GİRİŞ
1. Türkiye’de bilgiye verilen önemin en büyük göstergesi
nedir?
Cevap: Bunun en somut kanıtı, T.C. Kalkınma Bakanlığı,
Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı tarafından “Bilgi
Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı”nın oluşturulmasıdır.
TEMEL KAVRAMLAR
2. Enformasyon sözcüğüne karşılık olarak, hangi sözcük
kullanılır?
Cevap: Malumat sözcüğü kullanılır.
3. Malumat sözcüğü ne anlama gelir?
Cevap: Bildiklerimizi nasıl ve ne amaçla kullanacağımızı
bilmiyorsak ya da kullanmıyorsak, bu bilgiye malumat
denir.
4. Büyük Veri (Big Data) ne demektir?
Cevap: Küresel bilgisayar ağları içinde üretilen ve
günümüzdeki geleneksel veri tabanları ve yazılımları ile
işlenemeyecek büyüklükteki veriyi ifade eder.
5. Digital enformasyon ölçü birimleri nelerdir?
Cevap:
Bit
Bayt
Kilobayt
Megabayt
Gigabayt
Terabayt
Petabayt
Exabayt
Zettabayt
Yottabayt
6. VEBB (Veri, Enformasyon, Bilgi, Bilgelik) hiyerarşisi,
piramit şeklinde ifade edilmek istenirse, sıralama en alttan
başlamak üzere nasıl sıralanılır?
Cevap:
1. Veri
2. Enformasyon (Malumat)
3. Bilgi
4. Bilgelik (İrfan)
7. Veri sözcüğü ne anlama gelir?
Cevap: Nesnelerin özelliklerini, olayları ve ilişkili
çevreleri tanımlayan sembollere veri denir. Veri, herhangi
bir biçimde kullanılabilir ya da kullanılamaz halde
bulunabilir.
8. Bilginin, veri ve enformasyondan farkı nedir?
Cevap: Bilginin, veri ve enformasyondan farkı; bilen
tarafından içselleştirildiği, tecrübe ve algıları tarafından
şekillendirildiği için genellikle kişisel ve özel olmasıdır.
9. Örtülü bilgi ve açık bilgi arasında nasıl bir farklılık
vardır?
Cevap: Örtülü bilgi kişiseldir, içeriğe bağımlıdır ve
biçimlendirilmesi zordur. Oysa açık bilgi, kodlanabilir ve
sözle ifade edilebilir, aktarılabilir.
10. Bilgeliği nasıl tanımlarsınız?
Cevap: Bilgelik, ileriyi görebilme, sağlıklı değerlendirme
ve karar verme konusunda, bilginin nasıl kullanılacağına
ilişkin anlayış kazanma durumu olarak tanımlanabilir.
BİLGİ İŞLEME MODELİ VE BİLGİ İŞLEME
SÜREÇLERİ
11. Bilgi işleme ne ile ilgilenir?
Cevap: Bilgi işleme, yeni bilginin dışarıdan nasıl alındığı,
nasıl işlendiği, nasıl depolandığı ve geri getirilip nasıl
kullanıldığı gibi sorularla ilgilenir.
12. İnsanlarda bilgi işleme sisteminin bileşenleri hakkında
bilgi veriniz.
Cevap: İnsanlarda bilgi işleme sistemi, ”zihinsel yapılar”
ve “bilişsel süreçler” olmak üzere iki temel öğeden oluşur.
Zihinsel yapılar; algısal bellek, kısa süreli bellek ve uzun
süreli bellek olmak üzere üç temel bileşene sahiptir.
Bilgilerin bir bellekten diğerine aktarılmasını sağlayan
zihinsel etkinlikler olan dikkat, algı, kodlama ve depolama,
tekrar, geri çağırma ve hatırlama ise temel bilişsel
süreçleridir.
13. Algısal bellek, nasıl bir bellektir?
Cevap: Algılsal bellek duyusal bilginin çok kısa sürelerde
işlendiği bellektir. Algısal belleğe gelen bilgiler çok kısa
zamanda işlendiği ve silindiği için “anlık bellek” olarak da
adlandırılabilir.
14. Algısal belleğin kapasitesi hakkında bilgi veriniz.
Cevap: Algısal belleğin kapasitesi sınırsızdır. Ancak,
bilginin tutulması sınırlıdır.
