Asker ve siyâset adamı.
Dumlupınar Meydan Muharebesi sonrası Yunan Ordusu'nun geri çekilmesini sağlayarak İzmir’e giren ilk Türk süvarilerinin komutanıdır.
1880’de İşkodra’da doğdu. 1899’da Harbiye Mektebini, 1902’de Erkan-ı Harbiye Mektebi (Harp Akademisi)ni bitirdi. Balkan Savaşına katıldı. Birinci Dünya Harbinde Çanakkale, Galiçya ve Filistin Cephelerinde savaştı. İstiklal Harbi başladığında Miralay (Albay) rütbesiyle Konya’daki 12. Kolordu Komutanı olarak vazife yapıyordu. Başlangıçta M.Kemal Paşanın başkanlığındaki Hey’et-i Temsiliyyeye değil, Anadolu’daki en kıdemli kolordu komutanı Yusuf İzzet Paşaya bağlılığını bildirdi. Ege’deki Kuvay-ıMilliye taraftarlarıyla bilhassa Demirci Mehmed Efe ile yakın münâsebet kurdu. Bir müddet sonra Ankara’daki Kuvay-ı Milliye hareketine katıldı.
İlk TBMM’ye Mersin Milletvekili seçildi. Kütahya-Eskişehir muharebelerinden sonra Ankara hükûmeti tarafından generalliğe terfi ettirilerek 5. Kolordu Komutanlığına getirildi. Ağustos 1922’de Büyük Taarruz sırasında idâre ettiği süvari birliğiyle Yunan hatlarının gerisine sızarak düşmanın geriletilmesinde önemli rol oynadı. Eylül 1922’de süvari birliklerinin başında Büyük Taarruzun son noktası olan İzmir’e girdi. Zaferin ardından rütbesi Ferikliğe (Korgeneralliğe) yükseltildi. TBMM’nin ikinci dönemine İzmir Milletvekili olarak seçildi. Komutanların askerliği veya milletvekilliğini seçmesini öngören karar üzerine 1924’te milletvekilliğinden çekilerek İkinci Ordu Komutanı oldu. Rütbesi de Orgeneralliğe yükseltildi.
Konya’da İkinci Ordu Komutanı olarak bulunduğu sırada çevre düzenlemesi adı altında pekçok ata yâdigârı tarihî eserin yıkılmasına göz yumdu. Prof. Dr. Osman Turan Selçuklular zamanında Türkiye Târihi adlı eserinin 689. sayfasında; “Selçuklularda büyüklerin ve pâdişahların cesetleri mumyalanarak gömüldüğü için sultanların da naaşları türbenin alt kısmında mumyalı olarak bir arada bulunmaktadır. Fakat ne yazık ki bir kumandan zamanında bu kısım açılmış ve bu cesetleri dağınık bir duruma getirilmiştir.” diyerek Selçuklu sultanlarının cesetlerinin yerinden alınarak dağıtıldığını bildirmektedir. İbrahim Hakkı Konyalı da Konya Târihi adlı eserinin 584-585. sayfalarında Selçuklu sultanlarının cesetlerinin köpekler tarafından parçalandığını görgü şâhidi Müzeler ve Kütüphâneler Umum Müfettişi Ahmed Tevhid Beyin ifâdesine dayanarak anlatmıştır. Birçok türbe, câmi ve mescidin bu dönemde yıkıldığı aynı eserde bildirilmiştir.
1933’te Birinci Ordu Müfettişi oldu ve on yıl müddetle bu vazifede kaldı. 1945 senesinde Askeri Şûrâ üyesiyken Orgenerallik rütbesiyle emekli oldu. 1946 seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) listesinden Burdur milletvekili seçildi. 1950 seçimlerinde seçimi kaybedince siyâsî hayattan çekildi. 1974 senesinde İstanbul’da öldü.
Eserleri
Türkiye İstiklâl Muhârebâtında Süvârî Kolordusunun Harekatı
İstiklâl Harbimizde Süvârî Kolordusu
İslâm Dini
On Yıl Savaşı ve Sonrası 1912-1922
İzmir Faciasının Muhakemesi, Belleten, Sayı: 89, 1959 (makale)
0 Yanıt
2304 Gösterim