Irak Kürt milliyetçi hareketinin önderlerinden. İsmi Mustafa olup "Molla" diye de bilinir. 1904'te Irak'ın Barzan bölgesinde doğdu. Zamanının usulüne göre tahsil yaptı.
1931'de büyük kardeşi Şeyh Ahmed'in Irak idaresine karşı başlattığı ayaklanmaya katıldı. Ertesi sene Barzan Aşiretinin reisi oldu. İkinci Dünya Savaşı sırasındaki karışıklıklardan istifade ederek 1943'te idareye başkaldırdı. Ağustos 1945'te geniş çaplı bir ayaklanmaya dönüşen bu hareketin bastırılması üzerine aşiretiyle birlikte İran'a geçti. 13 Ocak 1946'da SSCB'nin desteğiyle Mehabad'da ilan edilen Kürt Cumhuriyetinin kuruluşunda önemli rol oynadı. Tümgeneral rütbesiyle Başkomutanlığa getirildi. SSCB'nin İran'dan çekilmesiyle Kürt Cumhuriyetine son verilince 500 silahlı adamıyla birlikte Türkiye-İran sınırı üzerinden SSCB'ye kaçtı. Burada kaldığı yıllarda Moskova Dil Enstitüsünde öğrenim gördü.
1958 senesinde Abdülkerim Kasım tarafından Irak'ta krallık idaresine bir darbeyle son verilince, Barzani de Irak'a döndü. Kanuni bir hüviyet kazanan Kürdistan DemokratPartisinin liderliğini yürüttü. İlk zamanlar yeni idareyi destekledi. Fakat kendisine söz verilen bazı hususların yerine getirilmemesi üzerine Eylül 1961'de İdareye karşı ayaklandı. Peşmerge (Ölüm Öncüsü) adı verilen gerilla kuvvetiyle Kuzey Irak'ın büyük bir kısmına hakim oldu. Irak idaresindeki çeşitli değişiklikler doğrultusunda zaman zaman ateşkes anlaşmaları yapmakla birlikte, Kuzey Irak'ta özerk bir idare kurmaya yönelik silahlı mücadeleyi başarıyla sürdürdü. Mart 1970'te Kürtlerin isteklerini kabul eden bir antlaşmanın imzalanması üzerine silahlı mücadeleye son verdi.
İmzalanan antlaşmanın uygulanması için öngörülen dört yıllık müddetin bitimine doğru Irak idaresinin 1957 nüfus sayımını temel alan sınırlı bir kültürel özerklik planı sunması aradaki münasebetleri gerginleştirdi. Bu sırada Irak'la anlaşmazlık içinde olan İran'dan destek alan Barzani tekrar silahlı mücadeleye başladı. 1975'te Irak'la anlaşan İran ŞahıMuhammed Rıza Pehlevi, Barzani'ye yardımı kesti. Bunun üzerine silahlı mücadeleyi bırakarak İran'a geçen Barzani 1976'da ABD'ye gitti.
1 Mart 1979 tarihinde Washington'da öldü. Oğulları Mesut ve İdris Körfez Savaşının sonrasında Irak'taki Kürt hareketini yeniden toparlamaya ve federe devlet kurmaya giriştiler.
0 Yanıt
2030 Gösterim