1. Hadislerin sözlü ve yazılı olarak öğretilmesi,
öğrenilmesi, halk arasında yayılması, böylece
hafızalarda ve değişik yazı malzemeleri üzerine
kaydedilip koruma altına alınması gerçekleşen
“Tesbit dönemi” hicri hangi yüzyılın sonuna kadar
sürmüştür?
A) 1
B) 2
C) 3
D) 4
E) Halen sürmektedir
Çözüm: Bu dönem aşağı yukarı hicri 1. yüzyılın sonlarına
kadar devam etmiştir. Yani ilk Müslümanlar olan sahâbe
nesli ile onlardan sonra gelen ve tâbiûn denen neslin
büyüklerinin yaşadığı dönemdir. Doğru cevap A'dır.
2. Aşağıdakilerden hangisi İslâm’ın ilk yıllarında Hz.
Peygamber tarafından izin verilmiş, ancak Hayber’in
fethinden sonra kesin olarak yasaklamıştır?
A) Faiz
B) Mekke’nin harem oluşu
C) Akabe Bîatları
D) Mütekaddimûn
E) Mut‘a nikâhı
Çözüm: Mut‘a nikâhı, erkekle kadının zamanı belirlenen
bir süreye kadar, yani geçici olarak aralarında kıyılan
nikâha denir. İslâm’ın ilk yıllarında Hz. Peygamber buna
izin vermiş, ancak Hayber’in fethinden sonra kesin olarak
yasaklamıştır. Doğru cevap E'dir.
3. I. Ebû Hüreyre
II. Hz. Âişe
III. Abdullah b. Ömer
IV. Enes b. Mâlik
V. Ümmü Seleme
En çok hadis rivayet eden sahâbîleri en çoktan en aza
doğru sıralarsak aşağıdaki seçeneklerin hangisinde
sıralama doğru olur?
A) I-II-III-IV-V
B) I-III-IV-II-V
C) II-V-I-III-IV
D) IV-V-I-II-III
E) III-I-II-IV-V
Çözüm: En çok hadis rivayet eden sahâbîler arasında,
Ebû Hüreyre, Abdullah b. Ömer ve Enes b. Mâlik’den
sonra, 2210 hadis rivayetiyle 4. sırayı almış olan Hz. Âişe,
Hz. Peygamber’den duyduğu şeyleri tam anlayıncaya
kadar araştırmaktan geri durmazdı. Neticede o, en meşhur
7 sahâbî fakihten biri de olmuştu. Hz. Âişe’yi, Müminlerin
Annesi Ümmü Seleme takip eder. Onun da yüzlerce hadis
rivayeti bulunmaktadır. Doğru cevap B'dir.
4. İlk Müslümanlar, özellikle sahâbîler, hadislerle ilgili
olarak rivayette hata yapma endişesiyle aşağıdaki
yaklaşımlardan hangisini benimsememişlerdir?
A) Hadis rivayetini arttırma
B) Hadis rivâyet edenden şâhid isteme
C) Hadis rivayet edene yemin ettirme
D) Hadisi kur’ân ve önceden bildikleri hadislerle
karşılaştırma
E) Hadisin râvîlerini inceleme
Çözüm: Bazı sahâbîler, Hz. Peygamber’in buyurduğu
gibi rivayet edememe, başka bir ifadeyle rivayette hata
yapma endişesiyle hadis rivayetinden kaçınmışlar,
mümkün olduğu kadar az hadis rivayet etmeye
çalışmışlardı. Doğru cevap A'dır.
5. Aşağıdakilerden hangisi hadisin, onu rivayet eden
kimselerin isimlerinin sırayla zikredildiği kısmıdır?
A) Muttasıl
B) er-Rıhle
C) Şâhid
D) Semâ
E) Sened
Çözüm: Sened, hadisin, onu rivayet eden kimselerin
isimlerinin sırayla zikredildiği kısmıdır. Kullanılan
şekliyle, yani her bir râvînin bir önceki râvînin (hocasının)
ismini vererek ilk kaynağa varan (muttasıl) şekliyle
Müslümanlara has olan sened kullanımı, hadisin
güvenilirliğini sağlamak için ortaya çıkarılmıştı. Doğru
cevap E'dir.
