1. Hangi mezhep, boyutu konusunda farklı düşünseler
de re’yin, daha sonraki kavramlaştırmasıyla ictihadın,
dolaylı olarak mevcut olan hükümlerin bulunup
çıkarılmasının yöntemi olarak kabulünü bir gereklilik
olarak görmektedir?
A) Sünnilik
B) Şiilik
C) Haricilik
D) Selefiye
E) Yezidiyye
Çözüm: Sünnî mezhepler, boyutu konusunda farklı
düşünseler de re’yin, daha sonraki kavramlaştırmasıyla
ictihadın, dolaylı olarak mevcut olan hükümlerin bulunup
çıkarılmasının yöntemi olarak kabulünü bir gereklilik
olarak görürler Doğru cevap A’dır.
2. I. Kelâmî
II. Usûlî
III. Fıkhî
Yukarıdakilerden hangisi Kat’î konulardan biridir?
A) I
B) I, II
C) I, II, III
D) II, III
E) III
Çözüm: Kat’î konular, kendi içerisinde kelâmî, usûlî ve
fıkhî olmak üzere üç kısımdır. Kelâmî konular tabiriyle sırf
aklî olan konular kastedilmektedir. Usûlî konular
tabiriyle, icmâın hüccet oluşu, kıyasın hüccet oluşu ve
haber-i vahidin hüccet oluşu gibi konular kastedilir.
Fıkhiyyât tabiriyle beş vakit namazın, zekatın, haccın ve
orucun farz olması; zinanın, öldürmenin, hırsızlığın ve
içkinin haram olması gibi Allah’ın dininde kesin olarak
bilinen şeyler kastedilmektedir. Doğru cevap C’dir.
3. İctihadda hatanın söz konusu olup olmayacağı
konusunda başlıca iki görüş vardır. Birincisine göre,
bir konuda ictihad eden ve farklı sonuçlara ulaşan
müçtehitlerden sadece birisi doğruyu tutturmuş,
diğerleri hata etmiştir. Bu görüşü savunanlara ne ad
verilir?
A) İstiftâ
B) Müsteftî
C) Musavvibe
D) Muhattıe
E) Kifâye
Çözüm: İctihadda hatanın söz konusu olup olmayacağı
konusunda başlıca iki görüş vardır. Birincisine göre, bir
konuda ictihad eden ve farklı sonuçlara ulaşan
müçtehitlerden sadece birisi doğruyu tutturmuş, diğerleri
hata etmiştir. Bu gorüşü savunanlar muhattıe adını alır.
Doğru cevap D’dir.
4. ………… sınırlı sayıdaki nasların sahip olduğu
potansiyelden hareketle sınırsız sayıdaki olayları
çözme yönünde insan aklının ortaya koyduğu beşerî
bir faaliyettir. Yukarıdaki boşluğa gelmesi gerek en
uygun ifade aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hukuk
B) Kısas
C) Had
D) İçtihat
E) Zat’i
Çözüm: İctihad, sınırlı sayıdaki nasların sahip olduğu
potansiyelden hareketle sınırsız sayıdaki olayları çözme
yönünde insan aklının ortaya koyduğu beşerî bir
faaliyettir. İslam hukukunun dinamizmi bu faaliyete bağlı
olduğu gibi sistemleştirilmesi de büyük ölçüde bu
faaliyetin bir sonucudur. Doğru cevap D’dir.
5. Gerekli şartları kendinde toplayarak şer‘î hükümleri
çıkarma melekesini elde eden kişiye ne ad verilir?
A) Müctehid
B) Mûcib
C) İcab
D) Müsteftî
E) Musavvibe
Çözüm: Gerekli şartları kendinde toplayarak şer‘î
hükümleri çıkarma melekesini elde eden kişiye müctehid
denir. İctihad ehliyetinin, yani müçtehit olmanın en temel
şartı şer‘î hükümlerin kaynaklarını çok iyi bilmektir.
Kaynakları salt bilmek yetmez, ayrıca ictihad melekesine
sahip olmak da gereklidir. Üçüncü bir şart, adalet sahibi
olmaktır. Doğru cevap A’dır.
6. ………… ve ……… kıyas da dahil olmak üzere
ictihadın kapsamını daha geniş bir çerçevede
değerlendirirken ………… kıyas ile sınırlamıştır.
Yukarıdaki boşluklara gelmesi gereken en uygun
ifade aşağıdakilerden hangisidir?
A) Şâfiî, Ebû Hanîfe, Malik
B) Şâfiî, Malik, Ebû Hanîfe
C) Ebû Hanîfe, Şâfiî, Malik
D) Ebû Hanîfe, Malik, Şâfiî
E) Malik, Ebû Hanîfe, Şâfiî
Çözüm: Birtakım âyet ve hadisler ve sahabenin icmâı
yanında nasların sınırlı, olayların ise sınırsız olduğu
şeklinde bir argümana tutunmuşlardır. Bununla birlikte
Ebû Hanîfe ve Malik kıyas da dahil olmak üzere ictihadın
kapsamını daha geniş bir çerçevede değerlendirirken Şâfiî
kıyas ile sınırlamıştır. Doğru cevap D’dir.
