Alm. Wehrdienst, Fr. Servise Militaire, İng. Military service.
Türk vatanını, istiklal ve cumhuriyetini korumak ve kollamak için harp sanatını öğrenmek ve yapmak mükellefiyeti.
Askerlik hizmeti, herhangi bir ülkede belirli bir yaşa gelen vatandaşların, zorunlu olarak, belirli bir süre orduda görev yapması veya anlaşmalı oldukları bir süre boyunca meslek olarak icra etmesi. Ayrıca askerlik veya vatanî görev olarak da bilinir.
Askerlik deyince akla asker gelir. Asker; askerlik mükellefiyeti altına giren erbaş ve erlerle, özel kanunlarla Türk Silahlı Kuvvetlerine intisab eden ve resmi bir kıyafet taşıyan şahsa denir.
Dünya tarihine, askerliği şan ve şerefle yazmış tek millet Türklerdir. Yaratılışlarındaki asalet, İslamın şerefiyle birleşince askerlik tarihinin unutulmaz destanlarını yazmışlardır. Asker deyince Türk, Türk deyince asker akla gelmiştir. Dünya orduları içinde çeşitli muharebe usullerini en iyi bilen ve uygulayan Türk askeri, yıldırım harbinin de ilk ve en güzel örneklerini iman, cesaret ve kabiliyeti ile çok defa ortaya koymuştur. Türk askerinin karşısında ekseriya tek milletin ordusu değil, müttefik ordular zor dayanmış ve ekseri mağlub olmuşlardır. Birinci Kosova, Niğbolu, İkinci Kosova, Varna, Mohaç Meydan muharebeleri ve İstiklal Harbi bunun en güzel örnekleridir.
Türk milleti ve Türk askeri normal zamanlarda ana karakterinin gereği olarak barış severdir. İnsan sevgisi ile doludur. Ülke savunmasında ve savaşta kükremiş arslan gibi cesur ve mücadelecidir. Onu bu hale getiren hiç şüphesiz kutsal bir gaye için savaşmaktan çekinmemesi ve “kalırsam gazi, ölürsem şehid” inancıdır.
Türk ordusunda hizmet görmüş olan Fransız Conte de Bonneval, Türk askeri için; “Türk askeri kahraman, sabırlı, yorulmak bilmez, kanaatkar ve ateş karşısında emsalsizdir. Usta ve muktedir bir komutan, bu askerlerle, dünyanın bir kutbundan diğer kutbuna muzaffer olarak gidebilir.” demiştir.
Askerlik kanununa göre, Türkiye Cumhuriyeti uyruklu sağlam her erkek, askerlik yapmakla görevlidir. Bu hizmet yirmi yaşına girince başlar. 41 yaşına girince sona erer. Yirmi yaşına girdiği Ocak ayından kırk bir yaşına girdiği Ocak ayına kadar geçen yirmi bir yıllık süreye “Askerlik Çağı” denir. Bu çağ üç devreye ayrılır:
l. Yoklama devri: Asker olabilecek bir insanın askerlik çağına girdiği yılın Ocak ayının birinci gününden, Askerlik Şubesinden gönderilinceye kadar geçen süreyi içine alır. İlk ve son yoklama olmak üzere ikiye ayrılır. İlk yoklamada, kimlik, adres ve askere alınacakların miktarları tesbit edilir. Bu 1 Nisan ile 15 Mayıs tarihleri arasında yapılır. Son yoklama yirmi yaşına girince başlayıp askerlik kararı aldırmayı içine alır. Bu 1 Temmuz 31 Ekim tarihleri arasında olur.
2. Muvazzaflık devri: Askerliğine karar alınmış şahsın, Askerlik Şubesinden sevk tarihinden başlayarak terhis tarihine kadar devam eder. Bu süre kanunla belirlenir.
3. Yedeklik devri: Askerin terhis olduğu zamandan 41 yaşına girilen senenin Ocak ayının birinci gününe kadar olan devredir. Bu devre içinde eğitimin tazelenmesi, yeni silahların öğretilmesi için kısa sürelerle askere çağrılabilir. Seferberlik ilanında ise tekrar askere alınabilirler.
Terhisten sonraki üç ay içinde, diğer seneler ilan edilen zamanda Askerlik Şubesine uğramayan yükümlüler cezalandırılırlar.
