İlhanlı devletlerinin dağılmasıyla Timur, 1369’dan sonra büyük bir Asya
imparatorluğu kurmayı başarmıştır. Timurlu yapıları da mimaride önemli bir
yenilik getirmemiş, daha çok süslemeleri ve büyük ölçüleriyle öne çıkmıştır.
Bunlar arasında dikkati çeken Şâh-ı Zinde, Semerkant’ta Kusem b. Abbas’ın
türbesi etrafında zamanla oluşan ve Timurlu mimarisinin bütün ihtişamını
yansıtan yapılar topluluğudur. Bu yükseltilmiş kasnaklı, bir kısım yivlenmiş
kubbeli yüksek yapılar, çeşitli ve zengin çini dekoru ile kaplıdır. Bunlar
arasında Musa Paşa’nın türbesi en gösterişlilerindendir (1412). Timur’un
Gur-i Mir adıyla bilinen türbesi bu formun en büyük ölçülere ulaşan bir
örneğidir.
Çift kubbe yapılarak daha da yükseltilen yapı 1404 tarihlidir.
Timur’un hanımı Bibi Hanım adına yapılan cami aynı tarihte büyük ölçülere
varan gösterişli bir yapıdır. Timurlu mimarisinde alışılmış formlara eklenen
cephenin iki yanındaki veya portaldeki minareler burada da görülür. Yesi
şehrinde Hoca Ahmed Yesevî Külliyesi ve Keş’te Aksaray ile Semerkant
İşrethane sarayları bu devrin belli anıtlarıdır. Timur sonrasında da Timurlu
mimarisi özellikleri sürdürülmüştür. Uluğ Bey’in Semerkant (1420), Buhara
(1417) medreseleri büyük revaklı avlular ve dört eyvan şeması ile anıtsal
kubbeleri ve çifte minareleriyle dikkati çeker. Girişlerde piştak adını alan
büyük ve geniş kemerli eyvanlar bütün özellikleriyle ortaya çıkar.
Baysungur adına yapılan Meşhed, Gevher Şad Cami-Medresesi, dört eyvanlı iki katlı revaklı avlu esasına dayanır. Ölçüleri ve zengin çini ve süslemeleriyle İran’ın en güzel camilerinden biri olarak tanınır. Hargird Timurlu Medresesi (1444-1445) son örneklerdendir. Büyük türbelerin etkisiyle bu devirde kubbeli camiler de yapılmıştır.
Buhara Uluğ Bey Medresesi - Özbekistan
Semerkant Şah-ı Zinde Gur Emir Türbesi - Özbekistan
0 Yanıt
2094 Gösterim