15. Kısa süreli bellek hakkında bilgi veriniz.
Cevap: Uyarıcılar algısal belleğe alındıktan sonra kısa
süreli belleğe (işler/çalışan bellek) aktarılırlar, aktarılmazsa
silinirler. Kısa süreli bellek, uzun süreli bellekten çağrılan
bilgileri işlemek için kullanılır. Kısa süreli bellekte bilgiler
belirli bir süre için sınırlı bir şekilde tutulur.
16. Uzun süreli bellek sınırlı mıdır?
Cevap: Algısal ve kısa süreli belleğin aksine uzun süreli
belleğin kapasite ya da süre sınırlaması yoktur. Bu belleğin,
milyonlarca bilgi parçasını neredeyse sonsuza dek
saklayabildiği düşünülmektedir.
17. Uzun süreli bellek temel olarak kaça ayrılır?
Cevap: Uzun süreli bellek temel olarak öyküsel ve işlemsel
olmak üzere ikiye ayrılabilir.
18. Öyküsel bellek nedir, ne işe yarar?
Cevap: Öyküsel bellek, bilinçli bir şekilde geri çağrılabilen
gerçekler ve etkinliklerin depolandığı bellektir. Bu bellekte
saklanan bilgiler istenildiği durumda geri çağırabilir.
19. Öyküsel belleğin alt süreçleri nelerdir?
Cevap: Öyküsel bellek, olaysal ve anlamsal olmak üzere
iki alt boyutta incelenebilir. Olaysal bellek, tecrübelerimizi
ve zaman kurgusu içinde gerçekleşen olayları
depoladığımız bellektir. Otobiyografik olayların (tarihler,
yerler, onlarla ilişkili duygular) kaydedildiği bellektir.
Anlamsal belleğinizde ise daha belirgin kalıplar şeklinde
gerçekler, anlamlar ve dış dünyaya ait bilgi tutulur.
20. Harflerin anlamları, kelimelerin tanımları, renklerin
adlarını tanımak gibi bilgiler hangi bellekte tutulur?
Cevap: Anlamsal bellekte tutulur.
21. İşlemsel bellek nedir?
Cevap: İşlemsel bellek ise bisiklet sürmek, bir müzik aleti
çalmak gibi yaparken her bir aşamasını tek tek
düşünmediğimiz bir şekilde bilinçsizce yaptığımız
yeteneklerimizin depolandığı bellektir. Bu bellekte
genellikle tekrar ve pratik yaparak, bir şekilde
otomatikleşen davranışlarımız yer alır.
BİLGİSAYARLARIN BİLEŞENLERİ
22. Bilgisayar (elektronik beyin) kavramını tanımlayınız.
Cevap: Aritmetiksel ve mantıksal işlemlerden oluşan bir
işi, önceden verilmiş programa göre yapıp sonuçlandıran
elektronik bir araçtır.
23. Yazılım nedir, ne işe yarar?
Cevap: Yazılım, bilgisayarların istenen işlemleri yerine
getirmesini sağlayan komutlar bütünü olarak ifade
edilebilir.
24. Uygulama yazılımlarına örnek veriniz.
Cevap: Uygulama yazılımlarına kelime işlemci, hesap
tablosu, sunum, film izleme, müzik dinleme yazılımları
örnek verilebilir.
25. Uygulama yazılımları tek başına çalışabilir mi?
Cevap: Uygulama yazılımları bilgisayara yüklendiğinde
çalışmak için işletim sistemine ihtiyaç duyarlar. Yani
uygulama yazılımları kendi başlarına çalışamazlar.
Uygulama yazılımının bir bilgisayarda çalışabilmesi için
bilgisayarda işletim sisteminin yüklü olması gerekir.
26. İşletim sistemi ne işe yarar?
Cevap: . İşletim sistemi bilgisayarı oluşturan parçaların
(bellek, disk, ekran kartı vb.) uyumlu ve doğru bir şekilde
çalışmasını sağlar. Aynı zamanda donanım ile uygulama
yazılımları arasında bir tercüman görevi görür.
27. Masaüstü ve dizüstü bilgisayarlarda yaygın olarak
kullanılan işletim sistemleri nelerdir?
Cevap:
Windows
MAC OS
Linux
PARDUS (Linux tabanlı)
Ubuntu (Linux tabanlı)
Mint (Linux tabanlı)
28. Tablet ve cep telefonlarında yaygın olarak kullanılan
işletim sistemleri nelerdir?
Cevap:
Windows Phone
iOS
Android
29. Bilgisayarlar donanımlarına göre kaç kısımda
incelenebilir? Açıklayınız.
