Toplum bilimciler sosyal ağların (grupların) bireylerin
gerçek yaşamlarındaki önemlerine dikkat
çekerken, bir ağ içerisinde yakınlaşan bireylerin
düzgün ilişkiler üzerine oturan bir sistem oluşturduklarını
ve bu yeni grupta bireyin kendini daha
iyi ve açık olarak ifade edebildiğini açıklamaktadırlar.
Sosyal ağ sitelerinin önemli bir özelliği, kullanıcıların
içinde bulundukları sosyal ilişki ve ağları dile getirmek,
görünür kılmak istemeleridir. Dolayısıyla kullanıcılar,
mevcut arkadaşlarıyla ve tanıdıkları insanlarla sanal
uzamda da iletişim kurmak ve paylaşımda bulunmak
istemektedir.
Bu tanımıyla sosyal ağ, bireyler arasındaki
kişisel veya profesyonel ilişkilerin oluşturduğu bir
ağdır. Herkes sosyal ağlarla birbirine bağlanmıştır,
dolayısıyla her birey başka bir kişinin sosyal ağında
bir düğüm olarak yer almaktadır. İnternet’teki
sosyal ağlar gerçek yaşamdakilerden biraz farklıdır.
Gerçek yaşamda grupların içine girmek ve kabul
edilmek zor olurken, sanal ortamda kişilerin sosyal
ağlarına girmek daha kolaydır. Bu özelliği ile sanal
sosyal ağlar gerçek yaşamdakinden daha geçirgendir.
Gerçek yaşamda sosyal ağlar sürekli görüşülen
kişilerden ve daha güçlü bağlantılardan oluşurken,
internetteki sosyal ağ sitelerinde nadiren görüşülen
kişileri bir ağa kabul etmek daha kolaydır. Sosyal
ağlarda, gerçek yaşamda belirlenmesi güç olan dü-
ğümlerin yani ağları birbirine bağlayan kişilerin
belirlenmesi daha kolay olabilmektedir. Sosyal ağ
haritaları, düğümlerden ve bağlantılardan oluşur.
Düğümler harita üzerinde nokta
şeklinde gösterilen kişiler veya kurumlardır,
düğümlerin arasındaki çizgiler ise ilişkilerdir
(Onat ve Aşman Alikılıç, 2008).
Sosyal ağ siteleri, bireylerin kurumsal bilgisayar sistemleri
gibi sınırları belli olan bir sistem içerisinde açık veya yarı açık profil yaratmalarını,
ortak bağlantıları olan kullanıcıların listelerini ve
bu kişilerin bağlantı paylaştığı diğer kullanıcıların
listelerini gözden geçirme ve karşılaştırmalarını
sağlayan web tabanlı hizmetlerdir. Bu bağlantıların
özellikleri, siteden siteye değişmektedir. Sosyal
ağ sitelerindeki paylaşımlar eş zamanlı veya eş zamansız
olabilmektedir. Bireylerin istedikleri zaman
paylaşımda bulunabilmeleri, ağ teknolojisinin sağ-
ladığı önemli bir kullanım kolaylığı ve esnekliğidir
(Boyd ve Ellison, 2008).
Günümüzde sosyal ağların bireylerin sosyalleş-
me, alışveriş, ticaret, eğitim başta olmak üzere farklı
alanlardaki ihtiyaçlarını karşıladığını söyleyebiliriz.
Bireylerin bu ihtiyaçlarını sanal ortamda karşılama
isteği, yeni bir kimlik oluşumuna da yol açmaktadır.
Bu kimlikler gerçek hayatta kullanıcıların sahip
olamadıkları konumlar yaratmalarına olanak sağ-
lar. Dolayısıyla ağlar üzerinde kullanıcılar kendilerine
sanal bir yaşam kurabilirler (Toprak vd, 2014).
Sosyal ağlar üzerindeki profillerde yer alan özellikler
idealize edilmiş ve gerçeği yansıtmayan durumlar
olabilir. İnternet’te birbirleriyle iletişime geçen
bireyler, kendilerine ait küçük bir dünya yaratırlar,
küçük dünya fenomenini 1967 yılında ilk ortaya
koyan psikolog Stanley Milgram’dir. Milgram’ın
altı derece yaklaşımına göre bir kişi tanımadığı
birine ulaşmak için en fazla beş kişiyi kullanarak
(altı adımda) bunu gerçekleştirebilmektedir. 2006
yılında dünya çapındaki veritabanlarında yapılan
analizler sonucunda da bu hipotez doğrulanmıştır.
