Abdestin farzları, bir fiilin abdest sayılabilmesi için onda bulunması zorunlu
olan ana unsurları ifade eder. İlgili ayette de zikredildiği üzere abdestin
farzları dörttür:
1. Yüzü yıkamak.
2. Kolları dirseklerle birlikte yıkamak.
3. Başı meshetmek.
4. Ayakları topuklarla birlikte yıkamak.
Abdestin bu dört farzında sünnî fıkıh mezhepleri görüş birliği etmişlerdir.
Ancak Hanefîler’in dışındaki üç mezhep bu farzlara başkalarını da
eklemişlerdir. Mesela Şâfiîler’e göre abdestin farzları altıdır. Dördü bu
sayılanlar, diğer ikisi ise, niyet ve azaları ayetteki sıraya göre yıkamaktır
(tertîb).
Sünnî mezheplerin tamamı, ilgili ayetten hareketle ayakların
yıkanmasının farz olduğuna hükmetmiştir. Caferî mezhebi ise, söz konusu
ayetin ifade tarzını dikkate alıp yorumlayarak ayakların yıkanmasının değil
meshedilmesinin farz olduğu görüşünü benimsemişlerdir.
Abdestin dinen geçerli (sahih) olması, farzların yanında bazı şartların
yerine getirilmesine bağlıdır. Zira Hz. Peygamber abdest alırken acele eden
ve abdest azalarını tam olarak yıkamayan bazı kimseleri ikaz ederek şöyle
buyurmuştur: “Ökçeleri cehennemde yanacakların vay haline! Abdesti tam
alın” (Buhârî, “Vudû”, 27, 29; Müslim “Tahâret”, 28, 30; Ebû Dâvûd,
“Tahâret”, 46). Hadisteki ifadeden sadece ökçelerin yıkanması
kastedilmemiş, onlar örnek verilerek bütün abdest organlarının aynı titizlikle
yıkanmasının gereğine işaret edilmiştir. Buna göre yüzün sınırı, iki kulak
yumuşağı, alındaki saç bitim yeri ile çenenin sona erdiği yer arasındaki
kısımdır. Suyun abdest azalarına ulaşması şarttır. Bu sebeple abdest alırken
parmaktaki yüzüğün altına su alacak şekilde oynatılması, el, yüz ve ayakta
bulunan ve suyun deriye temasını önleyen maddelerin imkân dâhilinde
temizlenmesi gerekir. Temizlemede zorluk varsa bunların bulunması abdeste
zarar vermez. Mesela, boyacı, marangoz gibi esnafın, sanatkârların el ve
kollarında bulunan boyalar böyledir. Dirseklerin yıkanması da abdestin
farzları kapsamındadır. Başın dörtte birinin el içinin ıslaklığıyla
meshedilmesi Hanefîlere göre yeterlidir. Bir organı yıkamak sağlık açısından
zararlı ise, meshedilir, mesh de zararlı ise terk edilir. Abdest organlarından
biri veya bir kaçı bulunmayan kimse, mevcut organları yıkamakla yetinir.
0 Yanıt
1370 Gösterim