TAMAMLAYICI ESERLER
1. Müstedrek türü eserler nedir?
Cevap: Önceki dönemdeki bir müellifin şartlarına uyduğu
halde kitabına almadığı hadisleri toplamak suretiyle onun
eksikliklerini tamamlayan kitaplardır.
2. Müstedrek türü eserler’in en tanınmışı hangisidir?
Cevap: Hâkim en-Nîsâbûrî’nin (ö. 405/1014) elMüstedrek
ale’s-Sahîhayn isimli eseridir.
3. Hâkim en-Nîsâbûrî el-Müstedrek’te hadisleri hangi
gruplara ayırır?
Cevap:
• Buhârî ve Müslim’in ikisinin birlikte şartlarına
uygun olan veya onlardan sadece birinin şartına
uygun olup da kitaplarında zikretmedikleri
hadisler.
• Buhârî ve Müslim’in ikisinin veya yalnızca
birinin şartına uygun olmasa da Hâkim enNîsâbûrî’ye
göre sahih olan hadisler. O bu
hadisleri isnadı sağlam diye ifade eder.
• Hâkim en-Nîsâbûrî’ye göre sahih olmayıp bu
duruma işaret etmek amacıyla zikrettiği hadisler.
4. Müstahrec nedir?
Cevap: Daha önce telif edilen herhangi bir hadis kitabında
bulunan hadisleri, teker teker ele alarak kitap sahibinin
senedinden başka bir senedle rivâyet etmek suretiyle
meydana getirilen hadis kitabıdır.
5. En tanınmış müstahrecler hangileridir?
Cevap: Ebû Avâne el-İsferâyînî’nin (ö. 316/929) elMüsnedü’l-muhrec
alâ kitâbi Müslim b. Haccâc’ı ile Ebû
Nuaym el-İsfahânî’nin (ö. 430/1039) elMüsnedü’lmüstahrec
alâ Sahîhi’l-İmâm Müslim’i.
6. Müstahrec türü eserlerin hadisler açısından sağladığı
önemli faydalar nelerdir?
Cevap:
• Her hangi bir hadis kitabındaki hadislerin
Müstahrec müellifi tarafından farklı isnadları
tespit edildiğinden dolayı asıl kitap ve içindeki
hadisler kuvvet kazanır ve rivâyete olan güven
artar.
• Müstahrec müellifi tarafından hadisler farklı
lafızlarla da rivâyet edileceği için asıl müellifin
rivâyetindeki eksiklikler ve hatalar ortaya çıkar.
• Müstahrec müellifinin farklı rivâyetiyle esas
alınan eserdeki hadisin metin veya senedine
yapılan ilaveler (müdrec veya güvenilir râvinin
ilave ettiği kısımlar) tespit edilir.
• Esas alınan eserde kusurlu (illetli) rivâyet edilen
herhangi bir hadis, müstahrec müellifinin farklı
rivâyetiyle bu illetten kurtarılmış olur.
DERLEME NİTELİĞİNDEKİ ÇALIŞMALAR
7. Buhârî ve Müslim’in el-Câmiu’s-sahîh’lerindeki
hadisleri bir araya toplayan eserlerin ilk örneği
hangisidir?
Cevap: Cevzakî’ye (ö. 388/998) aittir. Onun eseri elCem’
beyne’s-Sahîhayn başlığını taşımaktadır.
8. İbn Mâce’nin Sünen’i yerine İmam Mâlik’in elMuvatta’ını
koyarak Kütüb-i sitte’nin hadislerini ilk defa
bir araya toplayan âlim ve eseri hangisidir?
Cevap: Rezîn b. Muaviye (ö. 535/1140) olmuştur. O elCem’
beyne’l-usûli’s-sitte adlı çalışmasında söz konusu
altı kitaptaki hadisleri bir araya getirmiştir.
9. Mecdüddin İbnü’l-Esîr’in eseri hangisidir?
Cevap: Câmiu’l-usûl li ehâdîsi’r-Resûl.
