Konu: Ünite 5 – İdarî ve Siyasî Kurumlar Çözümlü Test I

[Ders Hocası]

1. İslâm Kurumları ve Medeniyeti tarihinde en önde
gelen kurum aşağıdakilerden hangisidir?
A) Vezirlik
B) Hilafet
C) Divan teşkilatı
D) Enderun
E) Mülkiye

Çözüm: Milletlerin iyi idare edilmeleri, geleceğe güvenle
bakabilmeleri ve medeniyet alanlarına katkı
sağlayabilmeleri için en fazla ihtiyaç duyulan husus, iyi ve
istikrarlı bir yönetim yapısıdır. Bu yapının İslâm
Kurumları ve Medeniyeti tarihinde en önde gelen üç
kurumu önem sırasına göre, “hilâfet”, “vezâret/vezirlik”
ve “divan teşkilâtı”dır. Doğru cevap B’dir.

2. “Vezir-i âzam” yerine “sadr-ı âzam” (sadrazam)
isminin kullanılması hangi padişah dönemi ile
başlamıştır?
A) Fatih Sultan Mehmet
B) III. Selim
C) Kanuni Sultan Süleyman
D) Yavuz Sultan Selim
E) II. Murat

Çözüm: Kanunî Sultan Süleyman dönemiyle beraber
“vezir-i âzam” yerine “sadr-ı âzam” (sadrazam) ismi
kullanılmaya başlanmıştır. Osmanlı Devleti’nin son
sadrazamı Tevfik Paşa’nın istifası ile yaklaşık 1170 yıldır
varlığını sürdüren bu kurum da ortadan kalkmıştır. Doğru
cevap C’dir.

3. Bütün İslâm devletlerinde çok önemli yeri olan divan
teşkilâtını kurumsal anlamda ilk olarak kuran
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hz. Ömer
B) Hz. Ebubekir
C) Hz. Osman
D) Hz. Ali
E) Ebu’l Abbas

Çözüm: İslâm devlet teşkilâtı içinde idarî ve siyasî
kurumların en önemlilerinden bir diğeri de divan
teşkilâtıdır. Bütün İslâm devletlerinde çok önemli yeri
olan divan teşkilâtını kurumsal anlamda ilk olarak Hz.
Ömer kurmuştur. Doğru cevap A’dır.

4. Aşağıdaki halifelerden hangisi on iki yıl süren hilâfet
süresinde ilk altı yıllık dönemde önemli bir problem
çıkmadan geçirip ikinci altı yıllık dönemin daha
başlangıcından itibaren idarî uygulamalardan
şikâyetler başlamıştır?
A) Hz. Ömer
B) Hz. Osman
C) Hz. Ebubekir
D) Hz. Ali
E) Ebu’l Abbas

Çözüm: Çözüm: Hz. Osman’ın on iki yıl süren hilâfet
süresini iki bölümde ele almak daha doğru olur. İlk altı
yıllık dönem önemli bir problem çıkmadan geçti. Ancak
ikinci altı yıllık dönemin daha başlangıcından itibaren
idarî uygulamalardan şikâyetler başladı. Bir taraftan dinî
ve ahlâkî diğer taraftan siyasî fitne ve fesat bir türlü
engellenemiyor, siyasî hesapların sebep olduğu
bozulmanın önüne geçilemiyordu. Doğru cevap B’dir.

5. Hz. Ali döneminde “Şam Emiri” sıfatını kullanan kişi
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Muaviye
B) Ebu’l Abbas
C) Hz. Ömer
D) Hz. Hasan
E) Hz. Osman

Çözüm: Hz. Ali döneminde “Şam Emiri” sıfatını kullanan
kişi Muaviye olmuştur. Doğru cevap A’dır.

6. Osmanlı Devleti’nde vezir-i azam ile ilgili verilen
bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Hükümdar tarafından “ulu vezir” olarak anılır
B) “Mühr-i Hümayun” denilen mühür verilir
C) Divit takımı verilir
D) Üç tuğ verilir
E) Padişah ile aynı sancakta kalırdı.

Çözüm: İlk zamanlar vezîr-i âzama hükümdar tarafından
“ulu vezir” denilir ve üzerinde sultânın ismi bulunan ve
“mühr-i hümâyun” denilen mühür, divit takımı ve üç tuğ
verilir, hilât giydirilirdi. Padişahın mührünü taşıdığı için
vezîr-i âzama sâhib-i mühür de denirdi. Seferlerde vezîr-i
âzama ayrı sancak verilir ve ayrı çadır kurulurdu. Vezîr-i
âzam ve diğer vezirler, berat veya menşur ile tayin
edilirdi. Tayin menşuru bizzat reîsülküttab tarafından
vezirin konağına götürülür, tayin belgesinde görev ve
yetkileri açıklanırdı. Doğru cevap E’dir.

7. Emeviler döneminde toprak vergilerinin toplanması
ile ilgili görevi aşağıdakilerden hangisi yapmıştır?
A) Divanu’l Harac
B) Divanu’r Resail
C) Divanu’l Hatem
D) Divanu’l Cünd
E) Divanü’s Sadakat

Çözüm: Divânu'l-Harâc; Şam’da merkezî divan
konumunda idi. Toprak vergilerinin takdiri ve
toplanmasıyla ilgili işleri yürütmekteydi. Doğru cevap
A’dır.

8. Aşağıdakilerden hangisi Abbasilerin Emevi
dönemindeki divanlara eklediği divanlardandır?
A) Divanu’r Resail
B) Divanu’l Hatem
C) Divanu’l Cünd
D) Divanü’s Sadakat
E) Divanü’d Dıya’

Çözüm: Divânü’d-Dıyâ’; Devlet arazilerinden şahıslara
verilen arazilerin öşrünü toplardı. Abbasiler tarafından
Emevilerin kullandığı divanlara eklenmiştir. Doğru cevap
E’dir.

9. Abbasiler döneminde, devletin el koyduğu malları
yöneten divan aşağıdakilerden hangisidir?
A) Divânü’d-Dıyâ’
B) Divânü’l-Müsâdere
C) Divânü’l-Ceyş
D) Divânü’l-Mezâlim
E) Divânü’t-Tevki’

Çözüm: Divânü’l-Müsâdere: Devletin el koyduğu malları
yöneten divandır. Doğru cevap B’dir.

10. Selçuklular döneminde, “Divân-ı tuğrâ” da denilen,
devletin haberleşme sistemini yürüten divan
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Divân-ı İnşâ
B) Divân-ı İstifâ
C) Divân-ı İşraf
D) Divân-ı Arz
E) Divân-ı Berîd

Çözüm: Divân-ı İnşâ: Buna “divân-ı tuğrâ” da denirdi.
Devletin haberleşme sistemini yürütürdü. Memur
tayinlerine ve iktâlara vesikalar verirdi. Doğru cevap
A’dır.