Volga aile Ural Dağları arasında oturan Türk topluluğu.
Başkurtlar veya Başkortlar veya Başkırtlar, Türk halklarından biridir. Çoğunluğu Rusya Federasyonu içindeki Başkurdistan’da yaşar. Önemli sayıdaki Başkırt topluluğu Tataristan’da Perm Krai ve Çelyabinsk, Orenburg, Kurgan, Sverdlovsk, Samara ve Saratov oblastlarında bulunur.
Başkurtlar arasında yetişmiş önemli alimlerden biri de Zeki Velidi Togan'dır.
Rusya'da birçok yere dağılmışlardır. Başkurdistan'da 1,2 milyon, Rusya'nın diğer illerinde 1 milyon, Kazakistan'da ise 200 bin Başkort olduğu bilinir.
Başkurt adının Beş Ogur sözcüğüyle ilgili olduğu sanılmaktadır. Dilleri, Kıpçak Türkçesi grubuna girmektedir. Başkortlar, Güney ve Orta Ural dağlarının iki yanında bulunan bozkır ve ormanlık alanda yaşamışlardır. 12. yüzyıla kadar eski Türk dinini koruyan Başkortlar, Altın-Orda egemenliğinde İslamiyeti kabul etmişler. (14. yüzyıl) ve 17. yüzyıldan itibaren de Rus nüfuzu altına girmişlerdir. Tüm paleontolojik ve antropolojik bulgular doğrultusunda Andronovo kültürü Başkurt halkının muhtemel kökeni olarak tahmin edilir. Andronovo Kültürü Ön-Türkler tarafından kurulduğuna dair bazi kanıtlar var. 1970′lere kadar yapılan, Avar çağı ile ilgili arkeolojik kazılarda çıkarılan insan iskeletlerinde Germen, İslav, İranlı, Fin-Ugor gibi türlü tipler arasında Türk tipinin de (braki-sefal) dikkati çekecek ölçüde olduğu, hatta bazı buluntu yerlerinde, aslî Türk soy’unu temsil eden “Andronovo tipi”ne bile % 10-15 gibi, oldukça yüksek bir nispette rastlandığı tespit edilmiştir.
Başkırtlar. Altınordu Devletinin tabiiyetindeyken 13. ve 15. yüz yıllar arasında Volga ile Ural Dağları arasına yerleştirildiler. Altınordu devletine tabi olarak bir kadı tarafından idare edildiler. Bu devletin yıkılmasından sonra "Yıyın" adını verdikleri kurultay tarafından seçilen bir başbuğ tarafından idare edildiler. Kazan Hanı İbrahim Hanın Ruslara karşı tertiplediği seferlere katıldılar. 1552'de toprakları Rus işgaline uğrayınca bölgeyi terk ettiler. 1661'de Seyyid Batır idaresinde Macaristan'a kadar uzanan akınlar yaptılar. Başkurt topraklarında Ruslar tarafından kurulan Ufa şehrini 1672'de basıp çok sayıda Rus'u ortadan kaldırdılar. bunun üzerine Ruslar, Başkurt topraklarında demirciliği yasaklayarak silah imalini önlemeye çalıştılar. Yasağa uymayanları ölümle cezalandırdılar. On sekizinci yüzyılda liderleri Gaib Sultan'ın öldürülmesi üzerine isyan ettilerse de, Çar Büyük Petro tarafından itaate alındılar (1728). 1735'teki isyaları 1737'de kanlı bir şekilde bastırıldı. 1755'ten sonra Başkurdistan'a yoğun bir şekilde Rus iskanı gerçekleştirildi. 1872'den sonra Başkurtlar, tamamen Rus kontrolüne alındılar.
On dokuzuncu yüzyıla kadar çobanlıkla geçinen ve göçebe bir hayat yaşıyan Başkurtlar, bu asırda Rusların baskısı ile yerleşik hayata geçerek ziraatle uğraşmaya başladılar. Müslüman bir topluluk olan Başkurtlar, 19 Şubat 1919'da Kızılordu ile yaptıkları barış antlaşmasıyla Başkurt Muhtar Sovyet Sosyalist Cumhuriyetini (Başkurdistan) kurdular. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğinin dağılmasından sonra, Rusya Federasyonu içersinde Başkurt Özerk Cumhuriyeti olarak halen varlıklarını devam ettirmektedirler (1992). Başkurtlar bugün birbuçuk milyondan fazla nüfusa sahip bulunmaktadırlar.
0 Yanıt
1765 Gösterim