Konu: FizikTerimleri Sözlüğü

[D®agon]

- A -

Açık yörünge:
Cismin hareketi bir parabol veya hiperbol üzerindedir. Bu yörüngelere verilen isim.

Açısal hız:
1.Düzgün dairesel hareket yapan bir cismin yarıçap vektörünün birim zamanda taradığı açı. 2.Birimzamanda titreşim açısının değişme miktarı.

Açısal ivme:
Birim zamandaki açısal hız değişimi.

Ağırlık:
Bir cisme bulunduğu noktada etki eden çekim kuvveti.

Ağırlık merkezi:
Bir cismin üzerine etkiyen ağırlık kuvvetinin uygulama noktası.

Açısal ivme:
Birim zamandaki açısal hız değişimi.

Açısal ivme:
Birim zamandaki açısal hız değişimi.

Akım:
Gaz ve sıvı maddelerin ya da elektrik yüklerinin belli bir yöne akışı.

Akım şiddeti:
Bir devrenin herhangi bir kesitinden birim zamanda geçen yük miktarı.

Akümülatör:
Doldurulabilen ve daha büyük şiddette doğru akım veren üreteç.

Alfa tanecikleri:
İki proton ve iki nötrondan oluşan artı iki yüklü helyum çekirdekleri.

Allatrop:
Bir elementin kimyasal özellikleri aynı, fiziksel özellikleri farklı olan değişik şekillerde olabilmesi.

Almaç:
Elektrik enerjisini, mekanik, kimyasal ve ısı enerjisine dönüştüren devre elemanı.

Altarnatif akım:
Zamana bağlı olarak periyodik bir şekilde yön ve şiddeti değişen akım.

Ametal:
Metal özelliği göstermeyen element.

Amper:
Bir iletkenin herhangi bir kesitinden, 1 saniyede 1 kulonluk yük geçtiğindeki akım şiddeti.

Ampermetre:
Bir devrenin herhangi bir kesitinden geçen akım şiddetini ölçen alet.

Ampul:
Cam muhafaza içinde direnci büyük olan telden yapılmış, elektrik ener jisini ışık enerjisine az bir kısmını da ısı enerjisine dönüştüren alet.

Anahtar:
Elektrik devresinde, elektrik akımını açıp kapamaya yarayan alet.

Ani hız:
Hareketlinin herhangi bir anındaki hızı.

Anlık hız:(bkz.ani hız)

Anot:
Üretecin pozitif kutbuna bağlanan elektrot.

Anyon:
Negatif yüklü iyon.

Arı madde:
Tek cins tanecik (atom veya molekül) içeren ve belirli ayırt edici ö zellikleri olan madde.

Asit:
Suda iyonlaştığında hidrojen iyonu veren madde.Başka bir maddeden – Elektron alan bileşik.Suda ki hidrojen iyonu konsantrasyonunun artmasına ne Den olan madde.

Atom:
Elementlerin bütün özelliklerini en küçük parçası.

Atom ağırlığı:
Karbon 12 izotopunun kütlesiyle karşılaştırma yapılarak bulunan atomun kütlesine denir.

Atomal iyon:
Artı ve eksi yüklü atomlara verilen ad.

Atom kütlesi:
Bir atomun kütlesinin atomik kütle birimi cinsinden ifadesi.

Atom modeli:

Atomun yapısı hakkında ileri sürülen düşünce.

Atom numarası:
Bir atomun çekirdeğindeki proton sayısı.

Atom sayısı:
Elementin kütlesinin atom gramına bölünmesi ile çıkan sayı.

Avagadro sayısı:
Bir mol madde veya 6,02483.1023 adet tanecik (iyon,atom )

Aşağıya düşey atış:
Belirli bir h yüksekliğinden Vo ilk hızıyla atılan bir cismin, ağırlığının etkisiyle yaptığı sabit ivmeli düzgün hızlanan doğrusal hareket.

Atış hareketi:
Yer çekimi kuvveti etkisi altında yapılan tüm hareketlere verilen genel ad.

[D®agon]

- B -

Buhar:
Basıncın tesiri ile bulunduğu sıcaklıkta sıvılaştırılabilen akışkan.

Buhar basıncı:
Sıvı veya katı buharının neden olduğu basınç.

Bağ:
Atomlar ve moleküller arasında ki çekme kuvvetlerinin tümü.

