IŞIK
Karanlık bir ortamda karşımızdaki insan, eşya yada cisimleri göremeyiz. Bundan dolayı görebilmemiz için ışığa ihtiyaç duyarız. Işık, varlıkları görebilmemizi sağlar. Işık olmadan göremeyiz. Çünkü bir cismi yada varlığı görebilmek için onun bize bir ışık yansıtması gerekir. Ayrıca ışık bir enerjidir. Örneğin evlerimizde kullandığımız ısı kaynakları güneşin ışığı ile çalışmaktadır.
Işık Kaynakları
Görebilmemiz için gerekli olan ışığı kaynaklarına göre ikiye ayırırız:
Doğal Işık Kaynakları:
Doğada kendiliğinden olan, insanlar tarafında yapılmayan ışık kaynaklarıdır.
Örneğin, güneş, yıldızlar, ateş böceği vb. doğal ışık kaynaklarıdır.
Çünkü kendi ışıklarını kendileri üretirler ve insanlara ihtiyaç duymazlar.
Yapay Işık Kaynakları:
İnsanlar tarafından görebilmek ve aydınlatmak amacıyla yapılmış olan ışık kaynaklarıdır.
Örneğin, meşale, mum, ampul vb. insanlar tarafından yapılmış olan birer yapay ışık kaynaklarıdır.
Not : Doğal ışık kaynakları kendiliğinden ışık saçarken, yapay ışık kaynaklarının ışık saçmaları için insanlara ihtiyaç duyarlar. Örneğin, güneş kendiliğinden ışık saçarken, bir mumun ışık saçması için insanlar tarafından yakılması gerekmektedir.
Bazı cisimlerde ışık kaynakları olmadıkları halde ışık üretiyormuş gibi çevrelerini aydınlatırlar. Ancak bu cisimler ışık üretmezler sadece aldıkları ışığı yansıtırlar. Örneğin, geceleri gökyüzündeki ay çevreyi aydınlatır, ancak ışık üretmez. Ayın çevreyi aydınlatmasının nedeni güneşten aldığı ışığı yansıtmasıdır.
Geçmişten günümüze kadar insanlar görebilmek için aydınlatma araçları aramışlardır. Aydınlatmada ilk önce ateş kullanılmıştır. Daha sonra ise meşale, mum, kandil, yağ lambası, gaz lambası ve lüks lambasını kullanmışlardır.
1879 yılında Thomas Edison ilk ampulü icat ederek aydınlatmada yepyeni bir dönemin açılmasına öncülük etmiştir. Günümüzde ise artık florensan lamba gibi daha ekonomik aydınlatma araçları kullanılmaktadır.
Her şeyde olduğu gibi aydınlatmada da dikkat etmezsek çeşitli zararlarını görebiliriz. Örneğin, yetersiz ya da fazla aydınlatma gözlerimizin yorulmasına neden olacaktır.
Işığın, yanlış yerde, yanlış miktarda, yanlış yön ve zamanda kullanılması ışık kirliliğine sebep olur.
Örneğin, gece seyahatlerinde araçların farlarının çok aydınlık olması gerek ışık kirliliğine gerekse de kazalara neden olacaktır.
SES
Varlıkların titreşek oluşturdukları enerjiye ses denir.
Yani ses, titreşim demektir. Ses, aynı zamanda bir enerji türüdür.
Örneğin, yüksek sesle müzik dinlerken hoparlörün hareket etmesi bize sesin bir enerji olduğunu gösterir.
Yine yüksek ses sonucu dağların yamaçlarında oluşan çığ olayı da bize sesin bir enerji olduğunu gösteren bir başka örnektir.
Titreşim sonucu ses üreten her varlık ses kaynağıdır.
Ses kaynakları ise kendi arasında ikiye ayrılır:
Doğal Ses Kaynakları:
Titreşim sonucu kendiliğinden ses üreten ses kaynaklarıdır.
Örneğin, bütün canlı varlıklar (insanlar, hayvanlar) kendiliğinden ses ürettikleri için doğal ses kaynaklarıdırlar. Yine rüzgar, şelale, gök gürültüsü gibi doğa olayları da doğal ses kaynaklarına örnek verilebilir.
Yapay Ses Kaynakları:
İnsanlar tarafından yapılan ses kaynaklarıdır.
Radyo, televizyon, bütün müzik aletleri yapay ses kaynaklarına birer örnektir.
Ses, kaynaktan çıktıktan sonra her yöne dağılarak yayılır.
Örneğin, suya attığımız taş su yüzeyinde titreşimlere neden olur ve taşın düştüğü yerden itibaren etrafa yayılan dalgalar misali seste dağılarak yayılır.
Ses, en hızlı katılarda, sonra sıvılarda en yavaş ise gazlarda yayılır.
Ses kaynağından uzaklaştıkça ses azalırken, ses kaynağına yaklaştıkça ses artacaktır.
Bizler işitme duyumuzu kullanarak ses kaynağının yerini tahmin edebiliriz.
Sesin yüksek veya alçak olmasına sesin şiddeti (gürlük) denir.
Teknoloji ile birlikte sesin şiddetini arttırmaya veya işitme yetimizi geliştirmeye yarayan mikrofon, hoparlör, megafon, işitme aygıtı, radar, sonar gibi araçlar kullanılmaya başlanmıştır.
Gürültü:
Hoşa gitmeyen ve insanlar üzerinde olumsuz etki yapan düzensiz ve şiddetli seslerdir.
Gürültü ses kirliliği demektir.
Bütün kirliliklerde olduğu gibi ses kirliliği (gürültü) insan sağlığını olumsuz yönde etkiler.
Örneğin, baş ağrısına, yorgunluğa, dikkat dağınıklığına, strese neden olur.
Bu nedenden dolayı ses kirliliğini önlemek için önemleler almalı, dikkatli davranmalıyız.
Okulumuzda ya da sınıfımızda oluşabilecek ses kirliliği (gürültü) bizim başarımızı olumsuz yönde etkileyeceği gibi konuşulanları anlamamızı engeller, baş ağrısı hissetmemize ve kendimizi yorgun hissetmemize neden olur. Bundan dolayı okulda yüksek sesle konuşmamalı, oyunlarımızda yüksek sesle konuşmamalı, derste konuşan öğretmen ve arkadaşlarımızı dinlemeliyiz.
0 Yanıt
7463 Gösterim