Cevap: Bilgisayarlar sunucu, masaüstü ve taşınabilir
olmak üzere üç kısımda inceleyebilir. Taşınabilir
bilgisayarlara; dizüstü bilgisayarlar, tablet bilgisayarlar ve
akıllı cep telefonları örnek olarak verilebilir. Sunucu
bilgisayarlar yüksek işlem gücüne sahip güçlü
bilgisayarlardır. Genellikle çok sayıda kullanıcıya hizmet
veren işlerde kullanılırlar. Sunucu bilgisayarlar için
geliştirilen işletim sistemleri, masaüstü ve taşınabilir
bilgisayarlar için geliştirilmiş yazılımlardan daha büyük
kapasiteli donanımı çalıştırabilir. Masaüstü bilgisayarları
genellikle ekran, kasa ve çevre birimlerinden oluşur.
Genellikle bir masaüstü bilgisayarın kasasında yer alan
temel donanım parçaları anakart, işlemci, bellek ve sabit
disktir.
30. Masaüstü bilgisayar nelerden oluşur?
Cevap: Ekran, kasa ve çevre birimlerinden oluşur.
31. Masaüstü bilgisayar kasasında yer alan donanım
nelerden oluşur?
Cevap: Anakart, işlemci, bellek ve sabit diskten oluşur.
32. Anakart ne işe yarar?
Cevap: Bilgisayar kasasında yer alan bütün donanım
anakart üzerinden iletişim kurar.
33. İşlemci nedir, ne işe yarar?
Cevap: İşlemci bilgisayarın beyni olarak düşünülebilir.
İşlemcinin gücü arttıkça bilgisayar daha hızlı çalışır.
Bilgisayar yazılımının yönergeleri işlemci tarafından
yerine getirilir. Bunlar aritmetik, mantıksal, kontrol ve
girdi/çıktı yönergeleri/komutları olabilir.
34. RAM (Rasgele Erişimli Bellek) nedir?
Cevap: RAM, elektrik akımı olduğu sürece veriyi üzerinde
tutan bellek birimidir. Bilgisayarın elektriği kesildiğinde
RAM’deki veri silinir. RAM, insanlardaki kısa süreli
belleğe benzetilebilir.
35. RAM (Rasgele Erişimli Bellek) nedir?
Cevap: RAM, elektrik akımı olduğu sürece veriyi üzerinde
tutan bellek birimidir. Bilgisayarın elektriği kesildiğinde
RAM’deki veri silinir. RAM, insanlardaki kısa süreli
belleğe benzetilebilir.
36. ROM (Sadece Okunabilir Bellek) nedir?
Cevap: ROM, bilgisayar ilk açıldığında, bilgisayarın
çalışması için gerekli bilgileri üzerinde barındıran bellektir.
ROM, bilgisayar ilk açılırken donanımı test etmek, bütün
komutları kontrol etmek ve işletim sistemini başlatmak
olarak özetlenebilir.
37. ROM ne işe yarar?
Cevap: ROM’un görevi, bilgisayar ilk açılırken donanımı
test etmek, bütün komutları kontrol etmek ve işletim
sistemini başlatmak olarak özetlenebilir.
38. BIOS (Temel Giriş/Çıkış Sistemi) ne işe yarar?
Cevap: Bilgisayar açıldığında tüm donanımları işlemciye
tanıtır, işletim sisteminin CD-ROM, USB Disk ya da sabit
diskten yüklenmesini sağlar.
39. Harddisk (sabitdisk) ne işe yarar?
Cevap: Bilgisayardaki yazılımlar genellikle sabit diske
(harddisk) kurulur. Kalıcı olarak saklanması istenen veri
sabit diske kaydedilebilir. Sabit disk geleneksel olarak
manyetik disklerden oluşur ve büyük miktarlarda veriyi
barındırabilir.
40. Girdi birimi nedir?
Cevap: Bilgisayara veri girilmesi için kullanılan bütün
donanımlara girdi birimi adı verilir. Örneğin, klavye,
tarayıcı ve mikrofon birer girdi birimidir.
41. Çıktı birimi nedir?
Cevap: Üretilen sonuçların, elde edilen verilerin
kullanıcıya ulaştırılması için kullanılan donanım çıktı
birimi olarak adlandırılır. Bilgisayar ekranı, yazıcı ve
hoparlör çıktı birimlerine örnek olarak gösterilebilir.
42. Depolama birimi nedir?
Cevap: Bilgisayarda işlenen sayısal verinin (resim, video,
ses vb.) kalıcı olarak saklanabildiği birimlerdir. Bu
ortamlardaki veri elektrik kesintisinden etkilenmez.
