1. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Peygamber’in ahkâm
ayetlerinin anlaşılması ve uygulanması ile ilgili söz,
eylem ve onaylamalarını içerir?
A) Kitab
B) Kur’an
C) Fıkıh
D) Hadis
E) Sünnet
Çözüm: Fıkıh beşer bir unsurdur ve islam hukukçuları
tarafından hazırlanmıştır. Hadisler söz eylem ve
davranışlar içerirken Sünnet, Hz. Peygamber’in ahkâm
ayetlerinin anlaşılması ve uygulanması ile ilgili söz, eylem
ve onaylamalarını içerdiği gibi, Kur’ân(Kitab)’da temas
edilmeyen konuları hükme bağlayan tasarruflarını da
kapsamaktadır. Doğru cevap E’dir.
2. İslam hukuku terminolojisinde, Kitâb ve Sünnet’in
her ikisini ifade etmek için kullanılan terim
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hüküm
B) Nas
C) Şeriat
D) Fıkıh
E) Sünnet
Çözüm: İslam hukuku terminolojisinde, Kitâb ve
Sünnet’in her ikisini ifade etmek için nas terimi de
kullanılmaktadır. Bu anlamda kullanılan nas teriminin
yanında İslam Hukuku’nun kaynaklarını ifade etmek için
kullanılan diğer temel terim ise ictihaddır. Diğer şıklar bu
tanıma uymamaktadır. Doğru cevap B’dir.
3. Hz. Peygamber döneminde İslam hukukunun iki
kaynağı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak
verilmiştir?
A) Kur’an ve Fıkıh
B) Kitab ve Sünnet
C) Kur’an ve Kelam
D) Kitab ve Tefsir
E) Kitab ve Hadis
Çözüm: Fıkıh dini anlamda bilgelik anlamı içermektedir.
Kelam Kelam “söz” anlamı taşımaktadır. Tefsir
yorumlama anllamı taşımaktadır. Yukarda anlatılanlar
konu dışıdır. Hz. Peygamber döneminde İslam hukukunun
iki kaynağından bahsetmek mümkündür: Kitâb ve Sünnet.
Doğru cevap B’dir.
4. Hz. Peygamber döneminde İslam hukukunun oluşum
süreci açısından bazı özellikler dikkati çekmektedir.
Aşağıdakilerden hangisi bu özelliklerden birisidir?
A) İctihad İlkesi
B) Benlik ilkesi
C) Tedrice riayet
D) Zorlaştırma ilkesi
E) İcma
Çözüm: İslam Hukuku’nun kaynaklarını ifade etmek için
kullanılan terimlerden birisi ictihad tır ve bu tanıma
uymamaktadır. Benlik ilkesi, zorlaştırma ilkesi ve icma
ilkesi bu tanıma uymamaktadır.Hz. Peygamber döneminde
İslam hukukunun oluşum süreci açısından bazı özellikler
dikkati çekmektedir. İlgili hususlar daha ziyade hükümler
vaz edilirken gözetilen hukuk siyasetini yansıtmaktadır. Bu
bağlamda tedrice riayet, kolaylık ilkesi ve toplumun
maslahatının gözetilmesi, üç temel özellik olarak
karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle doğru cevap C’dir.
5. Sahabe dönemindeki hukukun temel kaynakları
aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A) Kitab ve Sünnet
B) Kitab, Sünnet ve İctihad
C) Kitab ve İctihad
D) Kitab, Sünnet, İctihad ve İcma
E) Kitab, Sünnet ve İcma
Çözüm: A/C/D VE E şıkları eksiktir. Sahabe döneminde
İslam hukukunun üç kaynağından bahsedebiliyoruz:
Kitâb, Sünnet ve ictihad. Doğru cevap B’dir.
6. Aşağıdakilerden hangisi sahabeden sonraki neslin,
diğer bir ifade ile Hz. Peygamber’den sonraki ikinci
kuşağın dönemini ifade etmektedir?
A) Modern dönem
B) Yakın dönem
C) Cahiliye dönemi
D) Müctehid İmamlar Dönemi
E) Tabiun Dönemi
Çözüm: Müctehid imamlar dönemi ile hicri ikinci asrın
başlarından itibaren, dördüncü asrın ortalarına kadar
uzanan zaman dilimi kastedilmektedir. Diğer şıklar da
ikinci kuşağın dönemini ifade etmemektedir. Tabiûn
dönemi sahabeden sonraki neslin, diğer bir ifade ile Hz.