6. Geniş kapsamlı ve bir “kitap/dîvân” içinde
toplanarak, devlet eliyle ilk olarak hadisleri derleme
faaliyeti başlatan kimdir?
A) Ömer b. Abdülazîz
B) Abdullah b. Abbâs
C) İbn Şihâb ez-Zührî
D) Abdullah b. Ömer
E) Enes b. Mâlik
Çözüm: Tedvînle ile kastedilen durum, hadislerin daha
geniş kapsamlı ve bir “kitap/dîvân” içinde
toplanmalarıdır. Böyle bir faaliyeti devlet eliyle ilk olarak
başlatan kimse, Halîfe Ömer b. Abdülazîz (halifeliği h. 99-
101) olmuştur. Doğru cevap A'dır.
7. Hadis öğrenimi için yapılan yolculuğa ne ad verilmektedir?
A) Ensar
B) Muttasıl
C) Er-Rıhle fî talebi’l-hadîs
D) Aşere-i mubeşşereden
E) Mütekaddimûn
Çözüm: Er-Rıhle fî talebi’l-hadîs yani hadis öğrenimi için
yapılan yolculuk denilen bu faaliyetlerde hadisi mevcut en
eski râvîsinden öğrenmek, böylece hata ihtimallerini
azaltmak gayesi vardır. Doğru cevap C'dir.
8. Hz. Peygamber’in, Allah’ın emirlerini en
yakınlarından başlayarak, önce tek tek olmak üzere,
çevresindekilere iletmeye çalışması hangi görevin
verilişinden itibaren başlamıştır?
A) Tasnif
B) Tesbit
C) Tevhid
D) Tedvin
E) Tebliğ
Çözüm: Hz. Peygamber, kendisine teblîğ görevi
verilişinden itibaren Allah’ın emirlerini en yakınlarından
başlayarak, önce tek tek olmak üzere, çevresindekilere
iletmeye çalışmıştır. Bu arada onları kendi sözleriyle
açıklamış, şahsında uygulayıp örneklik yapmış, sorulan
sorulara cevaplar vermiş, ortaya çıkan meselelere
çözümler getirmiştir. Doğru cevap E'dir.
9. Aşağıdaki ifadelerden hangisi Tedvin Dönemi için doğrudur?
A) Hicrî 2. asrın sonlarından 3. asrın sonuna kadar
süren bir zaman dilimini içine alır.
B) Hadislerin sadece sözlü olarak aktarıldığı
dönemdir.
C) Bu dönemde yazılan eserlerden hiçbiri günümüze
ulaşmamıştır.
D) Bu dönemde yazılmış olan eserlerin iç düzeni
devam etmektedir.
E) Bu dönemde hadisler kitaplarda toplanmamıştır.
Çözüm: Tedvîn Dönemi, daha önce değişik yazı
malzemelerine kaydedilerek veya ezberlenerek koruma
altına alınmış olan hadislerin kitaplar (dîvânlar) içinde
toplandığı dönemdir ve hicrî 1. asrın sonlarından 2. asrın
1. veya 2. çeyreğine kadar süren bir zaman dilimini içine
alır. Bu dönemde yazılan eserlerden hiçbiri günümüze
ulaşmamıştır. Muhammed Hamîdullah, ilk dönemlerin
yazma eserlerinin hemen hemen hepsinin Bağdad’ın
Moğollar tarafından istilası esnasında tahrip edildiğini
kaydeder. Doğru cevap C'dir.
10. Aşağıdakilerden hangisi Hadislerin sınıflandırılmasına verilen addır?
A) Tesbît
B) Tasnif
C) Tedvin
D) Tevhid
E) Divan
Çözüm: Hadisler önce yazılı ve sözlü olarak koruma ve
kayıt altına alınmaya çalışılmış (tesbît), sonra bunlar belli
kitaplar içinde bir ayaya toplanmış (tedvîn), ardından da
bu kitaplardaki hadislerin sınıflandırılması (tasnîf) yoluna
gidilmiştir. Doğru cevap B'dir.