Konu: 7.Sınıf Sosyal Bilgiler - Zaman İçinde Bilim - Söz Uçar Yazı Kalır

[Uyanan Gençlik]

Yazı - Alfabe - Matbaa

*İlk adım;Günümüzden yirmi bin yıl önce mağara duvarlarına çizilen hayvan resimleriyle başlayan insanın iz bırakma tutkusu, altı bin yıllık bir geçmişi olan yazının ortaya çıkarılmasında atılan ilk adımlardır.

*Önemi:Tarih, insanın yazıyı bulmasıyla başlar.(MÖ 3200)

*İlk yazı nesneleri gösteren resimler şeklindeydi.

*İlk Yazıyı bulan Sümerler, konuşma dilini yazı diline çevirmek suretiyle  düşünceyi ve tarihi gelecek kuşaklara bırakma yöntemini de bulmuş oldular.

*İlk Yazı Çeşitleri Sümerlerin kil tablet üzerine yazdıkları harflerin biçimi çiviye benze­diği için bu yazıya çivi yazısı adı verildi. Çivi yazısını Babil ve Hitit gibi uygarlıklarda kullanmışlardır.Eski Mısırlıların kullandığı resimli yazıya “hiyeroglif” denir. Bu yazıda harfler resimlerle ifade edilir. Hiyeroglif yazılar yalnızca duvara ve anıtlara yazılırdı.

*İlk Alfabe;Fenikeliler yazıyı çeşitli harflerle anlatarak ilk alfabeyi icad ettiler. Bu alfabe Yunanlılar ve Romalılar tarafından da geliştirilerek Latin Alfabesi oluşturulmuştur.

*İlk Matbaa; Dünya’da bilinen ilk matbaa Budizm’in Japonya’da yayılması için Çinliler tarafından kul­lanılmıştır. Asya’da yer alan Uygurların da matbaacı­lık faaliyetine başlamalarında komşuları olan Çin etkili olmuştur.

Matbaanın başlangıcının tam olarak bilin­memesine rağmen modern matbaayı 15. yüzyılın ortalarında Alman matbaacı

Johanne Gutenberg yapmıştır.

 Osmanlı Devleti’nde

 Kâğıt ve Matbaa

       Matbaanın Osmanlı Devleti’nde kullanılma­sı 18. yüzyılda gerçekleşmiştir. Ancak Osmanlı Dev­leti’nde yaşayan Musevi ve Ermeni azınlıklar daha önce matba­ayı kullanarak kendi dillerinde kitaplar basmışlardır.

     Osmanlı Devleti, Lale Devri’nde Batı’nın ilerleyişini takip etmek için Avrupa ülkelerine elçi­likler açmış ve konsoloslar atamıştır. Bunlardan biri olan ve Fransa’ya elçi olarak atanan 28 Meh­met Çelebi’den, Fransa’nın uygarlık, eğitim, as­kerî alandaki gelişmeleri takip ederek rapor etme­si istenmiştir. 28 Mehmet Çelebi’nin oğlu olan Said Mehmet Efendi, gelişmenin eğitimden kay­naklandığına ve bunun için matbaanın gerekli ol­duğuna inanmıştır.

      Osmanlı Devleti’nde Türk matbaacılığının ortaya çıkmasında önemli şahsiyetlerden biri İbrahim Müteferrika’dır. 1719 yılından itibaren matbaacılıkla il­gilenen İbrahim Müteferrika, 1726 yılında Matba­anın Gerekleri adlı bir dilekçeyle dönemin sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa ile şeyhülis­lama başvurdu. Ancak sadece din dışı kitapların basımı için izin alabildi. 1727 yılında da Sait Efen­di ile birlikte ilk Osmanlı matbaasını kurdu.

Matbaanın Osmanlı Devleti’ne geç gel­mesinin nedenleri;

1. Dinî tutuculuk,

2. Teknik nedenler,

3. Toplumun hazır olmaması,

4. Hattatlık mesleğinin yaygın ve geleneksel bir uğraş olarak etkin olmasıdır.