Alm. Tragflügelboot (n), Fr. Hydrofoil (m), İng. Hydrofoil.
Çalışma şartları uçağın havada uçma prensibinden hareket edilerek yapılan gemi şeklinde deniz aracı.
Deniz otobüsü feribotlardan daha hızlı ve farklı olarak sadece yolcu ve kargo taşıyan deniz aracıdır.
Hız için daha aerodinamik yapılırlar.
Körfez içi insan taşımacılığı için en konforlu ve hızlı ulaşım aracıdır. Ancak bu araçların bir takım dezavantajları da vardır.
Deniz otobüsleri hafif dalgalı denizlerde bile oldukça sarsıntı yapar ve hatta seferleri durdurulur.
Genelde katamaran (çift gövdeli) tipinde imal edilirler.
Gövdelerinde bulunan kızaklar su içindeki hareketi esnâsında, uçakların havada uçması durumunda kanatların aerodinamik şeklinden doğan kaldırma kuvveti gibi bir kuvvet ortaya çıkarır. Aracın sürati arttıkça kızakların üstünden geçen su akımının meydana getirmiş olduğu kaldırma kuvveti, teknenin tamamen suyun üstüne çıkmasına yeter. Diğer deniz araçlarında motorun büyük bir gücünü yutan sürtünme ve dalgaların meydana getirmiş olduğu direnç ortadan kalktığı için, hızın büyük miktarda artmasına ve sarsıntısız bir durumun ortaya çıkmasına vesile olur.
Uçaklarda havanın yoğunluğunun suya nazaran çok düşük olması sebebiyle kanatlar büyük olmak zorundadır. Buna karşılık deniz otobüsünde suyun yoğunluğunun yüksek olması kızakların (kanatların) küçük tutulmasına sebeb olmuştur.
Deniz otobüsleri kullanma maksatlarına göre üçe ayrılır:
1. Yüzeyi yalayan deniz otobüsü,
2. Suya gömülü deniz otobüsü,
3. Hafifçe batan deniz otobüsü.
Bunlardan ilk ikisi en çok kullanılır.
Yüzeyi yalayan deniz otobüsü:Sivil maksatlar için en çok kullanılan tiptir. Araç, kanatların dalgalar üzerindeki hareketi esnasında kaldırma kuvveti azalacağından suya batar. Kanatların büyük bir kısmının suya batmasından dolayı da kaldırma kuvveti yeniden artar. Bu araçlarla 60 deniz mili sürate erişilmiştir.
Suya gömülü deniz otobüsleri: Bu tip de diğerlerinden farklı olarak suyun yüzeyini dikey olarak keser. Ayakların altında bulunan kanatlar kaldırma kuvvetini temin etmeye yarar. Aracın ön tarafında bulunan bir sonar cihazı dalgaların yüksekliğini tesbit edip, en uygun kuvveti veren açıya ayarlar.
Yukarıda anlatılan deniz otobüslerinin dışında aracın su yüzeyinde daha fazla kaldırılarak, sürtünme kuvvetlerinin en düşük seviyeye indirilmesi maksadıyla merdiven tâbir edilen yeni bir araç daha geliştirilmiştir. Bu modelde suya daldırılan basamaklı kanatlarla, kaldırma kuvvetinin artması sağlanır.
Deniz otobüslerinde gövde ağırlığının takriben % 80-90’ı teknenin ön tarafında bulunan büyük kanat tarafından taşınır. Ağırlığın geriye kalan kısmı dümen vazifesini gören küçük kanada yüklenir.
Bu araçlarda tahrik aracı olarak dizel motorları kullanılır. Manevra kâbiliyetinin fazla olması ve süratli olması için bâzılarında gaz türbini kullanılır.
Bu tür araçların târihi 1900’lere uzanmaktadır. İlk araştırma Alexander Graham Bell’e dayanmaktadır. Korunmuş denizlerde yolcu taşımacılığında ve açık denizlerde devriye maksadıyla artarak kullanılmıştır. İkinci Dünyâ Savaşından sonra Avrupa’da nehir taşımacılığında da kullanılmıştır. Günümüzde geliştirilerek kullanılmaktadır. Memleketimizde İstanbul (Kabataş)-Yalova, Kartal-Yalova, İstanbul-Bostancı, Bostancı-Bakırköy, Kartal-Adalar, hatlarında deniz otobüsleri kullanılmaktadır (1993).
0 Yanıt
2792 Gösterim