Er ve erbaşlar için muvazzaflık süresi on beş aydır. Bu zaman, Bakanlar Kurulu kararıyla iki ay kısaltılıp uzatılabilir. Yüksek öğrenim görmüş olanlar on iki ay yedek subaylık, silahlı kuvvetlerin ihtiyacı dışında kalanlar altı ay askerlik yaparlar.
Bedelli askerlik:
Yabancı bir ülkede bir yıl süreyle işçi veya iş veren olarak bulunanlardan askerlik çağına girenlere uygulanan sadece temel eğitim (iki ay) şeklindeki askerlik hizmetidir. Şartları taşıyanlar, her sene hükumetçe tesbit edilen Türk lirası karşılığı yabancı ülke parasını, askerliğe başvuru tarihinden başlıyarak 32 yaşını tamamladıkları yılın sonuna kadar ödeme mecburiyetindedirler. 27 Nisan 1986 yılında bedelli askerlikle ilgili bir kanun çıkarıldı. Bu kanunun çıktığı tarihten önce bakaya ve yoklama kaçağı olanlar, 1988 Nisan ayı sonuna kadar müracaat ettiklerinde bedelli askerlikten (üç aylık temel eğitim) hükumetçe belirlenen ücreti ödemek şartıyla istifade edebileceklerdi.
Aynı kanuna göre; Silahlı Kuvvetlerin ihtiyacından fazla asker geldiğinde istekli olanlar kura karşılığı bedelli askerlik yapabilmektedirler.
Döviz karşılığı askerlik yapanlar için Temel eğitim süresi 2 ay, bedelli askerlik yapanlar için Temel eğitim süresi 3 aydır
Tarihçe
Ordular, mesleği askerlik olan kişilerin dışında, ya belirli bir süre için zorunlu askerlik hizmetine alınan yetişkin kişilerden ya da gönüllülerden oluşur. Bir tür zorunlu askerlik hizmeti Antik Mısır'da da uygulanırdı. Napolyon Savaşları sırasında Fransa'da, bütün sağlıklı erkekleri askere alındı. Daha sonra Prusya, erkekleri askerlik eğitimi için bir süre askere çağırmaya başladı. Böylece, az sayıda askerden oluşan asıl ordu, savaş zamanında hizmet etmeye hazır, eğitim görmüş yedek askerlerin katılmasıyla büyüyordu.
Amerikan İç Savaşı'nda (1861-65) Güney ve Kuzey, zorunlu askerlik usulüne başvurdular. Ama, 19. yüzyıl boyunca ABD'de ve İngiltere'de barış zamanında zorunlu askerlik uygulanmadı. I. Dünya Savaşı'nda, İngiliz ordusu düzenli askerlerden ve gönüllülerden oluşuyordu. 1930'larda ABD ve İngiltere, oldukça küçük düzenli ordularla yetindiler. Almanya ve Japonya ise, zorunlu askere alma usulü uyguladılar ve büyük ordular kurdular. 1939'da İngiltere zorunlu askere almayı yeniden uygulamaya başladı.
II. Dünya Savaşı, hemen bütün ülkelerin orduya bakışlarını değiştirdi. Çoğunlukla iki yıllık bir süre için gençler askere alınarak güçlü ordular kuruldu. İngiltere'de zorunlu askerlik 1960'a değin sürdü. Günümüzde İngiltere'nin kara, hava ve deniz kuvvetleri gönüllülerden oluşmaktadır. ABD zorunlu askere almayı Vietnam Savaşı nedeniyle sürdürdü ve bu uygulamaya ancak 1973'te son verebildi.
Dünyada askerlik hizmeti
Günümüzde birçok ülkede halen zorunlu askerlik hizmeti uygulanmaktadır. Askerlik hizmeti zorunlu olmayan ülkelerde ise anlaşmalı oldukları süre boyunca kişiye maaş verilerek meslek olarak icra edilir. Amerika, Japonya, Kanada, Avustralya, İspanya, İtalya, İsveç, İngiltere, Fransa, Almanya gibi birçok ülkede zorunlu askerlik yoktur.
