“Erol ve Ayşe birlikte gittiler.” Bu cümlede ad olan sözcükler hangileridir?
Ad olan bu sözcüklerin yerine anlamı bozmayacak şekilde hangi sözcüğü yazabiliriz?
“Ahmet bize geldi.” ,”Mehmet, kalemimi almıştın.”
Bu cümlelerde “Ahmet” ve “Mehmet” sözcükleri yerine han-gi sözcükler konabilir?
Kullandığımız bu sözcükler ad mıdır?
İsim olmadıkları halde isim gibi kullanılan bu sözcüklere zamir diyoruz.
ZAMİR TÜRLERİ
SÖZCÜK DURUMUNDA ZAMİRLER
EK DURUMUNDA ZAMİRLER
KİŞİ ZAMİRLERİ
İŞARET ZAMİRLERİ
BELGİSİZ ZAMİRLER
SORU ZAMİRLERİ
İLGİ ZAMİRİ
İYELİK ZAMİRİ
ben
sen
o
biz
siz
onlar
kendi
bu
şu
o
bunlar
şunlar
onlar
herkes
hepsi
bazısı
kimse
çoğu
kimisi
biri
birkaçı
birçoğu
birazı
kim
kimi
kime
nereden
nereye
hangi
kaç
-ki
-im
-sin
-i
-imiz
-iniz
-leri
KİŞİ ZAMİRLERİ
Sadece insan isimlerinin yerini alan zamirlerdir.
*Ben, sen, o;biz, siz, onlar.
*Görüyorum beni okşayan gözlerindeki geceyi.
*Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın?
* “Bana kucaklarında seni getiriyorlar;
NOT: “Kendi” sözcüğü de bir kişi zamiridir. Ad durum eklerini alıp çekimlenebilir. Buna özedönüşlü zamir de denir.
İŞARET ZAMİRLERİ
Şunu bana ver.
Sevginin dili yoktur.
O, gözlerden anlaşılır.
Bunu senin için aldım.
Bu bizimdir.
Yukarıdaki cümlelerde kullanılan “bu, şu, o” sözcükleri, varlıkları işaret ederek onların adlarının yerini tutmaktadır.
İsimlerin yerini işaret yoluyla alan zamirlerdir.
*Bu, şu, o;bunlar, şunlar, onlar;öteki, beriki, şöyle;böyleleri, öylesi.
*O,bu yörenin en meşhur yemeğidir.
*Duvardaki yazıları bu yazdı.
Not: “o” ve “onlar” sözcükleri insan adı yerine kullanılıyorsa kişi zamiri, öteki varlıkların adları yerine kullanılıyorsa işaret zamiri olur.
O, gitmedi, beni yolladı. ( O ..................................)
O kırık, bunu kullan. ( O .........................................)
Not: “öteki, beriki, şura, bura, şöyle, böyle” gibi sözcükler de işaret zamiri olarak kullanılır.
BELGİSİZ ZAMİRLER
Kapıyı birisi çalıyor.
İnsanların birçoğu iş bulamıyor.
Bazıları tiyatroyu sever.
Ağaçların birkaçı kurudu.
Bu cümlelerde geçen “birisi, birçoğu, bazıları, birkaçı” sözcüklerinin hangi varlık adlarının yerini tuttuk-ları belli mi?
İsimlerin yerini belirsiz şekilde (kişi,işaret) karşılayan zamirlerdir.
*Bazıları,kimileri,hiç kimse,kimse;herkes,birkaçı,biri,hepsi;tümü,başkaları,hiçbiri,birçoğu.
*Bazıları futbol,bazıları basketbol oynar.
*Hiç kimse senin nazını çekmeye mecbur değil.
*Bu ailede herkes kendi dünyasında yaşıyor.
*Başkalarının ne dediği beni ilgilendirmez.
*Biri yer,biri bakar kıyamet ondan kopar.
*Meclisin aldığı karara birçoğu tepki gösterdi.
SORU ZAMİRLERİ
Bu evi kaça aldın?
Bu kitaplardan hangisi senin?
Toplantıya kimleri çağırdın?
Bu sabah kaçta kalktın?
İsimlerin yerini soru yoluyla alan zamirlerdir.
*Ne?, kim?;nereye?, kime?;hangisi?, kaçı?
*Şu dünyada insan kime güvenebilir ki?
*Bunca zamandır ne konuştunuz?
*Elindeki makası nereye koyduğunu bilmiyor.
EK DURUMUNDAKİ ZAMİRLER (ADILLAR)
1- İLGİ ZAMİRİ
Benim ödevim bitti,
arkadaşımınki henüz bitmedi.
Bu cümlede “–ki”..............sözcüğü yerine kullanılmıştır.
Senin kalemin kırıldı,
benimki kayboldu. Bu cümlede..........sözcüğü yerine –ki kullanılmıştır.
Ek halinde olup kendinden önceki bir sözcüğün yerini tutar.
*Senin ki can da bizim ki patlıcan mı?
*Tencerenin dibi kara senin ki benden kara.
UYARI:İlgi zamiri olan –ki’yi bağlaç olan ve sıfat yapan –ki ile karıştırılmamalıdır.
*Evdeki hesap çarşıya uymaz.
*Şemsiyen yoksa benimkini alabilirsin.
*Ben ki o gri karmaşadan aldım yağmurlu yüzümü.
“-Kİ” ÜÇ GÖREVDE KULLANILIR
1) Adların yerine geçince ilgi zamiri olur: Sizinki daha güzel bir bahçeydi.
2) Adları niteleyen sıfat türetir. : Ağaçtaki kuş. Evdeki hesap.
3) Bağlaç görevinde kullanılır. : Beni hiç aramadı ki...
İYELİK ZAMİRLERİ
Bir varlığın yada kavramın kime, neye, kaçıncı kişiye ait olduğunu bildiren eklere iyelik zamiri denir.
*Bu ekler “benim, senin, onun, bizim, sizin, onların” kelimelerinin anlamını karşılar.
Kalem-im,-in,-i,-imiz,-iniz,-leri
*Bu ekler aynı zamanda tamlanan ekleridir.
Bizim arabamız daha yeni.
Kalemim yazmaz oldu.
Eviniz çok güzelmiş.
Not: İyelik ekleri ile tamlama kurulduğunda; eğer anlam belirsizliği olmuyorsa, tamlayan durumundaki zamir düşürülebilir.
(Benim) Elbisem kirlendi.
(Onun, Kendi, Ali'nin vs.) Kardeşi henüz bulunamadı. (Parantez içindekilerden herhangi biri mutlaka getirilmelidir)
İlgi Zamiri: (-ki)
*Adarlın yerini tutan –ki ekidir.
*Bu ek, isim tamlamasında, tamlanan ismin yerini tutarak, tamlayana eklenen ek durumundadır.
Benim tişörtüm kirli, seninkini giyebilir miyim? (-ki=tişört)
Bizim tarlamız, sizinkinden daha geniş. (-ki=tarla)
Not: Bu eki sıfat yapan –ki ve bağlaç olan ki eki ile karıştırmamak gerekir.
Yarınki toplantıda görüşürüz. (Sıfat yapan –ki) (Bitişik yazılır)
Çalış ki, sen de iyi bir bölümü kazanasın. (Bağlaç olan ki) (Çoğu zaman ayrı yazılır.
Bitişik yazıldığı durumlar: Halbuki, çünkü, mademki, oysaki, belki…)
13 Yanıt
16347 Gösterim