1. Türk-İslâm edebiyatında dinî türlere bakıldığında en
çok türün ………. ile ilgili olarak geliştiği görülür.
Boş bırakılan bölüme aşağıdaki ifadelerden hangisi
getirilmelidir?
A) Hz. Peygamber
B) Allah
C) Tasavvuf
D) Sahabe
E) Mekke ve Medine
Çözüm: Türk-İslâm edebiyatında dinî türlere
baktığımızda en çok türün Hz. Peygamber ile ilgili olarak
geliştiği görülür. Allah ile ilgili daha az tür gelişmiştir.
Hz. Peygamber’in bir beşer olması sebebiyle kendisini hiç
görmeyenler tarafından dahi kolayca anlatılabilmesine
karşılık Allah’ın yüceliği ve varlığının insan idrakini
aşması, ne kadar çaba gösterilirse gösterilsin O’nun
hakkıyla anlatılmasını imkânsız kılmıştır. Dolayısıyla bu
alanda gelişen edebî türler, O’nun vahdâniyeti, esma ve
sıfatları ile O’na karşı sığınmayı, af dilemeyi içeren edebî
ürünlerle sınırlı kalmıştır. Doğru cevap A’dır.
2. Aşağıdakilerden hangisi biyografik bilgi ihtiva eden
ve yaşam öyküleri etrafında gelişen dini türlerden
biridir?
A) Kur’ân-ı Kerîm’in tercüme ve tefsiri
B) Cenknameler
C) Mersiye
D) Ramazâniye
E) Menâkıbnâme
Çözüm: Dini tür ve konuları üç başlık halinde tasnif
etmek mümkündür. Birincisi, Mersiye, Maktel,
Ramazâniye gibi ortak bir ad altında anılan türler;
ikincisi, Kısas-ı enbiyâ, Tezkiretü’l-evliyâ ve
Menâkıbnâme gibi biyografik bilgi ihtiva eden yaşam
öyküleri etrafında gelişen türler ile Kur’ân-ı Kerîm’in
tercüme ve tefsiri, itikat, ibadet, ahlâk vb. konularında
yazılan eserler; üçüncüsü de destânî anlatım tarzının
benimsendiği dinî konulu eserlerdir. Doğru cevap E’dir.
3. Dinî edebiyatımızda bir kimsenin vefatı üzerine
duyulan üzüntüyü ifade etmek üzere, ölenin
meziyetlerini anlatmak suretiyle yazılan duygu
yoğunluğu yüksek manzumelere ne ad verilir?
A) Ramazâniye
B) Menâkıbnâme
C) Mersiye
D) Cenknameler
E) Tezkiretü’l-evliyâ
Çözüm: “Mersiye”, dinî edebiyatımızda bir kimsenin
vefatı üzerine duyulan üzüntüyü ifade etmek üzere, ölenin
meziyetlerini anlatmak suretiyle yazılan duygu yoğunluğu
yüksek manzumelere denir. Mersiye daha çok bir yakının,
sevilen bir şahsın, şair ile maddi manevi bir bağı bulunan
kişinin ölümü üzerine yazılır. Doğru cevap C’dir.
4. Maktelin konusu aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hz. Hüseyin’in Kerbelâ’da şehit edilmesi
B) Hz. Peygamberin miraca çıkması
C) Mekke’nin fethi
D) Bedir Savaşı
E) Hz. Peygamberin hakem olayı
Çözüm: Maktel sadece Hz. Hüseyin’in Kerbelâ’da şehid
edilmesini konu edinir. Dinî edebiyatımızda “maktel” ya
da “maktel-i Hüseyin” denildiğinde Hz. Hüseyin ve
arkadaşlarının Kerbelâ’da hunharca şehid edilmesini
acıklı bir biçimde anlatan şiirler anlaşılmalıdır. Doğru
cevap A’dır.
5. I. Ramazâniyeler
II. Ramazan ilâhîleri
III. Ramazan mânileri
IV. Ramazan mukabeleleri
Yukarıdakilerden hangisi/ hangileri Ramazan ile ilgili
dinî ve tasavvufî amaçla yazılan eserler dışında, edebî
alanda yazılan eserlerdendir?
A) I, II
B) I, II, III
C) II, III, IV
D) I, III, IV
E) III, IV
Çözüm: Ramazan ile ilgili dinî ve tasavvufî amaçla
yazılan eserler dışında, edebî alanda yazılan eserler şöyle
tasnif edilebilir. 1. Ramazâniyeler, 2. Ramazan ilâhîleri, 3.
Ramazan mânileri, 4. Ramazan ile ilgili gazel, rubâî,
koşma vs. Dolayısıyla Ramazan mukabeleleri bu grupta
yer almamaktadır. Doğru cevap B’dir.