Düzenli ordusu olmayan İsviçre gibi bazı ülkelerde yükümlüler yaşamlarının belli bir döneminde askerlik hizmetine alınır ve bu süre boyunca her yıl birkaç hafta eğitim görürler.
Çin Halk Cumhuriyeti'nde yasalar gereği zorunlu askerlik hizmeti mevcut olmakla birlikte, ülkenin büyük nüfusu ve yeterli gönüllü sayısı nedeniyle zorunlu askerlik uygulanmamaktadır.
İsrail'de 18 yaşını doldurmuş ya da 12. sınıfı bitirmiş vatandaşlar için (bay ya da bayan) askerlik zorunludur. İsrailli Araplar, hamile ve evli kadınlar için askerlik zorunlu değildir. Askerlik hizmeti kadınlar için 2, erkekler için 3 yıldır.
Osmanlı'da askerlik hizmeti
Osmanlı Devleti'nde ordunun büyük bölümü, 1826'da Yeniçeri Ocağı kaldırılıncaya kadar tımarlı sipahiler ve yeniçerilerden oluşuyordu. Yeniçeriler düzenli ordunun sürekli askerleriydi. Tımarlı sipahiler ise yalnızca savaş zamanlarında orduya katılırlardı. Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmasından sonra bir süre süresiz askerlik uygulandı. 1843'te kura usulü kabul edildi. Buna göre askere alınan kişiler, beş yıl zorunlu askerlik yapıyordu. Sonraki yedi yıl için yedeğe ayrılıyor ve bu süre içinde yılda bir ay askerlik eğitimi görüyorlardı. 1869'da zorunlu askerlik süresi altı yıl, yedek askerlik süresi de 14 yıl olarak belirlendi. 1916'da, Osmanlı uyruğundaki herkesin askere alınması zorunluluğu getirildi. 45 yaşına kadar herkes yedek asker sayıldı.
Türkiye'de askerlik hizmeti
Türkiye'de zorunlu askerlik hizmeti uygulanır. 1916'da çıkarılan bir yasaya göre Türkiye Cumhuriyeti uyruğundaki her erkek 20 yaşına geldiğinde ilk askerlik yoklamasını yaptırır. Günümüzde uzun dönem (tam dönem) zorunlu askerlik 12 aydır. Yüksek öğrenim görenlerde zorunlu hizmet süreleri yedek subay olanlar için 12 ay, kısa dönem er olanlar için 6 aydır.
Yükseköğrenim mezunu kişilerde askerlik
Önlisans mezunları er/erbaş statüsünde uzun dönem askerlik yaparlar. Lisans, yüksek lisans veya doktora mezunları ise yedek subay adayı olarak askerlik şubelerine müracaat ederler. Türk Silahlı Kuvvetlerinin o anki subay ihtiyacına ve kişinin kendi isteğine göre kişi uzun dönem yedek subay olarak 12 ay (aylıklı) ya da 6 ay Kısa Dönem Er/Erbaş olarak zorunlu askerlik görevlerini tamamlarlar.[kaynak belirtilmeli]
Er olarak askerlik yaparken yükseköğrenim mezunu olunursa
Mezun olunduğunda birlik komutanına dilekçe ve taahhütname ile müracat edilir. Gerekli prosedürler tamamlandıktan sonra geçici olarak terhis olunur ve askerlik şubeleri tarafından yedek subay aday adaylarının tabi olduğu işlemler yapılır. Bu işlemler neticesinde;
1. Kısa dönem askerlik yapmasına karar verilirse;
Geçici terhis olunmadan önceki askerlik süreleri 6 aydan fazla ise derhal terhis edilir.
Süre 6 aydan az ise 6 aya tamamlayacak kadar daha askerlik yapılır ve terhis olunur.
2. Yedek Subay olarak askerlik yapılmasına karar verilirse; geçici terhis olunmadan önce yapılan askerlik hizmeti yanar ve 12 ay yedek subay olarak askerlik yapılır.
Dövizle askerlik
Oturma veya çalışma iznine sahip olarak; işçi, işveren sıfatıyla veya bir meslek ya da sanatı icra ederek, Türkiye'de geçirdikleri günler hariç en az üç yıl (365*3=1095 gün) yabancı ülkelerde (veya yabancı gemilerde) bulunan TC vatandaşları, askerlik bedelini (38 yaş ve altı 10.000 € en fazla dört taksit; 38 yaş üzeri 10.000 € peşin) dövizle öder ve askerlik eğitimi görmeden terhis olur.
