Basit ya da birleşik yapılı birden fazla cümlenin birbirine virgül (,) veya noktalı virgülle ( ; ) bağlanması sonucu oluşturulan cümlelere sıralı cümle denir.
Sıralı cümlelerin en az iki yüklemi vardır.
Örnek
» Demir ıslanmaz, deli uslanmaz.
cümlesi “ıslanmaz” ve “uslanmaz” yüklemlerinden oluşmuştur. Bu yüklemler virgülle birbirine bağlandığı için sıralı cümledir.
Örnek
» Güvenme dostuna, saman doldurur postuna.
cümlesi “güvenme” ve “doldurur” yüklemlerinden oluşmuştur. Bu iki yüklem birbirine virgülle bağlandığı için sıralı cümledir.
Örnek
» Ağaca dayanma, kurur: adama dayanma, ölür.
cümlesi de sıralı cümledir.
» Sıralı cümleler kendi içinde bağımlı sıralı ve bağımsız sıralı olmak üzere ikiye ayrılır:
Bağımlı Sıralı Cümle
Sıralı cümlelerde herhangi bir öge ortaklığı varsa, böyle cümlelere bağımlı sıralı cümle denir.
Örnek
» Bir söyle, iki dinle. (Gizli özne: Sen)
(Özneler ortak)
– Sen bir söyle.
– Sen iki dinle.
» Babam Bursa’ya gitti, biz de gideceğiz.
dol. tüml. yüklem yüklem
(Dolaylı tümleçler ortak)
– Babam Bursa’ya gitti.
– Biz de Bursa’ya gideceğiz.
Bağımsız Sıralı Cümle
Sıralı cümlelerde herhangi bir öge ortaklığı yoksa, böyle cümlelere bağımsız sıralı cümle denir. Bu tür cümlelerde anlamca bir ortaklık söz konusudur.
Örnek
» Bin dost az, bir düşman çok.
özne yük. özne yük.
Örnek
» Dilin kemiği yok, bildiğini söyler.
özne yük. nesne yük.
Yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi iki cümlenin de ortak bir ögesi yok.
Ama her cümle kendi içinde anlamca bir ilgi oluşturduğundan bu cümleler birbirine bağlanmış.
Böyle cümleler sıralı bağımsız cümlelerdir.
0 Yanıt
4657 Gösterim