Bağ enerjisi:
Bir bağı koparmak için gerekli olan enerji.

Bağıl hareket:
1.Bir cismin; herhangi bir referans sistemindeki bir gözlemciye göre olan hareketi.2.İki cismin birbirlerine göre hareketi.

Bağıl hız:
1.Bir cismin;herhangi bir referans sistemindeki bir gözlemciye göre sahip olduğu hız. 2.İki cismin birbirine göre hızı.

Bağlanma enerjisi:
Bağlı bir sistemin parçalarını birbirlerinden ayırarak sonsuza götürmek için sisteme aktarılması gereken minimum enerji.

Bağlı sistem:
Bir sistemin toplam enerjisinin negatif olduğu durum.

Barometre:
Atmosfer basıncını ölçen aygıt.

Basınç:
Birim yüzeye tesir eden kuvvet.

Basit makine:
Günlük hayatta yapılan bir işin daha kolay yapılması için kullanılan düzenek.

Basit sarkaç:
Bir ucu sabitlenmiş l uzunluğunda kütlesiz bir ipin diğer ucuna asılmış m. kütlesinden oluşan sistem

Batarya:
İki yada daha fazla pili seri veya paralel bağlayarak oluşturulan elektrik üreteci.

Baz:
Sulu çözeltisine hidroksil iyonu verebilen ya da hidrojen iyonu alabilen madde.

Bileşke kuvvet:
İki yada daha fazla kuvvetin yaptığı etkiyi tek başına yapabilen etki.

[D®agon]

- C -

Celcius ölçeği:
Sıcaklık derecesi.
 
Cisim:
Maddenin şekil almış hali.

Coulomb Yasası:
Yüklü iki cisim arasında ki etkileşme kuvvetini veren bağıntı.Yasaya göre, bu etkileşme kuvveti yük miktarı ile doğru orantılı ve cisimler arasındaki uzaklığın karesi ile ters orantılıdır.

Çarpışma deneyleri:
Etkileşme başlamadan öncesi ve sonrası durumlarla ilgilenip t1 ile t2 aralığında ne olmuş olabileceğinin tahmin edildiği deneyler.

Çekim alanı:
Gezegenin üzerindeki birim kütleye uyguladığı çekim kuvveti.(gezegenin çekim alanı.)

Çekim kuvveti:
Aralarında belirli bir uzaklık bulunan iki cismin birbirlerine, kütle merkezleri doğrultusunda uyguladıkları kütlesel kuvvet.

Çekirdek:
Atomların merkezlerinde yer alan proton, nötron vb. nükleonlardan oluşan ve atomun hemen hemen bütün kütlesini ihtiva eden pozitif yüklü kısım.

Çıkış süresi:
Son hızın sıfır olması için geçen zaman.

Çıkrık:
Su kuyusundan su çekmek için kullanılan sistem.

Çizgisel hız:
Düzgün dairesel hareket yapan cismin birim zamanda katettiği yay uzunluğu.

Çizgisel ivme:
Birim zamandaki çizgisel hız değişimi.

[D®agon]

- D -

Dairesel hareket:
Bir cismin bir eksen etrafında izlediği çembersel yörüngesi hareket.

Değerlik:
Alınan veya verilen elektron sayısı, + veya - yük sayısı, bazen de fonksiyonel grubun sayısı.

Değerlik elektronu:
Atomun bileşik oluşturması sırasında kullandığı elektronlar.

Değerlik elektron sayısı:
En yüksek enerji seviyesinde s ve p orbitallerinde bulunan elektronların toplamı.

Deney:
Yapay olarak üretilen ve kontrol altında yapılan gözlem.

Denge:
Cismin üzerine etki eden bütün kuvvetlerin bileşkesinin ve herhangi bir nokta veya bir dönme eksenine göre momentlerinin cebirsel toplamının sıfır olma durumu.(denge şartları).

Dengelenmiş kuvvet:
Net kuvvetin sıfır olduğu durumlarda etki eden kuvvetler.

Derece:
Açı ölçümü için kullanılan ve bir tam dönüşün 360 olarak kabul edildiği birim.

Dinamik:
Hareketin veya hareketteki değişmelerin sebeplerini araştırarak, kuvvet ile hareket arasındaki ilişkiyi inceleyen mekanik bölümü.

