Alm. Angina, Fr. Angine, İng. Angina.
Agzın içinde, yutağın başlangıcında, sağ ve solda bulunan bademciklerin iltihabı.
Tonsilit veya anjin, boğazın iki yanında bulunan tonsil ya da bademcik adı verilen dokuların iltihaplanması hastalığıdır. Hastalığın üç farklı tipi bulunur: "akut", "subakut" ve "kronik". Akut olanı, bakteri ya da virüs yoluyla bulaşabilir. Subakut olan türü, Actinomyces bakterisinden ortaya çıkar ve 3 haftadan 3 aya kadar bir dönemde etkili olur. Kronik olan ise tedavi edilmezse çok uzun süre boyunca etkili olur ve hemen hemen daima bakterilerle bulaşır.
Çok rastlanan bu hastalık, kendi yaptığı ziyandan çok, vücudun başka yerlerinde çeşitli organlarda meydana getirdiği dolaylı bozukluklar (komplikasyonlar, iltihablar) sebebiyle oldukça önemlidir. Anjin en çok 5-15 yaş grubunun hastalığı olup, orta yaş ve sonrasında pek rastlanmaz.
Hastalık sebebi: Hemolitik streptokok denilen mikrop grubu başta olmak üzere çok çeşitli bakteriler.
Kırmızı anjin, virüs ya da bakterilerle oluşur.
Streptokok anjini nden sonra orta kulak iltihabı (otit) ve böbrek hastalığı (glomerülonefrit) görülebilir. Anjin, bazen akut eklem romatizmasının ya da kızılın başlangıcı olabilir. Bu nedenle antibiyotik tedavisi zorunludur.
Beyaz anjin, boğazda beyazımsı ve fibrinli yalancı zarların bulunuşu ile belirlenir. Genellikle streptokok gibi mikroplarla ortaya çıkar. Difteri de nadir bir beyaz anjin nedenidir. Bakteriyolojik muayene ile tanı konur.
Ülserli anjin, iğsi basillerle spiroketlerin birlikte yaptığı bir anjindir.
Hastalığın seyri: Ani titreme ile kol ve bacaklarda ağrılar başlar. Ardından ateş 39-40 dereceyi bulur. Nabız 120’yi aşar. Yutkunma güçlüğü, boğazda kulağa vuran şiddetli ağrı vardır. Muayenede bademcikler kırmızımtrak şiş, kıvrımları arasında cerahat toplanmış halde görülür. Küçük dil, yumuşak damak ve yutak, şiş, kırmızı veya iltihablıdır. 3-4. günlerde ateş normale düşer ve genellikle hastalık geçer.
Komplikasyonları: Bu hastalığın en önemli tarafı, vücudun başka yerlerinde yapabildiği bozukluklar, yani komplikasyonlarıdır. Bunlar arasında en başta gelenleri şunlardır: Sinüzit, boyun ve çenealtı bezlerinde iltihablanma, boğazda bademcikler çevresinde abseleşme. Bu sayılanlar anjinin yakın komplikasyonlarıdır. Anjin bir de uzak organlarda olan bozukluklara sebeb olur. Bunlar:
a) Ani böbrek iltihabı (akut glomerulonefrit) ve bunun müzminleşmesi ile devamlı böbrek iltihabı (kronik glomerulonefrit). Sonuncusu da devamlı yüksek tansiyona ve böbrek yetmezliğine (üremiye) sebeb olabilir.
b) Ateşli romatizma: Kız çocuklarında daha sık görülür. Vaktinde ve yeterli tedavi yapılmazsa, ilerde kalp kapak yetmezliklerine sebeb olabilir (kalb romatizması).
c) Toplardamar iltihabları: Daha çok boyun, baş ve yüzdeki toplardamarlarda görülür. Öldürücülük oranı yüksektir.
Tedavisi: Yatak istirahatı yapılmalı, ılık sulu gıdalar verilmelidir. Gargara olarak % 2 karbonat solüsyonu ile ağız çalkalanmalıdır. İltihaba karşı doktor tavsiyesinde antibiyotikler, ağrılara karşı da aspirin veya novalgin verilmelidir.
Her bademciği ameliyatla almak gereksizdir. Ancak sık sık iltihablanırsa; romatizma veya böbrek iltihabına (nefrite) sebeb olmasın diye alınması uygun olur.
Eğer tonsilit, akut değilse, kesin olarak penisilin veya başka bir antibiyotik yardımıyla yok edilebilir. Bunun haricinde, eğer virüsten kaynaklanan bir akut Tonsilit ise, hastalığın atlatılması için özenli bir bakım şarttır. Eğer kronik rahatsızlık varsa tonsilektomi(tonsilit ameliyatı)yapılır.
Tonsillit tedavisi gören hastaların, akşam yemekleri biraz öne çekilir, diyelim saat 19:00 da yenen yemek saat 16:00 çekilir. Ve akşam yatmadan önce acıkmış olan hastaya en az 2 bardak süt ile öz buğday ununda imal edilen ekmek yedirilir. İştahına göre süt oranını arttırabilir.
Süt ile hastanın bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi hedeflenerek, tedavinin hızlandırılması sağlanır.