Konu: Antibiyotikler - Ansiklopedik Bilgi

[D®agon]

Alm. Antibiotikum, Fr. Antibiotiques, İng. Antibiotics.

Bir mikroorganizma tarafından (bakteri, mantar, virüs, vb.) yapılan ve başka mikroorganizmaları öldüren veya üremelerine mani olan maddeler.

Sayıları yüzleri bulan ve çoğu ticarette kullanılmayan antibiyotiklerin bir kısmı tabii maddelerden yarı sentetik olarak imal edilmektedir. Bugün bu yarı sentetik maddeler de antibiyotik genel ismi altında kullanılmaktadır. Tabii olanlar bitkilerde, özellikle küf mantarlarında bulunurlar. Mikroplu hastalıklara karşı kullanılan te’sirli ilaçlardır. Antibiyotikler yıllar öncesinden biliniyordu. Zaman zaman insan vücudundaki bakterilerden bazıları bunlarla yok edilmeye çalışılıyordu. Buna en iyi örnek, yurdumuzun doğu bölgesinde, çıbanların peynir küfü ile tedavi edilmesidir. 1929 yılında İngiliz doktoru Sir Alexander Flemming (1881-1955) tarafından penisilinin keşfine kadar bu alanda fazla bir ilerleme kaydedilememiştir. Bir küf parçasının tesadüfen bir bakteri kültürünün içine düşmesi antibiyotiklerin keşfine yol açtı. Sir Alexander Flemming, küfün, yakınındaki bakterileri öldürdüğünü ve bu küfün çok bulunan penicillum cinsinden olduğunu gördü. Daha sonraki araştırmalarda bu küften meydana gelen kimyasal maddelerin insan vücuduna zarar vermediği ortaya çıktı. Antibiyotiklerdeki bu gelişme; zatürre, zatülcenb, frengi gibi çok önemli hastalıkların tedavisinde büyük kolaylıklar sağladı.

İkinci Dünya Savaşı sırasında bu araştırmalara hız verildi. Antibiyotiklerin bol ve ucuz bir şekilde elde edilmesine başlandı. Zamanla kimyasal olarak da antibiyotikler elde edildi. Mesela kloramfenikol bu şekilde elde edilen bir antibiyotiktir.

Sayıları gittikçe artan antibiyotiklerin varlığına rağmen hastalık yapıcı mikroorganizmalar tamamen mağlub edilememiştir. Mikroorganizma, antibiyotiğe tabii olarak mukavim olabildiği gibi, bu mukavemeti sonradan da kazanabilmektedir.

Bugüne kadar bilinen antibiyotiklerin hiç biri virüslere etkili değildir. Şu halde virüs hastalıklarında antibiyotikleri kullanmak faydasızdır. Hatta mukavim bakteri ve çeşitli mantarların çoğalmalarına sebeb olabileceği için zararlıdır. Enfeksiyon hastalıklarının bir bölümü virüslere bağlı olduğuna göre, her ateşli hastaya hemen antibiyotik vermek yanlıştır. Herhangi bir antibiyotik bir hastalığın tedavisinde kullanılmadan önce, bu hastalığı doğurabilen mikroplara karşı bir kültür ortamında denenmeli, bunlardan en etkili olanı seçilmelidir. Yani bir antibiyogram yapılmalıdır. Antibiyogram yapılamıyorsa, o hastalık için en uygun ilaçları vermelidir. Mesela bademcik iltihabında penisilin veya eritromisin verilmesi çok denenen ve sonuç alınan bir yoldur. Bazı antibiyotikler vücudumuzda vitamin sağlayan bakterileri de yok ettiklerinden, bunları uzun zaman kullanmak doğru değildir. Mutlaka kullanmak gerektiğinde birlikte B kompleks vitaminlerini de vermelidir. Antibiyotikler, uygun dozda ve yeterli süre alınmalıdır. Hastalık belirtilerinin kaybolmasından en az üç dört gün sonraya kadar antibiyotiğe devam etmelidir. Küçük doz ve kısa süreli antibiyotik alımından hem bir fayda sağlanamaz, hem de bakterilerde mukavemet gelişmesine fırsat hazırlanmış olur.

Etki sahasını genişletmek maksadıyla, iki antibiyotiğin beraber verilmesi bazan doğru değildir. Çünkü biri diğerinin etkisini azaltabilir. Burada genel kaide şudur. Bakteriyi öldürücü bir antibiyotik ile bakterinin üremesini durdurucu diğer bir antibiyotik beraber kullanılmaz. Prensip olarak birbirleri ile olan ilişkileri şüpheli olan, veya bilinmeyen iki antibiyotiği birlikte kullanmamalıdır.