Dinamik denge:
Hareketli cisimlerin dengesi.

Dinamo:
Mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren araç.

Dinamometre:
Kuvvet ve ağırlık ölçen araç.

Direnç:
Maddelerin elektrik yüklerinin geçişine karşı koyma özellikleri.

Doğru akım:
Şiddeti ve akış yönü zamanla değişmeyen elektrik akımı.

Donma :
Bir sıvının belirli bir sıcaklıkta ısı kaybederek katı hale geçmesi.

Donma sıcaklığı:
Bir sıvının ısı kaybederek katı hale geçtiği sıcaklık.

[D®agon]

- E -

Ebonit:
Kauçuk ile kükürdün işlenmesi ile elde edilen plastik madde.

Eğik atış:
Yatayla açı yapacak şekilde gerçekleştirilen ilk hızla atış.

Eğik düzlem:
Küçük kuvvetlerle ağır yükleri istenilen yüksekliğe çıkarmaya yarayan basit makine.

Elektrik akımı:
Elektrik yüklerinin bir yerden başka bir yere akması.

Elektrik kuvveti:
Elektrikli cisimlerin birbirlerine uyguladığı(itme veya çekme) kuvveti.

Elektrik sarkacı:
Durgun elektrik deneylerinde kullanılır.Küçük kütleli iletken bir cismin bir ipliğin ucundan sarkıtılması ile oluşturulan düzenek.

Elektron:
Atomun yapısında bulunan, kütlesi protonun kütlesinin 1836'da biri o lan, negatif yüklü tanecik.
Elektron konfigürasyonu:Elektronların çekirdek tarafından dizilişleri.

Elektronegatiflik:
Elementlerin elektron alabilme yetenekleri.

Elektrolit:
Elektrik akımını ileten sıvı ve çözeltiler.

Elektroliz:
Bir iletken sıvı içinden elektrik akımı geçirildiğinde oluşan kimyasal değişmelerin tümü.

Elektrot:
Bir elektrolit içine batırılan iki iletken çubuktan her biri

Elektroskop:
Bir cismin elektrikle yüklü olup olmadığını ve elektrikli bir cismin yükünün türünü anlamakta kullanılan araç.

Elemanter yük:
Doğadaki en küçük elektrik yükü.
Enerji:1)Cisimlerin iş yapabilme kabiliyeti. 2)Maddenin başka bir boyuttaki durumu

Enerji korunumu kanunu:
Farklı enerji türlerinin birbirlerine dönüşebildiğini fakat kapalı bir sistemde bütün enerji çeşitlerinin ele alındığında sistemin toplam enerjisinin değişmediğini belirleyen konum. (Etoplam=Ek+Ep=Sabit)

Enerji seviyesi:
Çekirdek etrafında aynı enerjide ki elektronların bulunduğu yörüngeler veya baş kuantum sayısı.

Erime:
Bir katının katı halden sıvı hale dönüşmesidir.

Erime ısısı:
Herhangi bir maddenin 1 gramını erime noktasında sıvı hale dönüş türmek için verilmesi gereken ısı.

Erime sıcaklığı:
Katının belli bir basınçta sıvıya dönüştüğü sıcaklıktır.

Esneklik:
Cisimlerin şekil ve büyüklüklerinin bir kuvvet etkisiyle değişmesi, etki kalkınca tekrar eski haline dönmesi özelliğidir.

Esnek çarpışma:
Momentum ve kinetik enerjinin korunduğu çarpışma.

Esneklik potansiyel enerjisi:
Saatin yayında saklana enerji türü.

Esneklik sınırı:
Esnek cisimlerdeki mevcut eğilimin sahip olduğu sınır.

Esnek olmayan çarpışma:
Başlangıç kinetik enerjisinin harcanabileceği muhtemel enerji biçimlerini içeren çarpışma.

Etki kuvveti:
Herhangi bir cismin, başka bir cisme uyguladığı kuvvet.

Eylemsizlik:
Bir cismin, hareket durumunu değiştirmeye yönelik etkilere karşı koyma özelliği.(eylemsizlik kanunu)

Eylemsizlik kütlesi:
Yer çekiminin olmadığı yerlerde bulunan kütle.

Eylemsiz sistem:
Newton’un birinci yasasının geçerli olduğu sistem.(newton’un 1.yasası için bkz. Eylemsizlik)