Camide ibadet esnasında şekillenen mûsiki olup, gerek ibadet sırasında
gerekse ibadet öncesi ve sonrasında ortaya çıkan çoğunlukla irticâle dayalı
(önceden bestelenmemiş, doğaçlama) ses mûsikisinden ibarettir. Cami
mûsikisinin icracıları imamlar ve müezzinlerdir. İmam ve müezzinlerin
birbirini takip eden okumalarında dikkat etmeleri gereken en önemli nokta,
aynı makamları veya birbirine uyuşan makam ve dizileri kullanmaya özen
göstermeleridir.
Camideki ibadetin aslını namaz oluşturur. Bu münasebetle müezzinin
ezan okuması, İhlâs sûrelerinin kıraati, kāmet getirmesi, namazın cemaatle
kılınması sırasında imamın kıraati, selâmdan sonra müezzinler tarafından
okunan ibareler, tesbihat, dua ve mihrâbiyenin bütünü cami mûsikisini
meydana getirir. Ancak namaz dışında çeşitli sebeplerle okunan ilâhi, na‘t
salâ, mersiye, mi‘râciyye, mevlid, tevşîh ve kasideler de camideki icraatlar
içerisinde zaman zaman yer alır.
Cami mûsikisinde güftelerin tamamına yakını Arapça’dır. Bazı tasavvufî
konuların da yer aldığı bu güftelerde zühd ve dua unsurları hâkimdir. Ayrıca
müezzin kadroları geniş olan büyük camilerde, namazın kılınması esnasında
bütün müezzinlerin katılımıyla icra edilen müezzinlik faaliyetine “cumhur
müezzinliği” adı verilmiştir. Cumhur müezzinliği, müezzinlerin bazı ibareleri
bir ağızdan (koro şeklinde), bazılarını ise kendi aralarında sırayla nöbetleşe
okumaları suretiyle uygulanırdı. Cumhur müezzinliği vakit namazlarında
öğle, ikindi ve yatsı namazlarıyla cuma, bayram ve teravih namazları
esnasında ve ayrıca mübarek gün ve gecelerde icra edilirdi.
Vakit namazında ilk sünnet kılındıktan sonra okunan salavatlama, tekbir
alma, namazın tamamlanmasından sonra okunan Âyetü’l-kürsî, onu takip
eden tesbihat ve dua, ayrıca ramazanlarda sahur vaktinde minarelerden
okunan temcîdler, teravih namazlarındaki salât-ı ümmiyyeler ve ramazan
ilâhileri, cuma ve bayram salâsı, minarede iki veya daha fazla sayıda
müezzinin karşılıklı okudukları ezanlar, cumhur müezzinliği içerisinde yer
alan icralardır.
Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı gibi cami mûsikisinde ses ana
unsur olduğundan, mûsiki aleti kullanılmamıştır.
Tekke mûsikisiyle ortak icra edilenlerin dışındaki cami mûsiki şekilleri
(formları) şunlardır:
1- Ezan
2- Tesbih
3- Temcîd
4- Tekbir
0 Yanıt
1507 Gösterim