Formüller hesap tablolarının var olma sebebi olarak tanımlanabilir. Eğer bir hesap tablosunda
formül yazılamazsa bir kelime işlemciden farkı olmayacaktır.
Formüllerin yapısı ve kullanımı çok basit olabileceği gibi oldukça karmaşık bir yapıda karşımıza çıkabilmektedir. Bu ünitede formül ve işlevlerin kısaca tanıtımı yapılarak en sık kullanılan örneklere yer verilecektir.
Formül Yazımı ve Hücre Referans Sistemi Bir hücreye formül tanımlamak için o hücrenin ilk karakterinde “eşittir” (=) işlecinin kullanılması gerekmektedir.
Örneğin bir hücreye “2+2” ifadesi girildiğinde görüntülenen yine “2+2” olan bir metin olacaktır. Ancak aynı ifade eşittir sembolü ile girdiğinde (“=2+2”) görüntülenen “4” ifadesi yani işlemin sonucu olacaktır.
“=” işlecinin ilk karakter olarak girilmesi formül girişi için zorunludur.
Önce sütun harfinin
sonra da satır numarasının yan yana gelmesi
ile ilgili hücre referans edilebilmektedir. “C100”
ifadesinin kullanıldığı bir formülde C sütunun
yüzüncü satırındaki değerin ilgili yere taşınması-
nı ifade eder. Tablo 4.3’te toplama işlevinde kullanılan
“A1:C3” referansı A1 hücresi ile C3 hücresi
arasındaki 9 hücreyi kapsayan bir aralığı ifade
etmektedir. Aralık belirtilen referanslar genellikle
bir işlev ile kullanılırlar. Örneğin Tablo 4.3’teki
hücre değerleri için “=Ortalama(A1:B2)” ifadesi
“=(A1+A2+B1+B2)/4”ifadesi ile aynı sonucu yani
2,5 değerini verecektir.
Tablolardaki formüllerle çalışırken formüllerin diğer satırlara
kopyalanması oldukça önemlidir.
Büyük veri tablolarında uygulanılacak bir formülün her satıra
tek tek yazılması elbette çok mümkün değildir. Bu nedenle hesap
tablolarında bir satır için yazılmış formül alt satırlara
kopyalandığında otomatik olarak içerindeki
hücre referansları alt satıra göre değiştirilir. Tablo
4.4’te formül ve değer görünümü verilen tabloda
A ürünü için yazılmış formül B ve C ürünü için
kopyalanarak elde edilmiştir. Formüllerden görüldüğü üzere
B ve C ürünü için formüller ilgili satıra göre otomatik olarak kendi satırlarına göre
düzenlenmiştir. Ancak oran sütunun da yer alan
$D$5 ifadesindeki $ işaretleri, formülün kopyalanırken
hücre referanslarının aynı kalmasını sağlamaktadır.
Bazı hesap tablosu yazılımları Türkçe formülleri desteklemeyebilir.
Örneğin kitabın yazıldığı süre içerisinde Google e-tablolarda işlevler İngilizce olarak kullanılmak
durumundadır.
Hücre referanslarında satır ya da sütun ifadelerinin önüne koyulan $ işareti, ilgili
referansın başka sütunlara kopyalanması esnasında sabit kalmasını sağlamaktadır.
$ sembolü bu kullanımıyla yaygın kullanılan tüm hesap tablolarında aynı şekilde
kullanılmaktadır.
Formüllerin diğer hücreye kopyalanması
A B C D E A B C D E
1 Ürün Fiyat Miktar Tutar Oran 1 Ürün Fiyat Miktar Tutar Oran
2 A Ürünü 10 5 =C2*B2 =D2/$D$5 2 A Ürünü 10 5 50 7,56%
3 B ürünü 23 7 =C3*B3 =D3/$D$5 3 B ürünü 23 7 161 24,36%
4 C ürünü 50 9 =C4*B4 =D4/$D$5 4 C ürünü 50 9 450 68,08%
5 Toplam =TOPLA(C2:C4)=TOPLA(D2:D4) 5 Toplam 21 661
Kullanıcıların formülleri ve hücre referanslarını
kolayca yazmasını sağlayan birtakım özellikler yazı-
lımlar tarafından sunulmaktadır.
