AKCİĞER SESLERİ
Akciğer sesleri hakkında bilgiler "solunum acilleri" bölümünde yer almaktadır. Burada sadece akciğer seslerini dinlerken nelere dikkat edilmesi gerekiyor ondan bahsedilecektir.
Alanda akciğer seslerinin dinlenilmesi tedaviyi yönlendirmesi açısından önemlidir Sternum (göğüs kemiği) temel alınarak her iki taraftan karşılıklı (sternumdan uzaklıkları eşit) olmak üzere, en az 6 noktadan (karşılıklı olarak bir sıra sayıldığında en az 3 sıradan) dinlenilmelidir. Akciğerlerin üst, orta ve alt loblarını kapsayacak şekilde dinlenilmelidir.
*
Hastanın göğsünden ya da sırtından dinleme kararı, hastanın durumuna göre belirlenir: Hasta ortopne pozisyonda ise sırttan dinlemek daha kolaydır.
*
Sırt üstü yatan yaralıda, yatarken ve göğüsten dinlenilmesi yine her iki taraf için daha rahattır. Steteskop soğuk olmamalıdır.
*
Kemikler üzerinden akciğer sesi duyulamaz, o nedenle kaburgaların arasından dinlemeye dikkat edin.
*
Bebeklerde ve küçük çocuklarda mümkünse ebeveynin kucağında ve steteskop ısıtılarak dinlenir.
*
Solunum sesi dinlenirken hastanın mahremiyetine özen gösterin; çevredeki insanların bakışlarından koruyacak şekilde dinleyin.
*
Dinlemek için sırtını ya da göğsünü açtığınız hastanın, tekrar giysisini giydirin. İki nedenden dolayı, birincisi kendisi yapacak durumda olmayabilir, ikincisi de üşüyebilir. Hastayı çevresel etkilere karşı koruyacak sizsiniz, hasta yakını değil; bunu aklınızdan hiç çıkarmayın. Çünkü hasta yakınları zarar verebiliriz korkusu ile hastaya dokunmaktan çekinebilirler.
*
Son üç madde kalp sesi dinlerken de geçerlidir.
Akciğer seslerini dinleme becerisi kazanabilmek ve normal sesleri anormal seslerden ayırt edebilmek için sağlıklı kişilerde mümkün olduğunca çok akciğer sesi dinleyin.
Akciğer sesini göğüsten ve sırttan hangi bölgelerden hangi sıra ile dinleyeceğinizi görmek için TIKLAYIN.
KALP SESLERİ
Kalp sesleri şiddet, zaman, kalite ve sistol/diyastol sesleri açısından incelenir. Amaç: normal kalp seslerini ayırt edebilmek ve patolojik sesleri tanıyabilmek. Kalbin dinlenmesi sırasında kulağın duyabildiği ses ve üfürümler düşük, orta ve yüksek titreşimli olmak üzere 3 grupta incelenir.
1- Düşük titreşimli sesler ve üfürümlerde titreşim sayısı saniyede 30 - 60 arasındadır. S3, S3G (3. Kalp sesi gallobu), S4G ( 4. Kalp sesi gallobu), mitral darlığının diyastolik rulmanı, triküspid darlığının diyastolik rulmanı .
2- Orta titreşimli sesler ve üfürümlerde titreşim sayısı saniyede 60 - 150 arasındadır: S1 (1. Kalp sesi), S2 (2. Kalp sesi), sistolik üfürümler.
3- Yüksek titreşimli sesler saniyede 150 nin üzerindeki titreşimlerdir: Aort ve pulmonalis yetmezliğinin diyastolik üfürümleri ile müzikal ses ve üfürümler ile mitral açılma sesleridir.
Dinleme yöntemi:
Hasta sessiz, iyi aydınlatılmış, ısı konforu uygun bir ortamda, muayene edilmelidir. Hasta, sırtüstü veya yarı yatar, kolları yanlarda (uzatılmış) olmalıdır. Kalp dinlenirken hasta sakin ve sessiz nefes alıp vermeye devam etmelidir. Çan kısmı olan bir steteskopla daha iyi sonuç alınır.
KALP SESLERİNİ DİNLEME ODAKLARI:
Mitral (apikal) odak : Mid-klavikular vertikal (klavikulanın orta hat) çizgisinin sol 5nci interkostal aralığı kestiği bölge mitral (apikal) odaktır. Mitral kapağa ait üfürümler, hasta hafif sola dönük ve inspiryum (nefes alma) esnasında dinlenirse daha rahat duyulur.
Triküspid odak : 5nci interkostal aralığın, sternumun sol kenarıyla birleştiği bölgedir. Triküspid odağı inspiryum esnasında dinlenirse sesler daha rahat duyulur.
Aort odağı : Sağ ikinci interkostal aralığın, sternumun sağ kenarıyla birleştiği bölgedir. Aortla ilgili üfürümler en iyi bu bölgede duyuluyorsa da, bazen apeksten, sternumun sol kenarından hatta karotid arterlerin bulunduğu bölgeden de güçlü duyulabilir. Hasta biraz öne eğik ve ekspirasyonda(soluk verirken) en iyi dinleme sağlanır.
Pulmoner odak : Sol 2nci interkostal aralığın, sternumun sol kısmı ile birleştiği bölgedir. Üfürümler en güçlü inspiryum esnasında duyulur.
