Alm. Amöbe, Fr. Amibe, İng. Ameba.
Tatlı su birikintilerinde, çamurlarda, denizlerde bağımsız veya insan ve hayvanlarda asalak olarak yaşayan tek hücreli hayvancıklar.
Mikroskobik olup çok küçüktürler. Bununla beraber yarım milimetre çapında olup, yaşadığı sularda beyaz noktalar şeklinde çıplak gözle de görülebilen çeşitleri vardır.
Belli bir şekli olmayan amipler, su içinde yaşayan ve yalancı ayaklarını çıkararak hareket edebilen, şekil değiştirebilen mikrop türüdür. Hareket etmedikleri zman şekil bakımından oval, yuvarlak hal alırlar. Hücrelerde bulunan amipler, aynı zamanda
Protoplasma, çekirdekte de bulunur. Çekirdekde protoplasma bir miktar kalınlaşarak bir zar oluşturmuştur. Ayakları, protoplasma uzantısı halindedir. Protoplasma içersinde farklı tanecikler, bir ya da iki çekirdek ve “koful” adı verilen boşluklar vardır. Çoğalma şekilleri iki veya daha fazla sayıysa bölünmeleri ile gerçekleşir.
Canlı varlıklar içinde en ilkeli olan amip, solunumunu tek bir hücresi ile yapar ve aynı zamanda yiyeceğinizde bu tek hücre ile giderir.
Aynı zamanda insanlarda da görülen amip, tek bir türü ile zararlıdır. Amipli dizanteri adı ile bilenen hastalığa sebep olan amip kaynağı “Entamoeba histolitica” dır.
Familyası: Amipgiller (Amobidae). Yaşadığı yerler: Su ve su birikintilerinde bağımsız, insan ve hayvanlarda parazit olarak yaşarlar. Özellikleri: Mikroskobiktir (gözle görülmez).
Amiplerin vücut yüzeyini saran ince bir hücre zarı, iç kısmını dolduran stoplazma (sıvı madde) ve ortada bir çekirdeği vardır. Çok çekirdekli olan amiplere de rastlanır.
Psodopod denilen yalancı ayak uzantıları ile akar gibi hareket ederler. Hareket edeceği zaman vücudunun bir kısmı uzamaya başlar. Biraz sonra stoplazması bu kök gibi uzayan kısmın içine akar. Böylece amip ileriye doğru yol almış olur.
Amip, hayati faaliyeti için gerekli enerjiyi, yalancı ayaklarla sararak vücuduna aktardığı besinlerden sağlar. Amipler, besin olan nebati ve hayvani zerrelerle, yiyecek olmayanları ayırır. Genellikle iki akışkan kol, yiyecek maddesini sararak birleşir ve böylece yiyecek, vücudun içine aktarılmış olur. Besin, vücutta “besin kofulu” (havuzcuğu) içinde sindirildikten sonra “boşaltım kofulu” ile artık madde ve fazla sular vücut dışına pompalanarak atılır.
Amipler çekirdek ve stoplazmaları ortadan uzayıp iki parçaya ayrılarak ürerler. Yeni yavru amipler gelişerek eski büyüklüğe ulaşır. Sonra onlar da ortadan bölünerek yeni amipler meydana getirirler. Kötü iklim ve yaşama şartlarında amip, hayati faaliyetini minimum seviyede yavaşlatıp, vücudunu salgıladığı bir örtü ile sarıp yuvarlak küre haline dönüşür. Buna “kist” denir. Amibin yaşadığı su birikintisi kuruyunca “kist” şekline dönüşmüş olan amip ölmez. Rüzgar bu kistleri sürükleyerek çevreye dağıtır. Kist, aylarca yağmur mevsimini bekler. Uygun sulu bir muhite düşünce çevresindeki zar erir, amip yeniden faaliyete geçer. Birbiri ile birleşerek üreyen amipler de vardır. Göl suyundan bir bardak numune alınıp, mikroskop lamı üzerine damlatılıp incelendiğinde, amiplere rastlamak oldukça zordur. Çünkü amipler çoğunlukla ya yaşadıkları muhitin su yüzeyinde hareket eder veya çamurda bulunur yahut da alınan numunenin kenarlarında toplanırlar.
Mikroskopta lam üzerine damlatılan bir damla göl suyunda eğer amip örneklerine rastlanırsa, hareketlerini ve beslenmelerini incelemek oldukça ilgi çekicidir.
İnsanların barsak boşluğunda yaşayan dizanteri hastalığı amili (etkeni) olan amip zararlıdır. Dizanterinin bu amip tarafından yapılan türüne “Amipli dizanteri” denir. İnsan bu mikroorganizmaları taşıyan besinleri yemekle bunları vücuduna alır.
Çeşitleri: Bağımsız veya asalak yaşayan çok çeşidi vardır.
Tatlı su amibi (Amoeba proteus) ve Dizanteri amibi (Entamoeba histolytica) en çok tanınanlarıdır.
Amoeba. Bu çıplak amip cinsi, tatlısularda, kokuşmuş su birikintilerinde, nemli topraklarda yaşar. Çapları 200 - 300 mikrometre arasında değişir. Yalancı ayaklarını besinleri olan diğer tekhücrelileri almada kullanırlar. Zeminde yaşarlar. Durgun sularda yaşayan Amoeba proteus, 300 - 600 mikrometre çapıyla en büyük çıplak amiplerden biridir.
0 Yanıt
7676 Gösterim