10. Beğavî’nin Mesâbîhu’s-sünne isimli eseri hangi
eserlerin derlenmesinden oluşur?
Cevap: Başta Kütüb-i sitte olmak üzere Dârimî’nin esSünen,
Mâlik’in el-Muvatta’, Şâfiî’nin el-Müsned,
Dârekutnî’nin es-Sünen, ve Beyhakî’nin Şuabü’l-îmân
adlı eserlerinden derleyerek meydana getirmiştir.
11. Süyûtî ‘nin eserleri hangileridir?
Cevap: Cem’u’l-cevâmi’ni ve el-Câmiu’s-sağîr.
12. Kenzü’l-ummâl nedir?
Cevap: Ali el-Müttakî el-Hindî’nin (ö. 975/1567)
Süyûtî’ye ait söz konusu iki eseri ile Ziyâdetü’l-Câmi’ adlı
zeylindeki rivâyetleri fıkıh konularına göre alfabetik
olarak düzenlediği hadis kitabıdır. Eserin tam adı Kenzü’lummâl
fî süneni’l-akvâl ve’l-ef’âl’dir.
13. Cem’ul-fevâid nedir?
Cevap: Rûdânî diye tanınan Muhammed b. Muhammed
elMağribî’nin (ö. 1094/1683) İbnü’l-Esîr’in Câmiu’lusûl’ü
ile Heysemî’nin Mecma’u’z-zevâid’ine İbn Mâce
ve Dârimî’nin es-Sünen’lerini ilâve etmek suretiyle on
dört temel hadis kitabındaki hadisleri bir araya getirdiği
eserdir.
MUKAYESELİ ÇALIŞMALAR
14. Zevâid kitapları nedir?
Cevap: Herhangi bir hadis kitabının bir başka hadis eseri
veya eserleriyle karşılatırılıp birincisinin ikincisinden fazla
olarak ihtiva ettiği hadisleri bir araya getiren eserlere
zevâid kitapları denilmektedir.
15. Zevâdin tespitinde genellikle ne amaçlanmıştır?
Cevap: Kütübi sitte’de olmayan hadislerini bir araya
getirerek bir nevi Kütüb-i site’ye ek ve onları tamamlayıcı
nitelikte eserler meydana getirmeyi amaçlamışlardır.
16. Zevâid kitaplarının en tanınmışı hangisidir?
Cevap: Bu türün en tanınmış eseri Heysemî nisbesiyle
tanınan Ali b. Ebî Bekr’in (ö. 807/1404) Mecma’u’zzevâid
ve menba’u’l-fevâid adlı kitabıdır.
17. Bûsîrî’nin Zevâid’ı hangisidir?
Cevap: İthâfü’s-sâdeti’l-mehere adıyla da tanınan
İthâfü’l-hıyere bi zevâidi’l-mesânîdi’l-aşere isimli kitabı.
18. İbn Hacer el-Askalânî’nin Zevâid’ı hangisidir?
Cevap: El-Metâlibü’l-‘âliye bi- zevâid’ilmesânîdi’ssemâniye.
19. Zevâid türü eserlerin hadisler açısından sağladığı
önemli faydalar nelerdir?
Cevap:
• Kütüb-i sitte ve diğer muteber hadis kitaplarında
bulunmayan ve günümüze ulaşmayan birçok
hadisi ihtiva etmek.
• Farklı kaynaklardaki hadisleri bir araya
toplayarak tekrarlarını önlemek.
• Müsned ve mu’cem türü eserlerdeki hadislerin
konularına göre tasnifini yapmak suretiyle
istifadelerini artırmak.
• Müsned ve mu’cem türü eserlerdeki hadislerin
sıhhat durumları hakkında bilgi vermek.
• Ferd, ğarîb ve zayıf olarak bilinen birçok
hadislerin kuvvet kazanmasını sağlamak.
