Ses Kaynakları
Ses üretebilen varlıklara ses kaynağı denir.
Ses kaynakları doğal ve yapay olmak üzere 2 şekilde ele alınır.
Doğal Ses Kaynakları : Kuş, kedi, köpek, insan ..vb
Yapay Ses Kaynakları : Piyano, radyo, flüt …vb.
Ses Nasıl Oluşur?
Bir flütten ses çıkarabilmek için üfleriz. Flütün içindeki hava deliklerden çıkarken titreşir ve ses oluşur, insanlar konuştuğunda ise ciğerlerimizden gelen hava ses tellerini titreştirir. Böylece ses çıkarmış
oluruz.
Ses, bir cismin titreşmesi ile oluşur.
Kaynağından çıkan ses, dalgalar hâlinde etrafa yayılır ve biz bu sesleri duyarız.
Sesin Yayıldığı Ortamlar
• Tuna, bir çanı sallayarak ses çıkardı. Çandan çıkan sesi hem kendisi hem de kardeşi işitmiştir.
Sonuç: Ses havada yayılır.
• Çanı su dolu kabın içine daldıran Tuna çanı salladı. Oluşan sesi ikisi de duyabilmişti.
Sonuç: Ses sıvı ortamlarda yayılır. Yunuslar gibi denizlerde yaşayan canlılar suda ses çıkararak haberleşirler.
• Tuna, kardeşini diğer odaya göndererek kapıyı kapattı. Çanı sallayarak ses oluşturdu. Kardeşi yanına gelerek sesi duyduğunu söyledi.
Sonuç: Ses katı ortamlarda yayılır.
Ses Nerelerde Yayılmaz?
Havası boşaltılan fanusun içine konulan radyonun sesini duyamayız.
Ses, havasız ortamlarda yayılmaz. Bu nedenle Güneş'te oluşan patlamaları duyamayız.
Oysa Güneş'in ışığı Dünya'mıza ulaşır. Işık, havasız ortamda yayılır.
İçinde hava olan fanusun içindeki radyonun sesini duyabiliriz.
Ses, maddesel ortamlarda yayılır. Uzayda hava olmadığı için ses yayılmaz.
Farklı Maddeler Farklı Sesler Üretir
İlke, masanın üzerindeki eşyalara kaşıkla vurarak farklı sesler oluşturdu.
Çelik tencereden çıkan ses diğer cisimlerden çıkan sesten daha güçlüydü.
Şiddeti en az olan ses plastik toptan çıkmıştı.
Vazodan çıkan ses, karton kutudan çıkan sesten daha ince ve güçlüydü. Aynı büyüklükteki cam ve plastik bardaklardan da farklı sesler çıkmıştı.
Farklı maddelerden yapılan cisimler farklı sesler oluşturur.
Doğa, topunu halı, tahta ve beton zeminlerde sektirerek çıkan sesleri karşılaştırdı.
Aynı ses kaynağı kullanılarak farklı maddelerden oluşan ortamlarda farklı sesler elde edilir.
Ses Kaynaklan Aynı, Ortamlar Farklı
Onur, boş bir kutunun içine kum doldurup ağzını iyice kapatarak bir marakas yaptı. Marakası havada sallayarak çıkan sesi dinledi. Daha sonra marakası su dolu kovanın içinde sallayarak ses çıkardı.
Marakasın çıkardığı sesler havada ve suda farklı işitilir.
Aynı ses kaynağından çıkan sesler farklı ortamlarda birbirinden farklı işitilir.
Ses Hangi Ortamda Daha Hızlı Yayılır?
Denizde yüzerken daldığımızda dalgaların sürüklediği taşların sesini duyarız. Sürüklenen taşların sesini suyun dışında iyi duyamayız. Suyun içindeyken bu sesi daha iyi duyarız.
Ses, suda havadan daha hızlı yayılır.
Demir bir boruya çubukla vurduğumuzda boruya kulağını dayamış olan bir arkadaşımız çıkan sesi hemen duyar. Bu ses, havada ve suda bu kadar hızlı yayılmaz.
Ses, katı maddelerde sıvılardan daha hızlı yayılır.
Ses Yalıtımı
Yün, pamuk, plastik, köpük, cam yünü gibi maddeler sesi az iletir. Ses yalıtımı, sesin yayılmasının önlenmesidir. Ses yalıtımında yukarıda sözü edilen maddeler gibi sesi az ileten maddeler kullanılır.
Ses bulunduğu ortama göre yayılır.
insanlar, sesin bu özelliğinden yararlanarak ses yalıtım malzemeleri yapmıştır. Binalarda katlar arasına ve binanın duvarlarına köpük, lastik vb. maddeler konularak sesin diğer katlara yayılması ve dışarıdaki seslerin içeri girmesi önlenmiş olur.
Teknoloji geliştikçe ses yalıtımında da gelişme olmuştur. Maddesel ortamlarda yayılan ses, havasız ortamlarda yayılmaz. Son yıllarda yaygın olarak kullanılan, aralarındaki hava
boşaltılmış çift camlar çok iyi ses yalıtımı sağlamaktadır. Böylece dış ortamdaki sesin iç ortama girmesi engellenmiş olur.
Uçak, araba, otobüs gibi taşıtlarda motorun sesi gürültüye neden olur. Bu gürültünün ve taşıtlar ilerlerken çıkan sesin yolcuları rahatsız etmemesi için taşıtlarda da ses yalıtımı yapılır.
Egzozlara takılan susturucular da bu amaçla kullanılır.
Sesin Yaşamımızdaki Yeri
İlk insanlar iletişim kurarken çeşitli sesler çıkarıyorlardı. Daha sonra anlamlandırılmış sözlerle konuşarak anlaşmaya başladılar.
Bazı hayvanlar da birtakım sesler çıkararak iletişim kurar. Balina ve yunuslar özel sesler çıkararak anlaşır.
Ses, konuşmanın yanında birçok alanda uyarı amaçlı kullanılır.
• Biri bizi aradığında ya da mesaj gönderdiğinde telefonumuz uyarı sesi verir.
Arabayı kullanan sürücüler herhangi bir tehlike anında yayaları ya da diğer taşıt sürücülerini uyarmak için korna çalar.
• İtfaiye, ambulans gibi araçlar gideceği yere kısa sürede ulaşmak için uyarı sesi çıkarır.
• Birçok iş yeri ve evlerde bir yangın durumunda insanları uyarmak için ısı ve dumana karşı duyarlı yangın alarm sistemleri
kullanılır. Bu sistemler güçlü ses çıkararak bizi uyarır.
• Günümüzde kullanılan bazı taşıtlar da kapı açık kaldığında, emniyet kemeri takılmadığında, farlar açık unutulduğunda sesli uyarı sinyali vererek sürücüyü uyarır.
• Bazı elektronik aletler yaptığı iş sona erdiğinde ses çıkararak uyarı verir. Örneğin, bazı fotokopi makineleri belirtilen sayıda fotokopi çektiğinde uyar> sesi verir.
0 Yanıt
3491 Gösterim