Konu: Dalyan - Ansiklopedik Bilgi

[busegül]

Alm. Staatnetz (n), Fr. Bordique bourdique (f), İng. Weir for fishing.
Balıkçılıkta mühim yeri olan bir çeşit avlanma sistemi.

Dalyan, göl ve ırmak ağızlarında, denizin kıyıya birkaç yüz metre yakınlarında kurulur. Birçok ağ, direk, halat gibi elemanlardan meydana gelir. Denizde dikdörtgen şekli verilecek biçimde kazıklar çakılır. Kazıklar arasına kurşun uçlu ağlar sarkıtılır. Dar kenardan bırakılan bir giriş kapağından balıkların ağa girmesi sağlanır. Bu kapak bir makara ile toplanıp açılır. Balıklar içeri girince makara bırakılarak çıkışa mâni olunur. Dalyanın giriş kısmında vigla denilen direkler üzerinde bekleme yeri bulunur. Burada dâimâ bir kişi bekler. Balıklar girince kapak indirilip içeri giren balıklar dipte bulunan bir ağın yukarı çekilmesiyle toplanıp teknelere çekilir. Dalyanlar umûmiyetle üç kısımda toplanır:

1. Karadeniz Boğazı ile Marmara’nın kıyı sularında kurulan “asıl dalyanlar.” Bunların alt kısımları tamâmıyla kapalıdır. Bu dalyanların “şire dalyanı”, “büyük şire dalyanı”, “yarım şire dalyanı”, “çekme dalyanı” olarak isimlendirilen değişik tipleri de vardır. Asıl dalyanların, yaz ve kış mevsiminde kurulmak üzere iki çeşidi mevcuttur.

2. Çoğu zaman ırmak ve göllerin ağızlarına kurulan “çubuklu dalyanı” ismiyle anılan dalyanlar. Bunların diğer bir adı da “kotra”dır. Bunlarda ayrıca ağ kullanılmaz.

3. Akdeniz’de kullanılan orkinos ve torik balıklarını avlamak için kurulan “direksiz dalyanlar.”

Yurdumuzda en verimli dalyanlar;Köyceğiz (Muğla), Güllük (Muğla), Büyük Çekmece (İstanbul) ve Karataş (Adana) dalyanlarıdır. Dalyanlarda en çok kefal, levrek, çipura avlanır.

Bugün dalyanların kurulu olduğu kıyılardaki yerleşim bozukluğu, deniz kirliliği, bol ışık ve gürültünün olması, balık sürülerinin yer değiştirmesinde büyük rol oynar. Bâzı plânsız avlanmalar, göç eden balıkların kıyılara sokulmadan geçip gitmelerine yol açmaktadır.

Bu kötü şartlar sebebiyle, çok büyük emek ve harcamalar yaparak kurulan dalyanlar verimsizleşmekte ve önemini kaybetmektedir. Ayrıca gırgır, trol ve elektronik araçlarla yapılan balık avcılığı da dalyan avcılığına darbe vurmuş, balık avlama yatakları bu vesîlelerle yok denecek kadar azalmıştır.