• Zevâidlerde birbirini açıklayıcı ve tamamlayıcı
ayrıntılar muhafaza edilerek bazı hadislerdeki
kapalılığın giderilmesini sağlamak.
ETRÂF ÇALIŞMALARI
20.Etrâf nedir?
Cevap: Hadislerin baş tarafından bir kısmı zikredilmek
suretiyle sahâbe adına veya hadis metinlerine göre
alfabetik olarak düzenlenen eserler etrâf diye
isimlendirilmektedir.
21. Etrâf türü hadis kitaplarının ilk örnekleri
hangileridir?
Cevap: Halef el-Vâsıtî (ö. 401/1010) ve Ebû Mes’ûd edDımaşkî’nin
(ö. 401/1010) Etrâfü’s-Sahîhayn isimli
eserleri Buhârî ve Müslim’in Sahih’leriyle ilgilidir. İbnü’lKayserânî’nin
(ö. 507/1113) Etrâfü’l-Kütübi’s-sitte isimli
eseridir.
22. Etrâf türü hadis kitaplarının en tanınmışı hangilsidir?
Cevap: Mizzî nisbesiyle tanınan Yusuf b. Abdurrahman
(ö. 742/1341), Abdülganî en-Nablusî (ö. 1143/1730) ve
Muhammed Şerif Tokadî’nin (ö. 1312/1897) eserleridir.
23. Etrâf kitaplarının sağladığı faydalar nelerdir?
Cevap:
• Etrâf kitaplarında bir hadisin birçok eserdeki
senedlerinin bir araya getirilmesi, hadisin
sağlamlık derecesinin artırarak kuvvet
kazanmasını sağlar.
• Bazı senedlerde “Süfyân” gibi ayırıcı bir vasıf
kullanılmadan yer alan râvilerin zikredilen diğer
senedler sayesinde kim olduğu tespit edilir.
• Etrâf kitapları hadislerin, hangi hadis kitaplarının
neresinde olduğunun kolaylıkla tespit edilmesini
sağlar.
TAHRİC ÇALIŞMALARI
24. Tahric’in anlamı nedir?
Cevap: Hadis ilminde iki farklı anlamda kullanılmıştır.
Birincisi rivâyet dönemi olarak kabul edilen ilk dört
asırda, “bir kimsenin bir hadisi, sözlü veya yazılı olarak
ilk kaynaklarından alıp senediyle birlikte eserine alması”
anlamına gelir. İkincisi ise sonraki dönemlerde, “bir
hadisin veya bir kitaptaki hadislerin temel hadis
kaynaklarındaki yerlerini tespit ederek değişik açılardan
tenkidini ve değerlendirmesini yapmak” mânâsında
kullanımıdır.
25. En tanınmış Tahric çalışmaları kimlere aittir?
Cevap: Cemâleddin ez-Zeylaî (ö. 762/1360), Zeynüddin
el-Irâkî (ö. 806/1404) ve İbn Hacer el-Askalânî’nin (ö.
852/1449) tahric çalışmaları.
26. İmam Gazzâlî’ni tahric eseri hangisidir?
Cevap: İhyâü ulûmi’d-dîn.
BELİRLİ KONULARLA İLGİLİ
ÇALIŞMALAR
27. Münzirî et-Terğîb ve’t-terhîb adlı eserinin içeriği
nedir?
Cevap: İyiliğe teşvik eden kötülüklerden sakındıran
hadisleri bir araya getirmiştir.
28. Münzirî et-Terğîb ve’t-terhîb isimli eseri hangi
eserlerden derlenmiştir?
