrin altına gömüldüğüne, daha sonra da nehir yatağının eski haline getirildiğine dair yaygın bir inanış vardır. Nehrin aşırı uzunluğundan ve birçok ülkeden geçtiği için bürokratik sorunlar çıkacağından kazı çalışması yapılamamaktadır.
Günümüzde, Attila bazıları için kahraman (özellikle Türk ve Macar kültüründe), bazıları için ise barbarların atası (Avrupa kültüründe) olarak alınır.
Attila'nın görünümü ile ilgili bilgiler genelde ikinci el kaynaklardır. Ancak kendisini bizzat gören Bizanslı tarihçi Priskos Attila'yı şöyle açıklıyor:
"Kısa boylu, geniş göğsü ve başı olan, gözleri küçük, burnu yassı ve ince grimsi sakalları olan, bronz tenli."
Attila'nın isminin kaynağı tartışmalara neden olmuştur. Türk kaynaklarına göre Volga Nehri'nin eski ismi olan Atıl/İtil/Atal kelimelerine oralı anlamı veren illa kelimesiyle birleşmesi sonucu Attila ismi oluşmuştur. Diğer bir görüşe göre at/atıl/atılmak anlamına gelir. Diğer bir Türk efsanesine göre ise kendisine Atlı Han da denirdi. Macar kaynaklarına göre yargı anlamına gelen Ítélet kelimesinden türemiştir. İngilizce'ye Etele, Etla olarak geçmiş, Almanca'da ise Etezel olarak geçmiştir. Macaristan'da yaygın kullanım Attila iken Türkiye'de Atilla veya Atila şeklindedir.
Günümüz kültürüne etkisiBiyografik filmleri:
Attila (1954) Pietro Francisci'nin Anthony Quinn ve Sophia Loren'in yer aldığı sinema filmi.
Sign of the Pagan (1954), Douglas Sirk'in Jack Palance ve Jeff Chandler'ın yer aldığı sinema filmi.
Attila (1991), Christopher Swann'ın TV filmi.
Attila (2001), Dick Lowry'nin TV filmi.
Bilgisayar oyunları:
Civilization 5 Gods and King's eklenti paketi
Rome Total War: Barbarian Invasion
Age of Empires 2 The Conquerors: Attila the Hun Campaign
0 Yanıt
6402 Gösterim