Fizik kurallarına göre, iş yapabilme yeteneğine enerji denir. Ancak günlük hayatta kullandığımız iş kelimesi
ile fiziksel anlamdaki iş farklı kavramlardır. Ses, maddelere bir etki uygulayabildiğine göre iş yapabilir.
İş yapabildiğine göre ses de bir enerji türüdür. Yüksek şiddetteki patlamaların sonucunda evlerin camları
kırılır. Evinizde yüksek sesle müzik dinlediğinizde camlar titreşir.
Darbukaya vurunca darbukanın derisini titreştirerek ses enerjisini ürettiniz. Ürettiğiniz ses enerjisi
hava moleküllerine aktarılarak hareket enerjisine dönüştü. Hava moleküllerindeki hareket enerjisi de
mum alevinin ve kâğıtların hareket etmesini sağladı. Bir enerji türü olan ses, bu şekilde, başka enerjilere
dönüşebilir.
Ses kaynağından çıkan seslerin oluşmasının temel sebebi titreşimdir. Ses dalgalar hâlinde, oluştuğu
kaynaktan etrafa yayılır. Sesin yayılması için mutlaka maddesel ortama ihtiyaç vardır. Çünkü ses
titreşimler sayesinde etrafa yayılır. Maddesel ortamın olmadığı bir yerde titreşim hareketi de meydana
gelmez.
Bize uzak olan ses kaynaklarındaki sesleri zayıf,
yakın olanları ise şiddetli duyarız. Bunun sebebi ses
enerjisinin bize ulaşana kadar başka enerji türlerine
dönüşmesidir. Opera sanatçılarının sesleriyle bardağı
kırabilmeleri sesin bir enerji türü olması ile ilgilidir.
Aksi olsaydı ses, bardak üzerinde bir etki (iş yapabilme
yeteneği) gösteremeyecekti. Bazen haberlerde
üzücü patlamalara şahit oluruz. Bu patlamalar sonucunda,
olay yerinin yakınındaki binaların camları
kırılır (patlama yeteri kadar şiddetli ise). Bu durum
tamamen sesin enerji olması ile açıklanır. Dağcıların
yaptığı kış gezilerinde yüksek sesle konuşmamak
temel kurallardan biridir. Çünkü ses bir enerji türü
olduğu için birikmiş kar yığınlarına etki edip çığ düşmesine sebep olabilir.
Ses, havadaki molekülleri titreştirmek suretiyle bir enerji olarak yayılır.
Bu yayılma sırasında hava moleküllerine geçen enerji, kar yığınında bulunan kar tanelerinin hareket etmesini sağlar.
Hareket eden kar taneleri dağ yamacından aşağı doğru inerken diğer kar taneleri ile birleşerek büyük çığları
meydana getirir. Bu olayda ses enerjisi hareket enerjisine dönüşmüştür.
Yan yana duran iki diyapazondan birini tokmakla
vurarak titreştirdiğinizde diyapazon ses üretir. Bir
süre sonra yanındaki diyapazonun da titreşerek ses
üretmeye başladığını görürsünüz. Bu olay sesin bir
enerji olduğunu gösterir. Birinci diyapazonun titreşimi
havada ses dalgaları oluşturur. Bu dalgalar ikinci
diyapazona ulaştığında ikinci diyapazonu da titreştirir.
Ancak bu iletilme sırasında enerjinin bir kısmı ısı
enerjisine dönüşerek kaybolur. Deney, ikinci diyapazon
birinci diyapazondan çok fazla uzaklaştırılarak
tekrarlandığında ikinci diyapazonda titreşim oluşmayacaktır.
Bunun nedeni ses dalgalarının ikinci diyapazona
ulaşmadan enerjisini kaybetmesidir.
Sesin şiddeti ile sesin enerjisi arasında doğru orantı vardır. Bir ses ne kadar şiddetli ise sahip olduğu
enerji de o kadar fazladır. Sesin şiddeti de ses dalgasının büyüklüğü ile doğru orantılı olduğuna göre “Büyük
olan ses dalgalarının enerjileri de fazladır.” diyebiliriz.
0 Yanıt
1923 Gösterim