6. I. Bir dinî edebiyat terimi olarak gazavâtnâme,
düşmanlara karşı mukaddes değerler uğruna yapılan
savaşların anlatıldığı eserlerdir.
II. Manzum ya da mensur olarak yazılmamışlardır.
III. Tek bir savaş anlatılmışsa gazavâtname, birden
fazla savaş anlatılmışsa gazânâme şeklinde
isimlendirilmiştir.
Yukarıdaki Gazavâtnâme ile ilgili ifadelerden hangisi/
hangileri doğrudur?
A) I
B) I, II
C) II, III
D) I, II, III
E) III
Çözüm: Bir dinî edebiyat terimi olarak gazavâtnâme,
düş- manlara karşı mukaddes değerler uğruna yapılan
savaşların anlatıldığı eserlerdir. Manzum ya da mensur
olarak yazılmışlardır. Tek bir savaş anlatılmışsa
gazânâme, birden fazla savaş anlatılmışsa gazavâtname
şeklinde isimlendirilmiştir. Doğru cevap A’dır.
7. Hz. Adem’den Hz. Muhammed’e kadar gelip geçen
peygamberlerin hayat hikâyelerinin anlatıldığı
eserlere ne ad verilir?
A) Ramazâniye
B) Menâkıbnâme
C) Mersiye
D) Kısas-ı Enbiyâ
E) Cenknameler
Çözüm: Kısas-ı Enbiyâ, Hz. Adem’den Hz. Muhammed’e
kadar gelip geçen peygamberlerin hayat hikâyelerinin
anlatıldığı eserlere verilen isimdir. Kur’ân-ı Kerîm’de
yirmi sekiz peygamberin adı geçmekte ve bunların
kıssalarına yer verilmektedir. Doğru cevap D’dir.
8. I. Padişahlardan birinin hayatını esas alan
gazavâtnâmeler
II. Vezirlerin veya ünlü komutanların gazalarını tasvir
eden gazavâtnâmeler
III. Bir seferi ya da bir kalenin fethedilmesini konu
edinen gazavâtnâmeler
Yukarıdakilerden hangisi/ hangileri gazavâtnâmenin
konularından biridir?
A) I
B) II, III
C) I, III
D) III
E) I, II, III
Çözüm: Gazavâtnâmeler başlıca şu konularda
yazılmıştır: 1. Padişahlardan birinin hayatını esas alarak
onun zamanında meydana gelen olayları mensur ya da
manzum olarak anlatan Selimnâme, Süleymannâme gibi
eserler. 2. Vezirlerin veya ünlü komutanların gazalarını
tasvir eden gazavâtnâmeler. Bu eserlerde çoğunlukla
Barboros Hayrettin, Köprülü Fâzıl Ahmed, Özdemiroğlu
Osman gibi bazı paşaların şahsiyetleri ele alınmıştır. 3.
Bir seferi ya da bir kalenin fethedilmesini konu edinen
gazavâtnâme, fetihnâme ve zafernâmelerdir. Doğru cevap
E’dir.
9. Hz. Ali ve oğlu Muhammed Hanefiyye’nin katıldığı
çeşitli savaşları anlatan dinî destanî mesnevîlere ne ad
verilir?
A) Muhtelif
B) Battalnâme
C) Cenknâme
D) Destan
E) Nasîhatnâme
Çözüm: Savaşma, vuruşma anlamına gelen cenk
kelimesinden türetilen cenknâme, Hz. Ali ve oğlu
Muhammed Hanefiyye’nin katıldığı çeşitli savaşları
anlatan dinî destanî mesnevîlere verilen genel isimdir.
Doğru cevap C’dir.
10. Klasik edebiyatımızda özellikle kasidelerin nesîb
denilen giriş bölümlerinde bir mevsimin veya hususi
ay ve günlerin gelmesiyle yazılır. Aşağıdakilerden
hangisi bahar mevsiminin gelmesi ile yazılan şiirlere
verilen addır?
A) Nevrûziye
B) Bahâriye
C) Iydiye
D) Itriye
E) Şitâiye
Çözüm: Klasik edebiyatımızda, dört mevsimin, belli
ayların, bayramların, özel günlerin konu edildiği şiirler
vardır. Bu şiirler, özellikle kasidelerin nesîb denilen giriş
bölümlerinde bir mevsimin veya hususi ay ve günlerin
gelmesiyle yazılır. Bahar mevsiminin gelmesiyle
“bahâriye”ler, kışın gelmesiyle “şitâiyeler”, nevruz için
“nevrûziye”ler, bayramları karşılamak için “ıydiye”ler
yazıla gelmiştir. Doğru cevap B’dir.
0 Yanıt
1556 Gösterim