Daha önce 21 gün olan temel askerlik eğitimi gereksinimi 15 Aralık 2011 tarihinde yürürlükten kaldırılmıştır.
Hayatını kaybeden askerlerin yakınlarının askerlik durumu
Şubat 2009 tarihinde çıkarılan bir yasa ile, askerlik yaparken, "terörle mücadele kapsamında" hayatını kaybeden yükümlülerin çocukları ile kardeşlerinin hiçbiri, "istekli olmadıkça" askere alınamaz, askerlik yapmakta olanlar ise terhis edilir.
Aynı yasaya göre, askerlik hizmetini yerine getirirken terörle mücadele dışındaki herhangi bir nedenle ölen, kaybolan veya malul olanların kardeşlerinden sadece biri, istekli olmadıkça silah altına alınamaz. Hayatını kaybeden askerin ebeveynleri ölü ise ya da bu konuda bir anlaşmaya varamıyorlarsa; öncelikle silah altında olan kardeşi (varsa) istekli olması halinde terhis edilir. Silah altında kardeşi yoksa veya silah altında olan kardeşi terhis olmak istemezse, askerlik hizmeti sırası gelen ilk kardeş, istekli olmadıkça askere alınamaz.
Askerlikle İlgili Tanımlar
Yükümlü: Askerlik hizmetini 1111 sayılı Askerlik Kanunu'na göre yapmak mecburiyetinde olan erkek Türk vatandaşına yükümlü denir. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan her erkek 1111 sayılı Askerlik Kanunu'nun birinci maddesi gereğince askerlik yapmaya mecburdur.
Saklı: 20 yaşına girmiş oldukları halde isimlerini nüfus kütüğüne yazdırarak nüfus cüzdanı almamış olanlara saklı denir.
Yoklama kaçağı: Mazereti olmaksızın kanuni süresi içerisinde son yoklamasını yaptırmayanlara yoklama kaçağı denir.
Bakaya: Kanuni mazereti olmaksızın celbe icabet etmeyerek sevkini yaptırmayanlar ile celbe icabet ederek sevkini yaptırdıkları halde kıt’alarına katılmayanlara veya geç katılanlara bakaya denir.
Firar: Kıt’asından veya vazifenin isbatı vücut etmeye mecbur ettiği mahalden izinsiz altı günden fazla uzaklaşmaya firar denir.
İzin tecavüzü: İzin müddetini mazeretsiz altı gün geçirmeye izin tecavüzü denir.
Hava değişimi tecavüzü: Hava değişimi müddetini mazeretsiz altı gün geçirmeye hava değişimi tecavüzü denir.
Ertesi yıla terk: Kanuni mazeretleri sebebiyle müteakip yıl işlem göreceklere yapılan işleme ertesi yıla terk denir.
Sevk tehiri: Kanuni mazeretleri sebebiyle silah altına alınma işleminin geciktirilmesine sevk tehiri denir.
Yükümlü sayısı (esnan): Askerlik görevini yapanlar dahil olmak üzere halen muvazzaflık hizmetlerini yapmak için kıt’alarda bulunanlar, yedeğe alınmış yedek subay ve astsubaylar, yoklama kaçakları, bakayalar, kanuni sebeplerle sevkleri tehir edilenler ve askerlik şubelerinde yabancı kütük defterlerine kayıtlı olan yabancı personelin tamamına esnan denir.
Yıllara göre Türkiye'de tam dönem zorunlu askerlik süreleri (ay olarak)
1924 : Piyade ve nakliye: 18 Jandarma: 36 Denizci: 60
1927 : Piyade: 18 Jandarma: 30 Mızıka: 24 Denizci: 36
1935 : Piyade: 18 Jandarma: 30
1941 : 40
1945 : 30
1950 : Piyade: 24 Jandarma: 30 Denizci: 36 Gümrük: 30
1963 : 24
1970 : 20
1984 : 18
1992 : 15
1993 : 19
1994 : 18 73/3 tertipler: 21
1995 : 18
2003 - 2013 : 15
2013 - ..... : 12
0 Yanıt
3071 Gösterim