Konu: ibn-i sina biyografisi

[ibn-i sina]

“Metafizik” ve “Kitab el-Nefs” adlı eserleri Latinceye en önce çevrilenleridir.

Ortaçağda “Suffcientia” şeklini alan “”El-Şifa” onaltı sahifeden sadece onikisinin çevrildiği, içine mantığı , tabbi bilimler, psikolojiyi , fiziği ve metafiziği alan onsekiz bölümlük , geniş kapsamlı büyük bir eserdir. Meşşai felsefesinin en iyi eseri olan bu eseri İbni Sina Hamedan'da kaldığı sırada yirmi günde yazmıştır. Daha sonra bu eserin bir özeti niteliğindeki üç bölümlük “El-Necatı'ı” yazar.



El işarat vet–Tenbihat , El Necat üzerinde düzeltmeler ve değiştirmeler yapmak üzere yazdığı eseridir.

[ibn-i sina]

FELSEFESİ

İslam felsefesinin iki büyük okulu ; meşaiyye ve işrakkiye okullarıdır.

Meşailik : Platon-Aristotales uzlaştırılması , İşrakilik ; Platon– Tasavvuf uzlaştırılmasıdır.

Deneycilikle akılcılığı bağdaştıran İbni Sina bu bağdaştırmasında doğabilimsel islam felsefesinin kurucusu Razi ile Farabi'den yararlanır. Meşailikten işrakiliğe geçmiş bir düşünür olmasıyla da islam felsefesinde önemli bir rol oynamaktadır.

İbni Sina felsefesi üçe ayrılır.
• Yüksek bilimler ( Al-ilm-ül-ali)

Maddesinden tümüyle ayrışmış biçimlerin bilimiki bunlar : metafizik ve mantıktır.
• Aşağı bilimler ( Al- ilm-ül-efsel )

Maddesine bağlı biçimlerin bilimiki bunlar tabiat bilimleridir.
• Orta bilimler ( Al-ilm-ül-avsat )

Maddesinden ancak zihinde ayrılan bilimler ki bunlar matematik bilimleridir.

İbni Sina matematikten mantığa ve oradanda metafiziğe geçer Aristo gibi felsefeyi ikiye ayırır ;
• Nazari Hikmet ( Kuramsal felsefe )
• Amali Hikmet ( Eylemsel Felsefe)

Birincisinde tabiat felsefesi , matematik felsefe ve metafizik vardır. Eylemle değil , bilmekle ilgilidir.

İkincisi hem eyleme hem de bilgiye aittir. Medeni hikmet veya siyaset , ev hikmeti veya ekonomi ( El- hikmet ül-menziliye), ahlaki hikmet ( El-hikmet ül-hulkiye )

[ibn-i sina]

Mantık

Mantık, İbni Sina'ya göre ister felsefe içinde , ister ondan bağımsız görülsün bir alet'tir. Mantığın hedefi insanı yanlıştan koruyan belirtileri vermektir.(İşaret)

İbni Sina mantığı psikolojiden çıkarıp düşünce kanunlarını psikoloji üzerine kurmuştur. Önermeler ve kurucusunun Aristo olduğu tasım öğretisi ( tümdengelim yolulla sonuç çıkarma ) hakkındaki çözümlemeleri İslam Ortaçağında klasik olmuş ve sonraki bütün mantıkçılar ona dayandıkları gibi Kelamcılar da (2) Allah'ın ispatına dair eserlerinde ondan faydalanmıştır.

[ibn-i sina]

Bilgi Teorisi

İbni Sina, tüm bilgilerimizin sezgiyle elde edilen açık ilkelerden çıkarsama ( Ar. Alistintaç ) yoluyla oluşturduğu kanısındadır. Bilgi sürecinin duyum ve algıyla oluştuğunu kabul etmekle beraber gerçek bilginin ussal olduğunu ileri sürer.

Empirisme'i mantiki rationalisme in içinde açıklamaktadır. İbni Sina ya göre varlık ve düşünce aynıdır. Düşünce dışında varlık olamaz bu ilke varlıkla metafiziği birbirine bağlamakta ve mantıkta metafiziği çıkarma yolunu temellendirmektedir.

Tabiat ilimleri

İbni Sina'ya göre tabiat ilimleri metafiziğin başıdır. Tabiat ilimleri sıralamasında asıl fizikten ( Kitabul kiyan ) başlar , çeşitli tabiat basamaklarından insana kadar yükselir.

Bütün cisimlerin ibaret olduğu madde ve şekil , İbni Sina'ya göre hem mantık , hem fizik , hem metafiziği ilgilendirir.

[ibn-i sina]

Psikoloji

İbni Sina'nın psikolojisi bir yandan fiziğe , öte yandan metafiziğe bağlıdır. Bitki nefsi (3) maddeye kadar iner insan nefsi de faal akılla Allah'a kadar yükselir. Böylece İbni Sina felsefesinde Psikoloji ikiye ayrılır.

• Deneysel ve ya empirik psikolojisi
• Rasyonel ve ya içe bakış psikolojisi

Ruhun Tanımı

İbni Sina'ya göre ruh manevi bir cevherdir (4) ruhun bedenden ayrı manevi bir cevher olduğunu kanıtlamak için insanı tair (l'homme volant , uçan insan) diye bilinen bir temsil kullanmıştır bu temsil bütün batı orta çağında yayılmış Bonaventura , Albertus Magnus tarafından sonradan kullanılmıştır.

İbni Sina'ya göre nefs birleşiceği bedeni almadan önce ferdi varlığı yoktur .

Metafizik

Aristo gibi İbni Sina da metafiziği varlık olması bakımından varlık olma ilmi diye tanımlıyor. İbni Sina üç katlı alem görüşünde tanrıcı felsefe (theisme) ile tabiatçı felsefeyi (naturalisme) birleştirir. Bu teorisi ile Augustin felsefesi arasında büyük benzerlik vardır.

Mistik Felsefe veya Tasavvuf

İbni Sina'nın insanın tanrısal alemle ilişki kurabilesi için öngördüğü yol bir çeşit manevi sezgidir.

Bu yolu “Hay İbn Yakzan” ve “Kitab üt-tayr-Kuş kitabı” gibi eserlerinde açıklamıştır. İbni Sina'ya göre Allah bütün varlıktır, sırf iyiliktir. Gerçek varoluş yalnız Allah'a mahsustur. Evrenin yalnız geçici bir varoluşu vardır.

Ahlak

İnbi Sina eserlerinin her birinde ahlaka felsefi açıdan yaklaşarak onu bölümlere ayırmıştır.

İbni Sina^ya göre üç türlü kötülük vardır;

• Fiziki kötülük ki İbni Sina buna kötülük der.
• Psikolojik kötülük; keder , elem şeklinde görülür.
• Metafizik kötülük ki İbni Sina “günah” olarak adlandırır.

Filozofa göre iyilik , yetkinlik ve mutluluk fikrinin doğması için kötülüğün olması gereklidir.

Mutluluk ise ruhun temizlendiği ve Faal Akla(5) yöneldiği eylemdir. Böylece mutluluğa yönelen insan , filozofun “ruhun temizlenmesi” dediği bir çeşit tasavvufi yükselmeyi uygulayacaktır.

Din Felsefesi

İbni Sina bu konuda Farabi'yi ve ansiklopedicileri tamamlar fakat dinle felsefeyi uzlaştırmada dine yakındır. İnancın aklı tamamladığını kabul eder , peygamberlere filozoflardan üstün değer verir ve şeriatın ;

• Siyasi
• Psikolojik ve ahlaki

olmak üzere iki rolü olduğunu söyler.