• Formül girişi esnasında diğer hücrelere tıklanması, tıklanan hücrenin adresinin imlecin
bulunduğu yere otomatik olarak yazılır.
• Formül içindeki adresler farklı renklerle ifade edilerek tablo üzerinde işaret edilirler.
• İşlev ve parantezlerin yazılmasında hatanın engellenmesine yönelik çözümler sunarlar.
• Hatalı girilen ya da sonuçlanan formül girişinin sonucu hücrede gösterilir.
Hücrelerde hatalı işlemlerin yapılması sonucunda hücrelerde uyarı ya da hata mesajları alınabilir.
Bunun amacı kullanıcıların yapılan hata hakkında bilgi verilmesidir.
Kullanıcıların karşılaşabilecekleri temel hatalar arasında
sıfıra bölme hatası “#SAYI/0!”,
işlevlere hatalı veri türünün parametre olarak girilmesi durumunda “#DEĞER!”,
formülde hatalı referans yazımı “#BAŞV!”,
bir arama işlevinin değer bulaması durumunda “#YOK”,
hatalı ad kullanımı “#AD?” ifadeleri hücrede görüntülenir.
Bu hataların kontrol edilmesine yönelik işlevler kullanılabilmektedir.
İşlevler
Günümüzde hesap tablolarının kullanım yaygınlığı
düşünüldüğünde bu yazılımların her bireyin
ihtiyacını karşılayabilir şekilde tasarlanması önem
kazanmaktadır. Hesap tabloları yazılımları bu ihtiyacı
geniş işlev kütüphaneleriyle ve programlanma
olanaklarıyla karşılamaktadırlar. Özel algoritma
ihtiyacı olduğunda ya da tekrarlı işlerin gerçekleştirilmesinde
faydalanılan programlama özellikleri bu
ünite kapsamı dışında tutulmuştur.
İşlevlerin kullanımını öğrenmek bu yazılımlardan etkin olarak faydalanmanın
temelidir. Bir hesap tablosu kullanıcının temel işlevler hakkında
bilgi sahibi olması önemlidir. Ancak tüm işlevlerin bir kullanıcı tarafından
bilinmesi neredeyse imkânsızdır. Ancak işlevlerin kullanım mantığı ve yardım
dosyalarının etkin kullanımı bilinirse o zaman karşılaşılan problemlerde
çözüm üretmek çok daha kolaylaşacaktır. Yazılımlarda çok fazla işlevin
bulunması nedeniyle bu yapılara kolay ulaşmayı ve kolay kullanımı sağlayacak
yardımcılar tasarlanmıştır. Formül ve işlevleri yazarken yazım kurallarını
hatırlatıcı notlar ve işlev ekleme yardımcıları işlev ve formülleri doğru ve
kısa sürede yazılmasına yardımcı araçlardır. Resim 4.5’te Excel için örneği
gösterilen yardımlar birçok hesap tablosu yazılımda standart olarak sunulmaktadır.
İşlev ekleme yardımcısı işlevleri finansal, tarih saat, matematik ve
trigonometri, istatistiksel, arama ve başvuru, veri tabanı, metin, mantıksal
ve benzeri gruplara bölerek kolay ulaşılmasını sağlamakladır.
