Konu: 7.Sınıf Sosyal Bilgiler - Toprak Ana - Tımar Sistemi

[Uyanan Gençlik]

  EKONOMİ VE SOSYAL HAYAT TOPRAK ANA

■ Toprak, bitki örtüsünün beslendiği kaynakların ana deposudur.

■ Toprağın üst tabakası insanlar ve diğer canlıların beslenmesinde temel kaynak teşkil etmektedir.

■ Toprak en önemli doğal kaynaklardan biridir. Toprak tarım dışı kullanım, ağır metallerle kirletilmesi sonucu oluşan etkilerle kayıplara uğramakta ve verimi düşmektedir.

■ Toprak tüm canlılar için hayat kaynağıdır. Ülkemizde tarımı desteklemek ve geliş­tirmek amacıyla aşağıdaki projeler uygulanmaya konmuştur.

■ Doğrudan gelir desteği      Hayvancılık destekleri

  ■ Yem bitkileri üretim desteği

  ■  Süt desteği

■ Prim uygulamaları

■ Çay desteklemeleri

■ Faiz indirimli tarımsal krediler

■ Kırsal kalkınma yatırım desteği

■ Tarım reformu uygulama projesi

Cumhuriyetin ilanından sonra ülkemizde tarıma destek veren kuruluşlar şunlardır:

 ■Ziraat Bankası

 ■Tarım Kredi Kooperatifleri (TKK)

 ■ GAP idaresi Başkanlığı

 ■Devlet Su işleri Genel Müdürlüğü

 ■ Tarım Satış Kooperatifleri

 ■Ziraat Odaları ve Mesleki Örgütler

 

Tarım, en önemli sektörlerden biridir. Sanayi kuruluşlarında kullanılan ham maddelerin büyük bir kısmı tarımdan sağlanır.

Uyarı: Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze ka­dar geçen süreçte toplam nüfus içerisinde tarım­sal nüfusun azaldığını görüyoruz.

 

■Türkiye’de farklı iklim tipleri görüldüğünden tarım ürünlerinde de çeşitlilik görülür.

Türkiye’de Tarımın Önemi

■insanların ve hayvanların gıda ihtiyaçlarının önemli bir kısmı tarım ürünlerinden karşılanır.

      ■Bazı sanayi tesislerine ham madde sağlar, Yurdumuz tarım ürünlerinde kendi ihtiyacını karşılayabilen ve yetiştirdiği ürünleri dışarıya sa­tan az sayıdaki ülkelerden biridir.

■Türkiye’de çalışan nüfusun %53′ü tarımla uğraşır.

■Dışarıya sattığımız ürünler içerisinde tarım ürünlerinin payı fazladır.

Tarımda Verimi Etkileyen Faktörler

 ■Sulama

 ■Gübreleme

 ■Tohum Islahı

 ■Makineleşme

 ■Zirai Mücadele

 ■ Toprak Analizi

 ■Çiftçinin Eğitimi

 ■Pazarlama

 

TIMAR SİSTEMİ

    ■Tarih boyunca insanların yaşamında top­rağın önemi oldukça fazla olmuştur. Milletler yaşamlarını toprak üzerinde sürdürürler. Geçim­lerini topraktan elde ettikleri ürünlerle sağlarlar.

■Dünyanın en büyük devletlerinden biri olan Osmanlı Devleti’nin, yaklaşık altı asır hüküm sürmesinde izlediği toprak sisteminin önemli bir payı vardır.

■ Osmanlı Devleti toprak sisteminde uygula­dığı politikayı kendisinden önceki Türk-İslam dev­letlerini örnek alarak oluşturmuştur. Tımarlar; eş­kinci, mustahfaz ve hizmet tımarı olmak üzere üçe ayrılmıştır.

Tımar sisteminin uygulanmasıyla;

■Devlet, üretimi denetim altına almış ve sü­rekliliği sağlamıştır.

