Ülke kaynaklarının verimli bir şekilde kullanılmasını ve kalkınmanın hızlandırılmasını sağlamak, ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmayı plânlı bir şekilde yürütmek, uzun süreli kalkınma plânları ile yıllık proğramlar hazırlamak ve bunların uygulanmasını tâkib etmek gâyesiyle kurulmuş, Başbakanlığa bağlı kuruluş.
Türkiye'nin ekonomik ve sosyal kalkınmasını hızlandırmak için 30 Eylül 1960 yılında kurulan başbakana bağlı bir kuruluştur. Devletin ekonomik, sosyal ve kültürel amaçlarının belirlenmesinde hükümete danışmanlık yapar. Hükümetçe belirlenen amaçları gerçekleştirmek için kalkınma planları ve yıllık planlar hazırlar. Günümüzde Kalkınma Bakanlığı olarak hizmet vermektedir.
Devlet Plânlama Teşkilâtı, ilk defâ 30 Eylül 1960’da 91 sayılı kânunla kuruldu. Ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmanın bir plâna bağlanacağı, 1961 Anayasası’nın 129. maddesinde yer aldı. 8 Haziran 1984 târih ve 223 sayılı kânun hükmünde bir kararnâme ile yeniden düzenlenen DPT; Plânlama Teşkilâtı Müsteşarlığı ile Yüksek Plânlama Kurulundan meydana gelir. Başbakanın başkanlığında ilgili devlet bakanı, Mâliye ve Gümrük, Tarım, Orman ve Köy İşleri, Sanâyi ve Ticâret, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanları ile DPT Müsteşarından kurulu olan Yüksek Plânlama Kurulu; ekonomik, kültürel ve sosyal kalkınmayı ve politika hedeflerini plânlamada Bakanlar Kuruluna yardımcı olur. DPT müsteşarlığı, Bakanlar Kurulunun tasdik ettiği esaslar ve hedefler doğrultusunda uzun vâdeli kalkınma plânı ve yıllık programları hazırlar. Uzun vâdeli kalkınma plânı Başbakanlığa sunulduktan sonra, Yüksek Plânlama Kurulunca incelenir ve Bakanlar Kuruluna iletilir. Burada kabul gördükten sonra da TBMM’nin onayına sunulur. DPT müsteşarlığının hazırladığı yıllık programlar ise, Yüksek Plânlama Kurulunca incelenir ve Bakanlar Kurulunca kabul edildikten sonra kesinlik kazanır.
DPT müsteşarlığındaki ana hizmet birimleri şunlardır: İktisâdî Plânlama Başkanlığı, Sosyal Plânlama Başkanlığı, Kalkınmada Öncelikli Yöreler Başkanlığı, Koordinasyon Başkanlığı, Avrupa Topluluğu Başkanlığı, İslâm Ülkeleri Ekonomik İşbirliği Başkanlığı, Teşvik ve Uygulama Başkanlığı, Yabancı Sermâye Başkanlığı ve Serbest Bölgeler Başkanlığı.
Devlet Plânlama Teşkilâtının yurt dışında temsilcilikleri, danışma birimleri ve yardımcı birimleri de vardır. Devlet Planlama Teşkilâtının 223 sayılı Kânun Hükmünde Kararnâmeye göre vazifeleri şunlardır:
1. Memleketin tabiî, beşerî ve iktisâdî her türlü kaynak ve imkânlarını tesbit ederek, tâkib edilecek iktisâdî, sosyal ve kültürel politikayı ve hedefleri tâyinde hükümete müşâvirlik yapmak.
2. Bakanlıkların ve kamu kurum ve kuruluşlarının iktisâdî, sosyal ve kültürel politikayı ilgilendiren faaliyetlerinin koordinasyonunu temin etmek için görüş ve tekliflerde bulunmak ve bu hususlarda müşâvirlik yapmak.
3. Hükümetçe kabul edilen hedefleri gerçekleştirecek uzun vâdeli kalkınma planları ile yıllık programları hazırlamak.
4. Kalkınma planlarının ve yıllık programların başarı ile uygulanabilmesi için ilgili kurum ve kuruluşların ve mahallî idârelerin kuruluş ve işleyişlerinin ıslahı husûsunda görüş ve tekliflerde bulunmak.
5. Kalkınma planlarının ve yıllık programların uygulanmasını tâkip ve koordine etmek, değerlendirmek ve gerekli hallerde planda ve yıllık programlarda usûlüne uygun olarak değişiklikler yapmak.
6. Özel sektör ve yabancı sermâye faaliyetlerinin plan hedef ve gâyelerine uygun bir şekilde yürütülmesini teşvik ve tanzim edecek tedbirleri tesbit ve teklif etmek, uygulamayı tâkib etmek.
7. Kalkınmada öncelikli yörelerin daha hızlı şekilde gelişmesini sağlayacak tedbirleri tesbit ve teklif etmek, uygulamayı tâkip ve koordine etmek.
8. Kalkınma planı ve yıllık programlardaki ilke ve hedeflere uygun olarak, milletlerarası ekonomik kuruluşlarla münâsebetlerin geliştirilmesinde gerekli görüş ve tekliflerde bulunmak.
0 Yanıt
2368 Gösterim