Bugün yaşadığımız dünyada insana ve hayata ait ne varsa etik konusu kapsamına girmektedir.
En genel haliyle etik; insanların eylemlerini oluşturan ahlak öğretilerinin tümüdür.
Bu noktada etik bizlere yaşadığımız toplumda var olan eylemleri sorgulayan ve doğruyla
yanlışı, iyiyle kötüyü ayırt etmek için adil olduğuna inandığımız şeyleri düşünmeye ve
gerçekleştirmeye yardımcı olan bir rehberdir. Bu bağlamda ahlak ve onun öğretileri olmadan
insanın veya kurumların hayatını devam ettirmesi pek mümkün değildir. Buna
rağmen etik dışı davranışlar hemen hemen herkesin karşı karşıya kaldığı toplumsal ve
sosyal bir sorun olagelmiştir.
Aynı zamanda etik ‘mesleki alanlarda uyulması gereken kurallar’ olarak da ifade edilmektedir.
Bilim ve sanatta, basın ve yayında, tıpta, yargıda, siyasette, ticarette ve yönetim
anlayışlarında etik değerler ve kurallar ön plana çıkmaya başlamıştır. Etiğin son yıllarda
yöneldiği konulardan biri de bilişim alanı olmuştur. Bilişim etiği bilgisayar dünyasında
insanların davranışlarını, eylemlerini inceleyen ve uyulması gereken kuralları tanımlayan
bir alandır. Ayrıca bilişim etiği, bilişim alanında uyulması gereken yazılı ve yazılı
olmayan kuralları da kapsamaktadır. Ancak bilişim ve İnternet alanında etik ile ilgili ön
kabuller bazen insanların farkına varmadan etik dışı davranmalarına neden olmaktadır.
Örneğin İnternette yer alan tüm bilgilerin ‘herkese ait’ olduğu yargısı bunlardan biridir.
Buna ek olarak son yıllarda sosyal ağların (Facebook, Twitter vb.) sıkça kullanılmaya
başlamasıyla biçimsel özen ve içerikle ilgili özen açısından etik dışı paylaşımlar herkesin
dikkatini çekmiş ve çoğu insan tarafından yadırganmaya başlanmıştır. Bu konularla ilgili
yazılı kurallar çok yaygın olmasa da her birey kendi ahlaki ve etik ilkeleri çerçevesinde
davranmaktadır.
Günümüzde İnternette yer alan bilginin herkes tarafından özgürce kullanılması ve değiştirilmesiyle
ilgili olarak da girişimler yerel ve küresel düzeyde artmaktadır. Buna karşın
bilişim etiği sorunsalı İnternette yer alan bilginin her geçen gün artmasıyla da yeni boyutlara
taşınmaktadır. Bilim etiğiyle ilgili yerel ve küresel boyutta düzenlemeler hız kazanmıştır.
Bununla ilgili olarak bilişim ve İnternet hukuku alanları gittikçe önem kazanmakta
ve konuyla ilgili hukuki düzenlemeler sık sık güncellenmektedir; ancak, unutulmaması
gereken şu ki etik önce insanda başlar. Ünlü Fransız asker ve devlet adamı Napolyon
Bonapart’ın değimiyle de ‘ahlakın ve ahlak öğretilerinin olmadığı bir yerde hukuk hiçbir
şey yapamaz’. Bundan dolayı bireylerin etik ilke ve değerlerle ilgili bilgili olması ve toplum
yaşamında bunlara uyum göstermesi toplumların refahı ve geleceği için son derece
önemlidir.
Bilişim etiği bilgisayar dünyasında insanların davranışlarını, eylemlerini inceleyen ve
uyulması gereken kuralları tanımlayan felsefe dalıdır.
Bilişim etiği, bilişim alanında uyulması gereken yazılı ve yazılı olmayan kuralları da kapsamaktadır. Bilişim konusunda bilgisayar korsanlığı, dosya paylaşımı, internetin demokratik olup olmaması, lisanslamalar sıklıkla tartışılan konulardır.
Aslında hayatın her alanında uyulması gereken belli başlı ahlak kuralları vardır ve etik de bu ahlak kurallarının olması gerektiği şekli tanımlar.
Hayatın her alanında olduğu gibi bilişim alanında etik kurallara uyulması, bilgisayar
ortamlarının daha güvenli daha bilgi dolu ortamlar haline gelmesini sağlayacaktır.
Bilgisayar Etik Enstitüsü (Computer Ethics Institute) tarafından geliştirilen ve bilgisayar
kullanım konusunda etik ilkelerinin temelini oluşturan 10 ilke aşağıda verilmiştir.
1. Bilgisayar başka insanlara zarar vermek için kullanılamaz.
2. Başka insanların bilgisayar çalışmaları karıştırılamaz.
3. Bilgisayar ortamında başka insanların dosyaları karıştırılamaz.
4. Bilgisayar hırsızlık yapmak için kullanılamaz.
5. Bilgisayar yalan bilgiyi yaymak için kullanılamaz.
6. Bedeli ödenmeyen yazılım kopyalanamaz ve kullanılamaz.
7. Başka insanların bilgisayar kaynakları izin almadan kullanılamaz.
8. Başka insanların entelektüel bilgileri başkasına mal edilemez.
9. Kişi yazdığı programın sosyal hayata etkilerini dikkate almalıdır.
10. Kişi, bilgisayarı, diğer insanları dikkate alarak ve saygı göstererek kullanmalıdır.
0 Yanıt
4281 Gösterim