GUTHRIEYE GÖRE GÜDÜLENME, AMAÇLAR, PEKİŞTİRME ve CEZALANDIRMA
Güdülenme-Dürtüler
Guthrienin öğrenme kuramında organizmanın güdülenme durumu önemli bir yer taşımaz. Güdülenme durumu, sadece çağrışımsal bağların oluşturduğu hareketleri belirlemesi bakımından önemlidir. Bir başka deyişle, dürtü, yeme, içme vb. gibi belirli bir tamamlanmış tepkiyi oluşturan uyarıcı-tepki sıralaması için önemlidir. Aç bir kedi, tok bir kediden farklı hareket edecektir. Dolayısıyla aç kedinin öğrenmesi de farklı olacaktır. Guthrieye göre, dürtüler süreğen uyancı sağlaması bakımından önemlidirler ve organizmayı amaca ulaşıncaya kadar aktif tutarlar. Örneğin aç olma, içsel bir uyarım üretir ve yiyeceği elde edip yiyinceye kadar bu uyarıcı durum sürer, organizma yiyecek arama etkinliğini sürdürür. Yiyecek elde edilip amaca ulaşılınca, süreğen uyancı durum ortadan kalkar.
Amaçlar
Guthrieye göre amaçlar, süreğen uyarıcıya koşullanan tepkilerdir. Birey ya da herhangi bir organizma, bir şeyi organize ederken bir plan yapar ve onu uygular. Guthrie, bu planlamayı uyarıcı-tepki mekanizması açısından analiz etmiştir. Dürtülerin oluşturduğu süreğen uyana nedeniyle, amaçlar genellikle dürtü azalmasına kadar sürer. Bir başka deyişle, amaç, aç bir kedinin yiyeceği bulup yemesine kadar sürer.i Dürtüyü azaltan tepkiyi oluşturan hareket dizisi, daha sonra aynı dürtü ve uyana durumla karşılaşıldığında da tekrarlanır. Yani, başka bir zaman organizma, aynı amaca ulaşmak için en son durumda yaptığı davranışlar dizisini yapar. Dürtünün meydana getirdiği süreğen uyarıcı tarafından oluşturulan davranış, amaçsal gibi görünmesine rağmen Guthrie, bunun bitişiklik yasasıyla açıklanabileceğini düşünmektedir.
Pekiştirme
Guthrie, herkes gibi ödülün ürünü etkilediğine inanmakla birlikte, etki yasasına ve koşullamanın pekiştirme ilkesine dayalı olduğu görüşüne karşıdır. Ona göre çağrışımsal öğrenmeye pekiştirme ile hiçbir şey eklenmemektedir. Ancak pekiştirme, öğrenmenin tek yasası olan bitişiklikle açıklanabilen mekanik bir düzenlemedir. Guthrieye göre, pekiştirme olmadan uyana durumda tepki yapılmış bitmiştir. Pekiştirme, uyarıcı ve tepki arasındaki bağın gücünü artırmaz.
Ancak pekiştirme, uyarıcı koşullarını değiştirerek öğrenmemeyi ya da öğrenilen bağın yok olmasını engeller. Örneğin; labirente konulan bir kedinin pekiştirici almadan önceki davranışı, kendisine kutudan kaçmasını sağlayan çubuğu çekme ya da hareket ettirme davranışıdır. Sonuç olarak, bu durumda kedinin kaçışını sağlayan sonuncu tepki, çubuğu hareket ettirmedir. Guthrie ve Hortonun yaptığı deneyde kedi, dışarıda yiyeceği balıkla ilgilenmese bile, aynı labirente tekrar konulduğunda, aynı uyana durumla karşılaştığından son yaptığı davranış olan kolu çekme davranışını göstererek labirentten kaçmaktadır. Verilen pekiştireç ise uyarıcı durumu değiştirerek, kutudan çıkarken yapılan sonuncu tepkinin yerine başka bir tepkinin geçmesini önlediği için, Guthrie pekiştirmenin sadece öğrenmemeyi önleyen bir mekanik düzenleme olduğu sonucuna varmıştır. Guthrieye göre, hayvandan beklenen tepkiyi izleyen herhangi bir olay, uyana koşullarını değiştirmekte ve böylece tepki, kendisini izleyen uyarıcı koşullar tarafından korunmaktadır.
Ceza
Guthrieye göre, ceza da her şeyde olduğu gibi öğrenmenin tek yasası olan bitişiklikle doğrudan ilişkilidir. Yani cezalandırılan davranışla onu meydana getiren uyarıcı koşullar arasındaki birlikteliği yok edip, aynı uyarıcıyla, cezalandırılan davranışa zıt bir davranışın birlikte olması sağlanmalıdır. Böylece, ceza istenmeyen davranışı yok etmede etkili olabilin Ceza, organizmaya acı verdiği için değil, belli uyarıcılara yeni tepki gösterilmesini sağlayabildiği ölçüde etkilidir. Bir başka deyişle, ceza, cezalandırılan davranışa zıt, onun yerini alabilecek yeni bir davranış oluşturduğundan dolayı istenmeyen davranışı değiştirebildiği zaman başarılıdır. Ceza, hayvanın ya da çocuğun farklı bir şey yapmasını sağlayarak, istenmeyen alışkanlığı önleyen koşullamayı gerçekleştirmelidir.
0 Yanıt
3199 Gösterim