Bilginin toplanmasında, işlenmesinde, depolanmasında,
bir yerden bir yere iletilmesinde ve kullanıcıların hizmetine sunulmasında
yararlanılan bütün teknolojiler, bilgi işlemek için kullandığımız bütün
maddi cihazlar ve kavramsal araçlar bilgi teknolojileri olarak adlandırılabilir.
Bilgi sistemleri ise bilgi teknolojilerinden daha geniş bir kapsamda yer alır.
Bilgi sistemleri kullanıcının ihtiyacını karşılamak
üzere birlikte çalışan bütün donanım, yazılım, personel, veri ve süreçleri kapsar.
(O’Connor-Nickel, 2002).
Bilgi sistemleri altında yer alan bilgi işleme süreçlerini yedi başlık altında inceleyebiliriz
(“Tools for Information Processes,” 2014):
1. Toplama (Collecting)
2. Düzenleme (Organising)
3. Analiz (Analysing)
4. Kaydetme ve Geri Çağırma (Storing and Retrieving)
5. İşleme (Processing)
6. Aktarma ve Alma (Transmitting and Receiving)
7. Gösterim (Displaying).
Toplama
Bilgi işleme sürecinin ilk basamağı işlenecek bilginin toplanmasıdır.
Bu süreç hangi veriye ihtiyaç duyulduğu,
nereden alınacağı ve nasıl alınacağını içerir.
Bir markette ürünlerin barkodlarının okutulması bu
sürece bir örnek olabilir. Kasiyer barkod okuyucu ile
ürünün üzerindeki kodu otomatik olarak okutur.
Barkod okuyucu ile okunamadığında ise değer el ile girilebilir,
yani bilgi işleme süreçleri otomatik olabileceği
gibi bilgisayarsız da gerçekleştirilebilir.
Toplama süreci için farklı donanımlar kullanılabilir.
Bu donanımlara tarayıcı ve dijital kameralar, mikrofon ve sayaçlar örnek verilebilir.
Bilgisayarlara veri girilmesi için kullanılan cihazlara girdi birimi adı verilir.
Bilgisayar girdi birimlerine diğer örnekler klavye, fare ve tarayıcı olabilir.
Diğer açıdan bu süreçte kullanılabilecek yazılımlara en önemli örneğin İnternet olduğunu söyleyebiliriz.
İnternet’te çok sayıda veri kaynağı bulunur.
Bilgi işleme süreçlerinin bilgisayarsız da gerçekleştirilebileceğini
belirtmiştik.
Örneğin görüşme, anket ve kalemle not tutma bilgisayarsız
veri toplama süreçleri olarak değerlendirilebilir.
Organize Etme
Bu aşama diğer bilgi işleme süreçlerine hazırlık
aşamasıdır. Veri üzerinde herhangi bir değişiklik
yapılmaz sadece verinin nasıl tanzim edileceği ve
gösterileceği belirlenir. Örneğin, bir kişiye ait ad,
soyad ve adres bilgilerinin alt alta ya da aralarına
virgül konularak gösterilmesi bu organize etme sü-
recinde değerlendirilebilir. Bu aşamada çizim, kelime
işlemci, animasyon programları kullanılabilir.
Bilgisayar olmadan kâğıt, kalem, kart katalogları ya
da telefon defteri gibi araçlar kullanılabilir.
Analiz
Orijinal verinin değiştirilmeden kullanılabilir
veri hâline getirildiği aşamadır. Bu aşama verinin
seçilmesi, sıralanması ve karşılaştırılması gibi süreç-
leri içerir. Otel bilgi sisteminin boş odalar listesini
otomatik olarka oluşturması, bir sınavdan öğrencilerin
aldıkları notların puanlarına göre sıralanması
analiz aşamasının örnekleri olarak gösterilebilir.
Analiz süreci bilgisayarların hesaplama, işlem hızları
ile doğrudan ilişkilidir. Günümüzde işlenecek
verinin boyutunun giderek büyümesi ve karmaşıklaşması
sorunu daha güçlü işlemcileri olan, birlikte
çalışabilen bilgisayarlarla çözülmektedir.
Kaydetme ve Geri Çağırma
Veri farklı formatlarda İnternet üzerinden ya da
kayıtlı bir ortamda internet’e bağlanmadan kaydedilebilir
ya da kayıttan geri alınabilir. Kayıt ortamları
geçici ya da kalıcı olabilir. Örneğin, daha sonra
öğreneceğiniz gibi bilgilsayarlarda kullanılan rastgele
erişimli bellek (RAM) kalıcı olmayan, bilgisayarın
elektriği kesildiğinde taşıdığı bilgiler yok olan
bir bellek birimidir. Buna karşın CD, kalıcı bir kayıt
ortamıdır.
CD’ye kaydedilen veri, CD fiziksel
olarak hasar görmedikten sonra ortadan kalkmaz.
Kayıt için bilgisayara doğrudan bağlı bir donanım
kullanılabileceği gibi ağ üzerinden (İnternet/bulut)
kayıt ve geri çağırma da gerçekleşebilir.
İşleme
Bu aşamada önceki veri güncellenerek değiştirilir.
Örneğin, banka hesabınızdan para çektiğinizde
çektiğiniz tutar hesabınızdan düşülerek güncellenir.
Bir futbol maçında takımlardan biri gol attı-
ğında ise puan durumu gol atan takım lehine değiştirilerek
güncellenir.
Aktarma ve Alma
Aktarma ve alma süreci veri ve bilginin bilgi sistemi
içinde ve bilgi sistemleri arasında aktarılması-
dır. Bütün süreç üç ana bölümden oluşur. Bunlar
gönderici, ortam ve alıcıdır. Bu süreçle ilgili en temel
örneklerden biri iki kişi arasındaki konuşmadır.
Konuşan kişi (gönderici) ses dalgaları yoluyla
kodladığı mesajı hava (ortam) yoluyla dinleyen kişiye
(alıcı) aktarır.
Gösterim
Gösterim bilgi sisteminden bilginin çıktısının
alınması süreci olarak düşünülebilir. Gösterim sü-
reci, bilginin nasıl sunulacağına ilişkin bazı kararlar
alınmasını gerektirir. Bu kararlara çıktıdaki metnin
nasıl biçimlendirileceği, görselin çözünürlüğünün
ne kadar olacağı örnek verilebilir. Gösterim aşamasında
bilgisayar ekranı, yazıcı ya da hoparlör gibi
bir çıktı cihazına ihtiyaç duyulur. Bilgisayarın ürettiği
ses, görüntü, metin, dosya kaydı vb. alındığı
cihazlara çıktı birimleri adı verilir.
Yukarıda bilgi işlem süreçlerine dair temel bilgileri
sunmaya çalıştık. Lütfen dikkat ediniz, belirli
bir bilgi, işlem süreçlerinde kullanılan bir araç, farklı
süreçlerde de yer alabilir. Bir araç diğerlerinden bağımsız
iş yapamaz. Bu nedenle bir aracın kullanımı
diğer ögelerin de işe katılmasını gerektirmektedir.
0 Yanıt
1398 Gösterim