Cevap: Muvatta, Ahmed b. Hanbel’in Müsned’i, Kütüb-i
sitte, Taberânî’nin üç Mu’cem’i, Ebû Ya’lâ’nın Müsned’i,
Bezzâr’ın Müsned’i, İbn Huzeyme’nin Sahîh’i, İbn Ebi’dDünya’nın
kitapları, İbn Hibbân’ın Sahîh’i, Hâkim enNîsâbûrî’nin
el-Müstedrek’i, Beyhakî’nin Şuabu’l-imân’ı
ve Kitâbü’z-zühd’ü ve Ebu’l-Kâsım el-Isbahânî’nin etTerğîb
ve’t-terhîb’inden derlenmiştir.
29. Nevevî Riyâzü’s-sâlihîn adlı eserinde neyi
amaçlamıştır?
Cevap: Âyet ve hadisleri esas alarak fert, aile ve toplum
planında uyulması gereken prensipleri ortya koymayı
amaçlamıştır.
HALK ARASINDA YAYGIN OLAN
HADİSLERİ TOPLAYAN ÇALIŞMALAR
30. Halk arasında hadis diye meşhur olan sözlerin hadis
olup olmadığının incelendiği ünlü eser hangisidir?
Cevap: Sehâvî’nin (ö. 902/1496) el-Mekâsıdü’l-hasene ve
Aclûnî’nin (ö. 1162/1749) Keşfu’lhafâ’sı en tanınmış
olanlarıdır.
31. Sahih, zayıf, hatta mevzû olmakla beraber halk
arasında meşhur olan haberlerin bir araya getirilerek
derlendiği en önemli kaynaklardan biri hangisidir?
Cevap: Tam adı el-Makâsıdü’l-hasene fî beyâni kesîrin
mine’l-ehâdîsi’l-müştehire ale’l-elsine’dir.
32. Halk arasında hadis diye dolaşan sözlerin hadis olup
olmadığını ortaya koymak amacıyla yazılmış en hacimli
eser hangisidir?
Cevap: Aclûnî’nin tam adı Keşfu’l-hafâ ve muzîlu’l-ilbâs
amme’ş-tehere mine’lehâdîs alâ elsineti’n-nâs adlı eseri.
ŞERH ÇALIŞMALARI
33. Hadis şerhlerinde hadisler hangi açılardan incelenir?
Cevap: Hadis metinleri garîbü’l-hadîs, ihtilâfü’l-hadîs,
müşkilü’l-hadîs, fıkhu’l-hadîs açılarından incelenir.
34. İlk şerh çalışması hangisidir?
Cevap: Hicrî dördüncü asırda Hattâbî (ö. 388/998)
tarafından Buhârî’nin Sahih’i üzerine yapılmıştır.
35. Muvatta üzerine yapılan şerhlerden günümüze ulaşan
en önemli eser hangisidir?
Cevap: Hicrî beşinci asırda İbn Abdilberr’in (ö.
463/1071) et-Temhîd limâ fi’lMuvatta mine’l-meânî ve’lesânîd,
et-Takassî li-hadîsi’l-Muvatta ve Şuyûhi’l- İmâm
Mâlik ve el-İstizkâr isimli üç eseri el-Muvatta hakkında
günümüze ulaşan önemli şerhlerdendir.
36. Buhârî’nin el-Câmiu’s-sahîh’inin ilk şerhi hangisidir?
Cevap: Hattâbî’ni
n A’lâmü’l-hadîs fî şerhi Sahîhi’lBuhârî
isimli kitabı.
37. Müslim’in el-Câmiu’s-sahîh’iyle ilgili ilk şerh hangi
eserdir?
Cevap: Mâzerî’nin (ö. 536/1141) el-Mu’lim bi fevâidi
Müslim isimli eseridir.
RÂVÎ ÇALIŞMALARI
38. Kütüb-i sitte’de adı geçen râvilerin hemen hepsini
ihtiva eden ilk çalışma hangisidir?
Cevap: Cemmâilî nisbesiyle tanınan Abdülganî b.
Abdilvâhid el-Makdisî (ö. 600/1203) tarafından telif
edilen el-Kemâl fî esmâi’r-ricâl isimli eserdir.
0 Yanıt
1746 Gösterim