Bazan iki antibiyotiğin beraber kullanımı (kombinasyonu) teorik olarak mümkin olsa bile, yan te’sirlerinden dolayı kombine etmemelidir. Mesela gentamisin ile sefalosporin grubu birlikte verilirse, böbrek yetmezliği yapabilirler (böbrek kanalcıklarındaki tahribattan dolayı). Her antibiyotik, her hastaya verilmemelidir. Bir böbrek yetmezliğinde tetrasiklin verilirse, üremiye yol açabilir (ürenin kana karışması). Hangi antibiyotiklerin böbrek veya karaciğer hastalıklarında kullanılmayacağı iyice bilinmelidir. Çoğu defa korkusuzca verilen kloramfenikolün, iki üç ay sonra kemik iliğindeki kan hücrelerinin tahribine bağlı derin bir anemiye (kansızlığa) sebeb olabileceği düşünülmelidir.

Bazı antibiyotikler belirli yaşlarda verilmemelidir. Mesela altı yaşından küçüklere tetrasiklin grubu antibiyotikler verilmemelidir. Altı yaşından küçüklere tetrasiklin verildiği zaman, dişlerde kalıcı bir bozukluğa (şekil bozukluğu, renk değişimi, büyümenin durması gibi) sebeb olabilir. Tetrasiklin ve etki sahası geniş diğer antibiyotiklerin yüksek dozda ve uzun süreli kontrolsüz kullanılması, ağızda veya vücudun herhangi bir yerinde mantar hastalıklarının ortaya çıkmasına sebeb olabilir.

Bazı antibiyotikler; ilaçlarla, yemeklerle, meyve suları ile veya sütle alınmamalıdır. Süt ve antiasit mide ilaçları ile alınamayacak olanlara misal; Tetrasiklin grubu.

Meyve suyuyla alınmayacak ilaçlar:

Ampisilin, amoksisilin, eritromisin baz, penisilin.

Yemeklerle beraber veya süt ile alınamayacak ilaçlar:

Metranidazol (müstahzarları: Metrajil tablet) Nalidiksik asit müstahzarları: (Naligram, negram), verem ilaçları (Etambutol, paraaminosalisilikasit, streptomisin, INH cycloserin, Rifampisin) ve eritromisin gibi...

Antibiyotiklerin pek çoğunu hamilelik esnasında almak çok mahzurludur. Bazıları, ana karnındaki çocukta bir çok sakatlıkların meydana gelmesine sebeb olur. Eğer mutlaka antibiyotik vermek gerekiyorsa, penisilin, Spiramicin (rovamycin), ampisilin veya sefalosporin grubu bir antibiyotik gebeliğin ilk üç ayında verilebilir. Gebeliğin dördüncü ayından sonra penisilin ve sefalosporin grubu antibiyotikler çok dikkatli kullanılmalıdır.

Bilinçsiz ve aşırı antibiyotik kullanımı bakterilerin kullanılan antibiyotiğe karşı direnç kazanmasına neden olabilir. Eğer mikroplar bir antibiyotiğe karşı direnç kazanırlarsa, artık o antibiyotiğin o mikroba karşı etkisi olmaz. Bu nedenle her bakteriye uygun olan antibiyotik kullanılmalıdır. Hastalığa neden olan etkenin bulunması ve bu etkene etkili olacak antibiyotiği bulmak için bir Kültür-Antibiyogram Testi denen laboratuvar testi yapılır. Sadece etkin olduğu mikroplara karşı kullanılmalıdırlar. Grip, nezle gibi virüslerin neden olduğu hastalıklara karşı etkili değillerdir. Ateş düşürücü ya da ağrı kesici etkileri yoktur.

Antibiyotikler mutlaka doktor tavsiyesiyle ve reçetesine uygun olarak kullanılmalıdırlar.
Bilmeden kullanılan antibiyotikler hastalığı iyileştirmezler, vücuda zarar da verebilirler.

ANTİBİYOTİK İLAÇLAR

HÜCRE DUVARI SENTEZİ İNHİBİTÖRLERİ

A) PENİSİLİNLER

1)Pen.G ve türevleri :
Penisilin g potasyum kristalize
Prokain-pen.G
Penisilin g prokain + penisilin g potasyum
Klemizol-pen.G
Benzatin-pen.G
Penisilin g benzatin
Penisilin g benzatin + penisilin g potasyum + penisilin g prokain

2)Aside dayanıklı penisilinler (fenoksipenisilinler) :
Penisilin V
penisilin v
penisilin v benzatin
Fenetisilin
Propisilin
Azidosilin (Pen.G türevi)

3)Beta-laktamazlara dayanıklı penisilinler:
Metisilin
Nafsilin
Temosilin
Izoksazolil penisilinler ;
oksasilin
kloksasilin
dikloksasilin
flukloksasilin
flukloksasilin