Bu nedenle ilk sosyal ağ sitesinin adı da Six Degrees
idi. Sosyal iş birliğini sağlayan iletişim teknolojilerinin
gelişmesi sosyal ağ sitelerinde sanal toplulukların
oluşmasını ve sayıca her geçen gün artmasını
sağlamıştır. Yaygın etkinin artmasında, bu hareketliliğin
ve etkileşimin bireylerin aktif performanslarına
dayalı olması önemli bir etkendir. Kullanıcılar
kendileri içerik üreterek, yani bilgi, haber, yorum,
resim vb. paylaşarak fikirlerinin sosyal topluluklar/
gruplar aracılığıyla büyük hızla yayılmasını sağlamaktadırlar
(Onat ve Aşman Alikılıç, 2008).
Sosyal ağ sitelerinin amaçlarına göre tanımlanan
farklı teknik özellikleri olmasının yanısıra,
ortak tanımlanan genel özellikleri de bulunur.
Bunlar arasında başlıcaları, görülebilen açık profillerin
sunumu ve paylaşımda bulunulan ve söz
konusu sitenin kullanıcısı olan arkadaşların pro
fillerinin görüntülenebilmesidir.
Sosyal ağ sitelerinde bireyler gizlilik ayarlarını
etkinleştirerek profillerinin başkaları tarafından görüntülenmesini
engelleyebilmekte ya da profillerinin istedikleri kişilerce
görüntülenmesine izin vermektedirler.
Profiller ayrı web sayfaları ile sunulur,
bu sayfalarda kullanıcılar
kendileriyle ilgili bilgileri paylaşırlar.
Sosyal ağ sitelerinde serbest üyelik veya davetli üyelik uygulanabilir.
Bir diğer site üyesinin davetinin gerekmediği
durumlarda, sosyal ağ sitesine giriş yapan kişiden
öncelikle bazı soruları yanıtlaması beklenir.
Kullanıcı profili bu soruların yanıtlarına göre oluşur,
bu bilgiler genellikle yaş, yaşanılan yer, ilgi alanları gibi kişiyi tanıtan bilgilerdir.
Kullanıcılar profil fotoğrafı yükleyerek, çoklumedya içeriği kullanarak ve
birtakım farklı uygulamalarla profillerini geliştirebilir,
zenginleştirebilirler (Boyd ve Ellison, 2008).
Profillerin görüntülenmesi sitenin özelliklerine ve kullanıcı tercihlerine
dayalı olarak değişebilir. Bazı sosyal ağ sitelerinde, profiller arama
motorları ile taranarak, kullanıcı olmayan kişilerce de görülebildiği
gibi sadece üyelik ücreti ödeyen kullanıcılar tarafından görülebildikleri
kapalı siteler de bulunmaktadır.
Örneğin Facebook’ta aynı ağda bulunan kullanıcılar profil sahibi
erişim engeli koymadığı sürece birbirlerinin profilini görüntüleyebilir.
Sosyal ağlardaki ilişkiler için ağların özelliklerine ve amaçlarına
göre farklı bağlantı çeşitleri bulunmaktadır.
Bunların en sık kullanılanları arasında arkadaş, hayran,
takipçi sayılabilir. Bazı ortamlar için arkadaş teriminin kullanılması
doğru olmayabilir, çünkü bağlantılar geleneksel arkadaşlık ilişkileri
dışında farklı nedenlerle de kurulabilmektedir.
Sosyal ağ sitelerinin bir diğer ortak sayılabilecek özelliği
ise kullanıcıların, arkadaşlarının profillerine mesaj bırakabilmeleridir.
Sitelerin bu özelliği altında da farklı etiketleri olup
(beğen, beğenmekten vazgeç gibi), bu yolla kullanıcılar
tarafından yorum yapılabilmekte ve duygu/düşünceler belirtilebilmektedir.
Kullanıcılar birbiriyle özel mesajlar da paylaşabilmektedir.
Siteler fotoğraf, video paylaşımı, blog ve anlık mesaj
teknolojilerini de içermektedir (Boyd ve Ellison, 2008).
Profil sunumu diğer kullanıcılar ile bağlantıları
(ilişki türlerini) ortaya koyarken, hem yeni kişilerle
iletişim kurma hem de tanıdıkları bir araya getirme işlevlerini
yerine getirmekte ve toplumsal etkileşimin
temelini oluşturmaktadır. Sosyal ağ sitelerinin yaygın kullanımı
Robin Dunbar’ın toplumsal dolaşım ve Erving Goffman’ın benliğin
temsili kavramları çerçevesinde açıklanmaktadır.
Toplumsal dolaşım ile açıklanmak istenen, dedikodu ve
insan merakının sosyal dolaşımı nedeniyle bireylerin diğerlerinin yaşamlarını
merak etmesi ve paylaşımda bulunmalarıdır.
Benliğin temsili kavramı ise bireyin gündelik yaşamın her
alanında benliğini temsil etme çabasını açıklar.
Dolayısıyla sosyal ağlarda bireyler profiller aracılığıyla ün
ve statülerini artırmak isterken, ağlar diğer kullanıcıların
bağlantıları ile ilişkilerinin durumunu gösterir.
(Toprak vd, 2014).
0 Yanıt
2104 Gösterim