7. İçtihat edecek kişi öncelikle neleri bilmesi gerekir?
A) Kur’an, Sünnet, Şer‘î hüküm
B) Şer‘î hüküm Kur’an, Sünnet,
C) İcmâı, Kur’an, Sünnet
D) Hukuk, Kur’an, Şer‘î hüküm
E) Hadis, Kur’an, Sünnet
Çözüm: Şer‘î hükümlerin kaynakları, hem hükümlerin
delillerini hem de bu delillerden hüküm çıkarmada
kullanılan yöntemleri ifade ettiğine göre, ictihad edecek
kişinin öncelikle, Kur’an, Sünnet ve icmâı bilmesi gerekir.
Doğru cevap C’dir.
8. I. Ekolleşme sürecinin sonucunda her bir ekol
mensubu fakihin kendi ekol sistematiği içerisinde
yaptığı ictihaddır.
II. Bu içtihadın önü kapatılmamış, daima açık
tutulmuştur.
Yukarıdaki özellikler aşağıdaki hangi içtihat türüne
aittir?
A) Kurucu İçtihat
B) Geliştirici İçtihat
C) Yapıcı İçtihat
D) Mezhep Dışı İçtihat
E) Mezhep İçi İçtihat
Çözüm: Mezhep içi ictihad ekolleşme sürecinin
sonucunda her bir ekol mensubu fakihin kendi ekol
sistematiği içerisinde yaptığı ictihaddır. Mezhep içi
ictihadın önü kapatılmamış, daima açık tutulmuştur. Zaten
ekol sistematiği içerisinde ictihad etmenin engellenmesi,
sistemin kendi kendini inkar ve imha etmesi, yok oluşa
mahkum etmesi anlamına gelir. Doğru cevap E’dir.
9. I. Ekol sistematiği içinde kalmaya çalışılması, ekolün
tıkanan ve aksayan yönlerinin onarılması ihtiyacını
doğuracağından ekolün donuklaşmasını
engelleyecektir
II. Sistemleri ve mekanizmaları farklı birçok ekolün
aynı anda üretim yapması hem ilgililere zengin çözüm
önerileri sunacak hem de bir rekabet ortamı
doğuracaktır.
III. Ekol sistematiği içinde kalınınca “Kur’an’a göre”
kolaycılığına bir zemin kalmayacağı için, bireysel
görüşlerin Kur’an’a İslama mal edilmesinin ve bu
sebeple dinin itham edilmesinin önüne geçilmesidir.
Günümüz İslam bilginleri karşılaştıkları her sorunu
bir ekol sistematiği içinde çözmeye çalışmaktadır.
Yukarıdakilerden hangileri bu tutumun yararlarından
biridir?
A) I
B) I, II
C) I, II, III
D) I, III
E) II, III
Çözüm: Günümüzde yapılması daha uygun ve isabetli
olan şey, İslam bilginlerinin karşılaştıkları her sorunu bir
ekol sistematiği içinde çözmeye çalışması, buna
alışmasıdır. Bu tutumun birçok yararı olacaktır.
Bunlardan birincisi, ekol sistematiği içinde kalmaya
çalışılması, ekolün tıkanan ve aksayan yönlerinin
onarılması ihtiyacını doğuracağından ekolün
donuklaşmasını engelleyecektir. İkincisi, sistemleri ve
mekanizmaları farklı birçok ekolün aynı anda üretim
yapması hem ilgililere zengin çözüm önerileri sunacak
hem de bir rekabet ortamı doğuracaktır. Üçüncüsü de ekol
sistematiği içinde kalınınca “Kur’an’a göre”
kolaycılığına bir zemin kalmayacağı için, bireysel
görüşlerin Kur’an’a İslama mal edilmesinin ve bu sebeple
dinin itham edilmesinin önüne geçilmesidir.
Doğru cevap C’dir.
10. Aşağıdakilerden hangisi mutlak müntesip müctehid
olarak anılmaktadır?
A) İmamının usulünü ve kurallarını aşmaksızın
müstakil olarak delili takrir edebilen, tahrîc ve
istinbata muktedir olan müctehid.
B) Vücûh sahiplerinin seviyesine ulaşamamış,
bununla birlikte fakîhü’n-nefs olan, imamın
mezhebine vâkıf, delilleri tanıyan, delilleri ortaya
koyup destekleyebilen müctehid.
C) Hüküm ve delilde mezhep imamını taklid
etmeyip sadece ictihad ve fetvâ hususunda onun
metodunu izleyen ve onun mezhebine davet eden
müctehid
D) Mezhebi öğrenip nakletmek ve anlamakla meşgul
olan kişi
E) Âyet ve hadislerin nâsih ve mensuhlarını bilen
müctehid
Çözüm: Hüküm ve delilde mezhep imamını taklid etmeyip
sadece ictihad ve fetvâ hususunda onun metodunu izleyen
ve onun mezhebine davet eden müctehid. Bunlar, mutlak
müntesip müctehid olarak da anılır. Doğru cevap C’dir.
0 Yanıt
1575 Gösterim