Yurdumuzun işgali üzerine Anadolu’nu çeşitli yerlerinde çeşitli cemiyetler kuruldu.
Cemiyetler Zaralı ve yaralı olamak üzere iki kısma ayrılabilir.
Zaralı cemiyetlerde kendi içinde azınlıkların kurduğu ve milli varlığa düşman cemiyetler diye ikiye ayırabiliriz.
A) Zararlı Cemiyetler:
a) Azınlıkların Kurdukları Cemiyetler:
Mavri Mira:
Rumlar tarafından kuruldu. İstanbul Patrikhanesi yönetir. İzmir ve Doğu Trakya’yı Yunanistana katmak istemektedir.
Etnik-Eterya Cemiyeti:
Rumlar tarafından Yunanistan sınırlarını genişletmek için kuruldu.
Pontus Rum Cemiyeti:
Doğu Karadeniz’de eski Rum Pontus Devletini tekrar canlandırmak için Rumlar tarafından kuruldu.
Ermeni Taşnak – Hınçak Cemiyeti:
Ermeniler tarafından Doğu Anadolu’da bir Ermeni Devleti kurmak amacıyla faaliyet göstermiştir.
Makabbi ve Alyans (Musevi) cemiyetleri:
Yahudiler tarafından kurulan cemiyetlerdir.
***Azınlık cemiyetlerinin ortak amacı Osmanlıyı parçalayarak kendi devletlerini kurmak istemeleridir.
b)Milli Varlığa Düşman Cemiyetler:
Osmanlını kendi içinde doğmuş fakat Kurtuluş Savaşına karşı oldukları için düşman cemiyet olarak adlandırılmıştır.
Kürt Teali Cemiyeti:
Doğu illerinde bir Kürt Devleti kurmak için faaliyette bulundu.(İstanbul’da kuruldu.)
Teali İslam Cemiyeti:
Saltanat ve Hilafeti desteklemiş ve İstanbul’da kurulmuştur.
İngiliz Muhipleri Cemiyeti:
İngiliz himayesinde yaşamayı isteyenler kurmuştur.
Sulh ve Selamet-i
Osmaniye Fırkası: Saltanat ve Hilafeti desteklemiştir.
Wilson Prensipleri Cemiyeti:
Amerika egemenliğini(Mandasını) istemiştir.
Hürriyet ve İtilaf Fırkası:
Kurtuluş Savaşını engellemek için çalışmalar yapmıştır. Önceden İttihat ve Terakki Cemiyetine karşı kurulmuştu.
**Milli Varlığa düşman cemiyetler hilafete bağlı kalmakla ve de yabancı devletlerin korumasına girerek kurtuluşu amaçlıyordu.
B) Yararlı Cemiyetler ( Milli Cemiyetler) :
Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti:
Doğu Anadolu’nun Ermenilere verilmesini önlemek için kuruldu.
Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti:
Trakya’nın Yunan işgaline uğramasını engellemek için Edirne’de kuruldu.
Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti:
Doğu Karadeniz ve çevresinin Rumlara verilmesini ve Rum Pontus Devletinin kurulmasına engel olmak için kuruldu.
Kilikyalılar Cemiyeti:
Adana ve çevresinin Ermenilere verilmesini önlemek için kurulmuştur.
İzmir Müdafaa-i Hukuk –i Osmaniye Cemiyeti:
İzmir ve çevresinin Yunanlılara verilmesini önlemek için kurulmuştur.
Redd-i İlhak Cemiyeti:
Buda İzmir ve çevresini korumak için kuruldu.
Milli Kongre Cemiyeti:
İstanbul’da kurulan bu cemiyet Türklere karşı yapılan haksızlıkları basın ve yayın yolu ile dünyaya duyurmaya çalışmışlardır.
Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti:
Anadolu’nun işgalini protesto etmek için Sivas’ta kuruldu.
Yararlı Cemiyetler vatanın kurtuluşu için kurulmuş ancak daha çok kendi bölgelerini korumaya yöneliktir.
Daha sonra M. Kemal bu cemiyetleri Sivas Kongresinde birleştirerek kurtuluşu tüm ulus düzeyinde genişletecektir.
Önce basın yayın yoluyla kurtuluş çareleri aramışlar etkili olmayınca silahlı direniş birlikleri (Kuva-yi Milliye Birlikleri) kurdular.
0 Yanıt
2397 Gösterim