Fiziksel bir hasar olmadıkça veriler korunabilir. Sabit disk,
DVD, CD ve taşınabilir diskler depolama birimlerine örnek
olarak verilebilir.
BİLGİ İŞLEME VE TEKNOLOJİ
43. “Bilgi Teknolojileri” kavramını tanımlayınız.
Cevap: Bilginin toplanmasında, işlenmesinde,
depolanmasında, bir yerden bir yere iletilmesinde ve
kullanıcıların hizmetine sunulmasında yararlanılan bütün
teknolojiler, bilgi işlemek için kullandığımız bütün maddi
cihazlar ve kavramsal araçlar bilgi teknolojileri olarak
adlandırılabilir.
44. “Bilgi Sistemleri” kavramını tanımlayınız.
Cevap: Kullanıcının ihtiyacını karşılamak üzere birlikte
çalışan bütün donanım, yazılım, personel, veri ve süreçleri
kapsayan sistem olarak tanımlanabilir.
45. Bilgi işleme sürecinin aşamaları nelerdir?
Cevap:
1. Toplama
2. Düzenleme (Organize Etme)
3. Analiz
4. Kaydetme ve Geri Çağırma
5. İşleme
6. Aktarma ve Alma
7. Gösterim
46. Bilgi işleme sürecinde, “Toplama” aşamasında ne
yapılır?
Cevap: Bu süreç, hangi veriye ihtiyaç duyulduğu, nereden
ve nasıl alınacağını içerir.
47. Bilgi işleme sürecinde, “Düzenleme (Organize Etme)”
aşamasında ne yapılır?
Cevap: Bu aşama diğer bilgi işleme süreçlerine hazırlık
aşamasıdır. Veri üzerinde herhangi bir değişiklik yapılmaz
sadece verinin nasıl tanzim edileceği ve gösterileceği
belirlenir.
48. Bilgi işleme sürecinde “Analiz” aşamasında ne yapılır?
Cevap: Orijinal verinin değiştirilmeden kullanılabilir veri
hâline getirildiği aşamadır. Bu aşama verinin seçilmesi,
sıralanması ve karşılaştırılması gibi süreçleri içerir.
49. Bilgi işleme sürecinde, “Kaydetme ve Geri Çağırma”
aşamasında ne yapılır?
Cevap: Veri farklı formatlarda internet üzerinden ya da
kayıtlı bir ortamda internet’e bağlanmadan kaydedilebilir
ya da kayıttan geri alınabilir. Kayıt ortamları geçici ya da
kalıcı olabilir.
50. Bilgi işleme sürecinde, “İşleme” aşamasında ne
yapılır?
Cevap: Bu aşamada önceki veri güncellenerek değiştirilir.
51. Bilgi işleme sürecinde, “Aktarma ve Alma” aşamasında
ne yapılır?
Cevap: Aktarma ve alma süreci, veri ve bilginin bilgi
sistemi içinde ve bilgi sistemleri arasında aktarılmasıdır.
Bütün süreç üç ana bölümden oluşur. Bunlar gönderici,
ortam ve alıcıdır.
52. Bilgi işleme sürecinde, “Gösterim” aşamasında ne
yapılır?
Cevap: Gösterim, bilgi sisteminden bilginin çıktısının
alınması süreci olarak düşünülebilir. Gösterim süreci,
bilginin nasıl sunulacağına ilişkin bazı kararlar alınmasını
gerektirir.
SOSYAL HAYATTA TEKNOLOJİ
53. Bilgi toplumu öncesi toplumlarda zenginliğin kaynağı
nedir?
Cevap: Bilgi toplumu öncesi toplumlarda zenginliğin
kaynağı kişisel yetenek, toprak, enerji kaynakları ve
sanayidir.
54. Bilgi toplumunda zenginliğin kaynağı nedir?
Cevap: Bilgi toplumu toplumlarda zenginliğin kaynağı
bilgidir.
55. Bilgi toplumunda bilginin öğretim sürecine etkisi nasıl
olmuştur?
Cevap: Bilgi ve iletişim teknolojilerinde yaşanan
gelişmeler, öğrenme süreçlerini de değiştirmektedir.
Öğretmen sınıfta bilgi kaynağı olmaktan çıkmakta, rehber
ve yol göstericiye dönüşmektedir. Öğrenciler İnternet
üzerinden Kitlesel Açık Çevrimiçi Dersler
(MOOC/KAÇED), wikipedia ve benzeri siteleri kullanarak
bilgiye erişebilmekte, sosyal ağlar üzerinden paylaşıp konu
üzerinde tartışabilmektedir.