4)Aminopenisilinler:
Ampisilin
ampicilin
ampicilin + sulbaktam
Ampsiline yıkılarak etki gösterenler ;
bakampisilin
bakampisilin
talampisilin
pivampisilin

Amoksisilin
amoksisilin
amoksisilin + klavulanik asit
amoksisilin + klaritromisin + lansoprozol

5)Antipsödomonal penisilinler
Karboksipen:
karbenisilin
tikarsilin
Asilüreidopenler:
azlosilin
mezlosilin
piperasilin
piperasilin
piperasilin + tazobaktam

6)Diğerleri:
Amdinosilin (mesilinam)

B) SEFALOSPORİNLER

1. KUŞAK
Sefalotin
Sefapirin
sefazolin sodyum
sefaleksin monohidrat
Sefradin
sefadroxil monohidrat
Sefasetril

2. KUŞAK
Sefamandol
sefoksitin sodyum
sefaklor monohidrat
Sefasetril
sefuroksim
Sefonisid
Seforanid
Sefmetazol
sefprozil
Sefotetan
Seftibuten
sefiksim
lorakarbef
Sefotiam
Sefetamet

3. KUŞAK
sefotaksim sodyum
seftizoksim sodyum
seftriakson
sefoperazon sodyum
Sefsulodin
seftazidim
Sefmenoksim
sefodizim sodyum
Moksalaktam
Sefpodoksim
sefditoren pivoksil

4. KUŞAK
sefepim hidroklorür

C) KARBAPENEMLER

İmipenem imipenem silastatin sodyum
Meropenem

D) Monobaktamlar

Aztreonam

E) Diğerleri

Vankomisin
vankomisin hcl
Basitrasin
basitrasin + neomisin sulfat

PROTEİN SENTEZİ İNHİBİTÖRLERİ

1) TETRASİKLİNLER

Kısa Etkililer :
Tetrasiklin tetrasiklin hcl
Oksitetrasiklin oksitetrasiklin hcl + polimiksin b sülfat

Orta Etkililer :
Demekloksiklin
Metasiklin

Uzun Etkililer :
Doksisiklin doksisiklin hiklat
Minosiklin


2) AMİNOGLİKOZİDLER

Amikasin
amikasin sülfat
Kanamisin
isepamisin
Neomisin
neomisin sülfat + polimiksin sülfat
basitrasin + neomisin sulfat
polimiksin b sülfat + neomisinsülfat + gramisidin
Paromomisin
Streptomisin
streptomisin sülfat
Netilmisin
netilmisin sülfat
Gentamisin
gentamisin sulfat
indometasin + gentamisin sülfat
Tobramisin
tobramisin
tobramisin + diklofenak

3) MAKROLİDLER

Eritromisin
eritromisin
isotretinoin, eritromisin
benzoil peroksit + eritromisin
Klaritromisin
klaritromisin
amoksisilin + klaritromisin + lansoprozol
Azitromisin
azitromisin
Rozaromisin
Jozamisin
Rokitamisin
Roksitromisin
roksitromisin
Diritromisin
diritromisin
Karbomisin
Fluritromisin
Troleandomisin
Spiramisin
spiramisin

4) AMFENİKOLLER

kloramfenikol
tiamfenikol

5) LİNKOZAMİDLER

linkomisin hcl
klindamisin

FOLAT ANTAGONİSTLERİ

1) SÜLFONAMİDLER

Sulfasitin
Sulfisoksazol
sülfisoksazol
sülfisoksazol + fenazopiridin hcl
Sulfamethizol
Gümüş - Sulfadiazin
gümüş sülfadiazin
Sulfometoksazol
trimetoprim + sulfametoksazol
Sulfapiridin
salisilazosülfapiridin
Sulfadoksin
Sulfasetamid
sülfasetamid
Fenilefrin + prednizolon + sülfasetamid sodyum
Sülfasalazin
Süksinilsulfatiazol


2) PRİMETAMİN

3) TRİMETOPRİM

trimetoprim + sulfametoksazol
trimetoprim + polmiksin b sülfat

ANTİSTAFİLOKOKAL ANTİBİYOTİKLER

A) ANTİSTAFİLOKOKAL PENİSİLİNLER

Flukloksasilin
Nafsilin

B) GLİKOPEPTİD ANTİBİYOTİKLER

Vankomisin hcl
Teikoplanin
Basitrasin
Polimiksin B
Kolistin ve Türevleri

C) DİĞER ANTİSTAFİLOKOKAL ANTİBİYOTİKLER

Rifamisinler
Novobiosin
Fusidik asit - Fusidik asit +hidrokortizon asetat
Mupirosin
Linezolid

FLUOROKİNOLONLAR

Siprofloksasin
Norfloksasin
Fleroksasin
Ofloksasin
Levofloksasin
Pefloksasin
Moksifloksasin
Amifloksasin
Temafloksasin
Lomefloksasin
Enoksasin
Rufloksasin
Nalidiksik Asit

