Konu: Türkiye'nin Madenleri

[Uyanan Gençlik]

Yer altı zenginlikleri açısından ülkemiz zengin bir ülkedir. Kuvars, elmas, yakut gibi değerli taşların yanında
teknolojik ham madde olarak kullanılan çinko, krom, alüminyum, demir gibi madenlerde ülkemizde çıkarılan madenlerdendir.

Türkiye madenler bakımından zengin bir ülkedir. Ayrıca bazı madenler bakımından dünyanın önemli ülkeleri arasındadır.
Türkiye'nin madenlerinin tamamı henüz belirlenmemiştir. Her yıl yeni maden yataklarının bulunması bunun kanıtıdır.

Demir

Türkiye'nin birçok yerinde çıkarılan bir madendir. Demir çıkarımının %80'ini Doğu Anadolu bölgesi içerisinde kalan Divriği sağlar.

Balıkesir'de Eymir ve Çarmık, Ege Böl-gesinde Ayazmand ve Torbalı, Kahramanmaraş ile Kayseri arasında Faraşa ve Karamadazı, Sivas Hekimhan arasında Hasan Çelebi ve Doğu Marmara'da Çamdağı, önemli demir alanlarıdır. Demir, endüstride en çok kullanılan maden cevheridir. Bu nedenle demir-çelik endüstrisinde ana maddedir.

Yerkabuğunun yaklaşık % 5 ini oluşturan ve yer çekirdeğinin temel bileşeni olan demir cevherinden elde edilir. Hematit dünyanın birçok yerindeki püskürük ve tortul kayaçlarda bulunur. Demirden elde dilen en önemli ürünlerden biride çeliktir.

Krom

Sert, paslanmaz, iyi parlatılan ve Türkiyede yaygın olarak çıkartılan bir diğer madende kromdur. Kaplamacılık ve çelik yapımında yaygın olarak kullanılır. Krom çeliğe paslanmazlık özelliği kazandırır.

En zengin krom yatakları; Elazığ'da Gule-man, Batı Akdeniz’de (Fethiye, Marmaris ara-sında) Dalaman havzası, Kütahya ile Bursa ara-sı ve Eskişehir'in doğusundaki Seyitgazi'de yer alır. Adana'nın kuzeyindeki Akdağ yöresinde de yeni krom yatakları bulunmuştur.

Akdağ krom yatakları, Dünyanın en zengin yataklarıdır. Türkiye, krom çıkarımında dünyada 3. sıradadır. Türkiye, çıkardığı kromu büyük ölçüde cevher olarak satmaktadır. Bu nedenle çıkarımını dış taleplere bağlı olarak ayarlan-maktadır.

Kaya Tuzu

Çeşitli yollarla elde edilen diğer bir doğal kaynakta kaya tuzudur. Kayatuzu olarak çı-kartıldığı gibi, deniz suyundan ve açık işletme olarak Tuz gölünden de elde edilir. En fazla tuz üretimi İzmir'deki Çamaltı tuzlasında, deniz suyundan elde edilir. Çankırı, Erzurum, Kars, Nevşehir, Kırşehir, Yozgat ve Konya'da işletilmektedir.

Lületaşı ve oltutaşı

Türkiye, birçok madende zengin bir ülkedir. Bu madenlerden bazıları turistlik eşya yapımında önem taşır.
Lületaşı (Eskişehir'de) ve oltutaşı (Erzurum'da) bu özel­likte olanların en önemlileridir.

Altın

Parlak sarı renkli ve ağır bir metaldir. Kolay kolay tepkimeye girmediğinde havada ve sudan etkilenmez yani kararma ve matlaşma görülmez. Saf haldeyken çok yumuşak olduğundan kolayca şekil alabilir. Altın kumların ya da çakıl taşlarının arasında küçük parçacıklar halinde ya da ka­yaç­larda damarlar halinde bulunur.

Bakır

Bakır kolay işlenebilir, kolaylıkla biçim verilebilir ve çok sık kullanılan metaller arasındadır. İyi bir elektrik iletkeni olduğundan elektrik kabloları ve telleri bakırdan yapılır. Ayrıca gümüşün ardından ikinci sırada gelen iyi bir ısı iletkenidir. Bu yüzden tencere, tava gibi mutfak gereçlerinde de bakır kullanılır.