■Eyalet askerleri bu sistem sayesinde yetişti­rilmiş, devamlı savaşa hazır bir ordu bulundurul­muştur.

■Ülkenin bayındır hâle gelmesi, araziden daha iyi faydalanılması, askeri masrafların azal­tılması, böylece gelirin artırılması sağlanmıştır.

■Tımar sistemiyle devlet, dirlik sistemi uygu­lanan yerlerde vergi toplama yükünden kurtul­muştur.

■Bu sistemle ülkenin her tarafına yayılan askerler sayesinde köylerde bile güvenlik sağlan­mıştır.

■Tımar sistemi ile merkezî otorite artırılmıştır.

İkta Topraklan

■Geliri, hizmet veya maaş karşılığı olarak komutanlara, askerlere ve devlet memurlarına verilen topraktır.

■Kendisine verilen toprağın vergisini topla­yan ikta sahibi paranın bir kısmı ile atlı asker bes­lerdi.

İkta sisteminin sağladığı faydalar;

■Devlet hazinesinden para harcamadan bü­yük ve güçlü bir ordu oluşturulmuştur.

■Üretimin artışı ve sürekliliği sağlanmıştır.

■ikta sahipleri bulundukları bölgelerde idare ve güvenliği sağlamışlardır.

■Devlet otoritesi en uzak bölgelere kadar yayılmıştır.

■Osmanlı Devleti bu sistemi geliştirerek Tı­mar sistemini oluşturmuştur.

■Osmanlı toplumunda ekonominin en önem­li kolu tarımdı. Tarım politikasını belirleyen en önemli uygulama tınlar sistemidir.

  ■Bu sistemde toprağın mülkiyeti devlete, iş­leme görevi köylüye, vergisi sipahiye aitti.

      ■Köylü, toprağı sürekli işlemek ve miras hakkını devam ettirebilmek için bazı yükümlü­lükleri yerine getirmek zorundaydı.

Bu yükümlülükler şunlardır:

   ■Sebepsiz olarak toprağı terk edemezdi.

■Öşür ve diğer vergileri sipahiye ödemek zorundaydı.

■Toprağını sebepsiz olarak üç yıl üst üste boş bırakamazdı. Eğer bırakılırsa toprak kendisin­den alınırdı.

Bu yükümlülüklere karşı devlet de halkın gü­venliğini korumak ve düzeni sağlamakla görev­liydi. Vergiyi toplamakla görevli olan sipahinin de reayaya (halk) karşı yükümlülükleri vardı.

Bu yükümlülükler şunlardır:

         ■Köylünün güvenliğini sağlamak

         ■Üretim araçlarını temin etmek

■Tohum ve gübre ihtiyaçlarının karşılanma­sında köylüye yardımcı olmak

■Köylünün vergisini en kolay şekilde ödeme­sini sağlamak.

Tımar sistemi, zamanla bozulmaya başlamış ve bu uygulamaya ilk kez 1703′te Girit Adası’nda son verilmiştir. Ülkenin diğer yerlerinde uygulanan tımar sistemi ise 1812′den sonra araziler boş kal­dıkça uygulamadan kaldırılmıştır. 1839 yılında Tanzimat Fermanı ile bu sistem tamamen sona ermiştir.

Günümüzde insanların bazı yanlış uygulama­ları sonucu ülkemizde topraktan yeterince faydalanılmamaktadır.

İnsanların yapmış oldukları yanlış uygula­malardan bazıları şunlardır:

         ■Tarım alanlarına yazlık sitelerin yapılması.   

 ■Fabrika ve sanayi tesislerinin atıklarının toprağa bırakılması,

■Sulama kanallarının yanlış kullanılması

■Ormanların tahrip edilmesi

■Anızların yakılması sonucu toprakta yaşayan bazı canlı türlerinin ölmesidir.

Toprağın yanlış kullanılması sonucu insanlar ürün kıtlığından, su ve enerji yetersizliğinden ya­kınmaya başlamışlardır.