ÜRİNER SİSTEM ANTİSEPTİKLERİ

Metenamin
Nitrofurantoin
Nitrofurantoin + fenazopridin hcl

POLİPEPTİT ANTİBİYOTİKLER

Polimiksin
neomisin sülfat + polimiksin sülfat
polimiksin b sülfat + neomisinsülfat + gramisidin
oksitetrasiklin hcl + polimiksin b sülfat
Kolistin
Basitrasin
basitrasin + neomisin sulfat
Tirotrisin

ANTİMİKOBAKTERİYEL İLAÇLAR

ANTİTÜBERKÜLOZ İLAÇLAR

İzoniyazid - INH
Rifampicin
etambutol
Streptomisin
pirazinamid
Tiasetazon
Sikloserin
Rifabutin
Para-aminoasilik asit-PAS

LEPRA İLAÇLARI

Dapson
Klofazimin

[D®agon]

Penisilin
        Benzapen, Cliacil, Deposilin, Devapen, İecilline, Kristapen, Kristasil, Penadur, Pencain, Pen‐Os, Pentin, Procain Pen

Amikasin
        Amikaver, Amiklin, Amikozit, Mikasin
   
Amoksislin/Klavulonikasit
        Augmentin, Amoklavin, Amoksilav, Klavulonat, Klavupen, Klamoks
   
Ampisilin
        Alfasid, Alfasilin, Alfasid, Ampisid, Ampisina, Azosilin, Bakamsilin, Combicid, Devasid, Duobak, Duobaktam, Duocid, Neosilin, Nobecid, Penbak, Probicid, Seskasilin, Silina, Sulbaksit, Sulcid, Sultasid
   
Ampisilin/Sulbaktam
        Alfasid, Ampisid, Sultasid, Sulcid, Combicid, Duobaktam, Sultamat
   
Azitromisin
        Azacid, Azatek, Azitro, Azitrotek, Azomax, Azro, Zitromax, Zitrotek

Aztreonam
        Azactam
   
Eritromisin
        Aknilox, Benzamycin, Eritrosif, Eryacne, Erythrocin, İso trexin
   
Fosfomisin/Trometamol
        Monurol
   
Fusudikasit
        Fucithalmic
   
Gentamisin
        Belogent, Genmisin, Gentagut, Gentamed, Gentamisin, Genthaver, Gentreks, İndobiotik
   
İmipenem
        Tienam
   
Klaritromisin
        Claricide, Deklarit, Klacid, Klarolid, Klaromin, Klax, Laricid, Macrol, Uniklar
   
Klindamisin
        Clamine‐T, Cleocin, Clin, Clindoxyl, Klindan, Klindaver, Klinoksin, Klitopsin, Meneklin
   
Kloramfenikol
        Armicetin, Cabenicol, Kemicetine, Klorasüksinat, Otozil, Süperklorin
   
Levofloksasin
        Cravit, Tavanic
   
Meropenem
        Meronem
   
Minoksidil
        Minoxil, Rogan
   
Netilmisin
        Netromymycine, Netira

Nitrofurantoin
        Pyeloseptyl, Uriseptin
   
Norofloksasin
        Noroxin
   
Piperasilin
        Pipraks, Tazocin
   
Piperasilin/Tazobaktam
        Tazocin,
   
Sefalotin
        Keflin
   
Sefaperazon
        Cefobid, Primasef, Solperazon
   
Sefepim
        Maxipime
   
Sefiksim
        Suprax
   
Sefotaksim
        Betaksim, Cloforan, Deforan, Doksetil, Sefagen, Sefoksim, Sefotak, Taxocef,
   
Seftazidim
        Fortum, İesetum, Seftaz
   
Sefuroksim
        Aksef, Cefaks, Cefatin, Cefurol, Enfexia, Multisef, Oraceftin, Sefaktil, Sefuroks, İnceptum, Zinnat,
   
Siprofloksasin
        Ciloxan, Ciflosin, Ciprasid, Cipro, Ciproktan, Ciprolon, Ciprosazin, Ciproxin, Flosiprin, Loxasid, Proxacin, Roflazin, Roxin, Sanset, Sifloks, Siprobel, Siprosan, Siprogut, Sispres, Ürociproxin
   
Teikoplanin
        Targocid
   
Tetrasiklin
        Tetra, Tetralet, Tetramin
   
Tobramisin
        Nebcin, Thilomaxine, Tobel, Tobrased, Tobrex, Tobsin
   
Trimetoprim/Sülfametaksasol
        Bactrim, Bakton, Bibakrim, Biotrin, Cotriver, Kemoprim, Metoprim, Mikrosid, Septrin, Sulfaprim, Trifen,
Trimoks
   
Vankomisin
        Vancocin CP, Vancomycin