Peygamber’den sonraki ikinci kuşağın dönemini ifade
etmektedir. Bu dönemin önemli bir bölümü Emeviler’in
iktidarda olduğu zaman dilimine tekabül ettiği için, kimi
yazarlarca “Emeviler Dönemi” olarak da
adlandırılmıştır. Bu nedenle doğru cevap E’dir.
7. Hicri ikinci asrın başlarından itibaren, dördüncü asrın
ortalarına kadar uzanan ve “Tedvin dönemi olarak da
anılan dönem aşağıdakilerden hangisidir?
A) Modern dönem
B) Yakın dönem
C) Cahiliye dönemi
D) Müctehid İmamlar Dönemi
E) Tabiun Dönemi
Çözüm: Tabiûn dönemi sahabeden sonraki neslin, diğer
bir ifade ile Hz. Peygamber’den sonraki ikinci kuşağın
dönemini ifade etmektedir bu sebepten şık uyumsuzdur.
Yakın dönem, Modern dönem, ve Cahiliye dönemi de
uyumsuzdur. Müctehid imamlar dönemi ile hicri ikinci
asrın başlarından itibaren, dördüncü asrın ortalarına
kadar uzanan zaman dilimi kastedilmektedir. İslam
hukukunun oluşum sürecinde oldukça önemli merhalelere
sahne olan bu dönem için “fıkhın altın çağı”, “tedvin
dönemi” gibi nitelemeler de kullanılmaktadır. Doğru
cevap D’dir.
8. Müctehid İmamlar Döneminin bariz özelliği bir
önceki kuşakta ana eğilimler etrafında ekolleşmeler
yaşanmışken, bu dönemde o ekollerin içerisinden
şahıs merkezli yeni bir hukuki yapılanma doğmasıdır.
Ortaya çıkan bu yapılanmlara ne ad verilir?
A) Re’y
B) Ehl-i Beyt
C) Mezhep
D) İtikad
E) Şeriat
Çözüm: Mezhep adı verilen bu yapılanma, içinden çıktığı
ekolün özelliklerini yansıtmakla beraber, kurucu kabul
edilen hukukçunun görüşleri çerçevesinde
şekillenmekteydi. Bu anlamda mezhep “belli bir
müctehidin kendine mahsus ictihad usulü ve bu usul ile
elde edilmiş fıkıh hükümleri bütünü”nü ifade ediyordu.
Dolayısıyla doğru cevap C’dir.
9. “Bu dönemin İslam hukuk tarihi açısından en bariz
vasfı, hukuki faaliyetlerin artık mezhep yapılanmaları
çerçevesinde sürdürüleceğinin tüm toplum tarafından
benimsenmiş olmasıdır. Diğer bir ifadeyle mevcut
geleneklerden bağımsız bir ictihad faaliyeti muteber
kabul edilmemiştir.”
Yukarıda anlatılan dönem aşağıdakilerden hangisidir?
A)Modern Dönem
B) Yakın Dönem
C) Emeviler Dönemi
D)Mezhep Merkezli Dönem
E) Müctehid İmamlar Dönemi
Çözüm: İslam hukuk tarihi ile ilgili literatürde bu
dönemin hicri IV. asrın ortalarından itibaren başlayıp,
kanunlaştırma hareketleri ve yenileşme arayışlarının
yaşandığı on dokuzuncu yüzyılın sonlarına kadar sürdüğü
ifade edilmektedir. Hukuki faaliyetin mezhep yapılanması
içerisinde sürdüğü bu dönem kimi yazarlarca taklid
dönemi olarak adlandırılmaktadır. Buna göre doğru cevap
D’dir.
10. 1869-1876 yılları arasında hazırlanmış, 1851
maddelik bir kanundur. Esas itibarıyla eşya, borçlar
ve yargılama hukukuyla ilgili kısımları
kapsamaktadır. İslam hukukunda kanunlaştırma
hareketinin ilk örneğidir.
Yukarıda açıklanan eser aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mecelle
B) Mülteka’l-Ebhur
C) el-Fetâve’lHindiyye
D) Hukuk-ı Aile Kararnamesi
E) Amel-i Fasi
Çözüm: Kısa adıyla Mecelle olarak bilinen Mecelle-i
Ahkâm-ı Adliye 1869-1876 yılları arasında hazırlanmış,
1851 maddelik bir kanundur. Esas itibarıyla eşya, borçlar
ve yargılama hukukuyla ilgili kısımları kapsamaktadır.
İslam hukukunda kanunlaştırma hareketinin ilk örneğidir.
Hanefi mezhebine bağlı kalarak hazırlanmıştır. Doğru
cevap A’dır.