Resim 4.5’te yer alan “İşlev ekle” iletişim kutusunda seçilen işlevin ne işe
yaradığı ve nasıl kullanıldığı hakkında kısa bir açıklama vardır. Kullanıcı bu
açıklama ile işlev hakkında bilgi sahibi olabilmektedir. Ayrıca biraz altındaki
“bu işlev hakkında yardım” kısmına basılarak işlev hakkında örnekleri ile
birlikte ayrıntılı bilgi alınabilmektedir. İşlevin kullanımına karar verdikten
sonra yine işlevin parametreleri ve çalışınca elde edilen sonuç fonksiyon giriş
ekranında görülebilmektedir.
İşlevleri yazarken kullanılan sistem dili oldukça önemlidir.
Türkçede virgül, İngilizcede nokta işareti sayıların ondalık işareti olarak kullanılmaktadır.
Dolayısıyla formül ve işlev yazım kurallarında sayı ve parametreleri ayırmak
için kullanılan işaretler farklılaşmak durumundadır.
İngilizce kullanımda işlevlerin parametreleri virgül ile Türkçe kullanımda
ise noktalı virgül ile ayrılması gerekmektedir.
Türkçe dilinin kullanıldığı bilgisayarda “=ORTALAMA(1;1,5;2;2,5)”
olarak yazılan formül İngilizce dilini kullanan bilgisayarlarda “=ORTALAMA(1,1.5,2,2.5)
olarak yazılmalıdır.
İşlev kullanımını anlamak için hazırlanan örneklerin incelenmesi
yerinde olacaktır. Tablonun sol kısmında formüllerin kullandığı
veri, sağ kısmında ise bu verileri kullanan örnek işlevler, sonuçları ve açıklamaları
görüntülenmektedir.
Örneğin ilk sıradaki işlev B1 hücresindeki 3,1241 değerini 2 hane yuvarlayarak 3.12 olarak hesaplamıştır. Dördüncü satırdaki örnekte ise “EĞER” komutu ile mantıksal bir sınama yamak
amacıyla A4 hücresinin değeri B4 hücresinden büyük ise “D”, değil ise “Y” değerini almak üzere formül hazırlanmıştır.
İşlev örnekleri, sonuç ve açıklamaları
Veri İşlev Örnekleri
A B Formül Sonuç Açıklama
1 4 3,1241 =YUVARLA(B1;2) 3,12 Belirtilen sayısı belirtilen haneye kadar yuvarlar.
2 7 8 =TOPLA(A1:A3;B2) 32 Toplama işlemi. A1:A3(4+7+13) + B2 (8) = 32
3 13 15 =ORTALAMA(A1:A3) 8 Verilen referans veya değerler için ortalama hesaplar.
4 1 2 =EĞER(A4>B4;“D”; “Y”) Y İki değerin mantıksal karşılaştırmasını yapar.
5 25 gr =BİRLEŞTİR(A5; “ ” ; B5) 25gr Verilen değerleri metin olarak birleştirir.
6 büyük =BÜYÜKHARF(B6) BÜYÜK Metni büyük harfe çevirir.
7 =ŞİMDİ() 23.5.2015 02:38 O anki tarihi bilgisini getirir.
8 23.4.2013 =AY(A8) 4 İlgili tarihin ay bilgisini getirir.
9 5 =ÇARPINIM(A9) 120 Faktöryel hesaplar (1*2*3*4*5)
10 25 =KAREKÖK(A10) 5 Karekök hesaplar
örneklerde mantıksal ve matematiksel işlevlere yer verilmiştir.
Hesap tablolarında farkı amaçlara yönelik yüzlerce işlev bulunmaktadır.
• Arama ve Başvuru: Verileri tablo üzerinde aramaya yönelik olarak hazırlanan işlevleri,
• Finansal: Faiz, ödeme, aşınma payı gibi finansal hesaplamalarla ilgili işlevleri,
• İstatistiksel: İstatistikle ilgili testleri, dağılımlar ve olasılık hesaplarını içeren işlevleri,
• Trigonometri: Trigonometri ve matematik işlevleri,
• Bilgi: Veri hataları ve kontrol işlevleri.
0 Yanıt
1641 Gösterim