Erb’s point ( mezokardiyak odak) : Sternumun solunda 3ncü interkostal aralıktadır. Aort ve pulmonalis yetmezliğinin en iyi duyulduğu yerdir.
KALP SESLERİ
Normal kalp sesleri:
S1 F Birinci kalp sesidir. Atrioventriküler (solda mitral ve sağda triküspid) kapakların kapanması
esnasında apeksten (mitral odaktan) duyulur. S1 duyulan en yüksek sestir; S2 den daha kuvvetli,
uzun süreli ve düşük frekanslıdır. Fonetik olarak “LAB” şeklinde duyulur.
S2 F İkinci kalp sesidir. Aort ve pulmonalis odaklarında en güçlü duyulur. S1 den daha şiddetli, kısa süreli,
daha yüksek frekanslı ve keskin bir karakterdedir. Fonetik olarak “DAB” şeklinde duyulur.
Normalde erişkinlerin % 20nde pulmonalis dinleme odağında S2 ikiye ayrılmış bir ses olarak duyulur.
Ayrılan seslerden ilki aort kapağının kapanması, ikincisi ise pulmoner kapağın kapanması ile ilgilidir.
S1 sistol başlangıcında, S2 de sistol sonunda duyulduğundan, S1 ve S2 > sistolik sesleri kapsar.
Patolojik (anormal) kalp sesleri :
S3 F Üçüncü kalp sesleridir. Hasta sol yan yattığında steteskobun çan kısmı ile apeksten (mitral odaktan)
dinlenir. S2 den sonra duyulur. Sol ventriküler yetmezlikte duyulur, ventriküler gallop da denir.
Atriumlardan kan ventriküle hızla atılırken içerde kalan volüme çarpar ve dolgun bir ses oluşur.
Hamile, çocuk ve yaşlılarda patoloji olmadan da duyulur. Fonetik olarak “ Dİ” şeklinde duyulur.
S4 F En iyi apeksten ve S1 den hemen önce duyulur. Ventriküller dolu iken basınç atriumlara yayılır.
Bu basınç atriumdaki kanı dalgalandırır, duyulan bu dalgalanma sesidir; atrial gallop da denir.
Akut myokard infarktüsüne bağlı gelişir. Koroner arterlerdeki bir hastalık, atrioventriküler yetmezlik
sonucu ortaya çıkar. Fonetik olarak “Tİ” şeklinde duyulur.
Gallop ritmi F (S4 ) : S3 ve S4 ün; S1 ve S2 ile birlikte duyulmasıdır. Nabız dakikada 110 un üstünde olup,
koşan at sesi gibi ses duyulur.
Murmur (üfürüm) F Anormal girdap sonucu oluşan seslerdir. Kan, dar ya da düzensiz kapaktan
geçerken girdap oluşur. Girdaba yol açan nedenler:
1- Kanın akışı yönünde bir lezyon varsa, düzgün akışı bozularak girdapların oluşur ve üfürümler ortaya çıkar.
2- Kanın akışı yönünde etraftaki yapılar ve fiziksel değişiklikler varsa, titreşimler meydana gelir ve üfürümler duyulur.
3- Kan, dar bir aralıktan geçerken,
4- Kan, dar olmayan fakat pürüzlü bir kapak sistemi içinden geçerken,
5- Normal bir kapak sistemi içinden geçen akımın hızlanması halinde,
6- Dar bir yerden geniş bir sisteme geçtiği zaman üfürümler duyulur.
Murmurlar zaman, yoğunluk, yer, frekans, kalite ve yayılmalarına göre sınıflandırılırlar.
Perikardiyal sürtünme > Parietal ve visseral yaprakların sürtünmesi sonucu, perikarditte duyulan ıslak
ve gürültülü sestir.
KALP SESLERİNİ DİNLEME SIRASI VE DUYULABİLECEK SESLER:
1- Aort odağı : Kalbin hızı, ritmi, S1 - S2 nin şiddet, süre, frekans ve kalitesi; S1 - S2 ile S2 - S1 arasındaki sesler ve üfürümler dinlenir.
2- Pulmoner odak : S2nin şiddeti, aorta odağında duyulan S2nin şiddeti ile karşılaştırılır.
3- Erb noktası : S1 ve S2nin özelliklerinin dışında aort ve pulmonalis yetmezliğinin diastolik üfürümü değerlendirilebilir. Aort ve pulmonalis dinleme odaklarında olduğu gibi hasta öne eğilecek şekilde oturtulur ve nefesini tutarken, steteskopun diyafragmalı kısmı ile dinlenir
4- Triküspid odağı : Kalp seslerini değerlendirmenin yanı sıra bu bölgedeki diastolik ve sistolik üfürümler de dinlenerek değerlendirilir. Triküspid yetmezliğine ve darlığına ait üfürümler inspiryumda şiddetlenir, ekspiryumda hafifler. Triküspid odağı ile mitral odak arasındaki bölgede, sağ ventrikül hipertrofisi olan hastalarda triküspid üfürümleri duyulabilir.
5- Mitral odak ( apikal odak, apeks) : Sistol ve diastol zamanları değerlendirilir. Mitral kapak üfürümleri, ek sesler bu bölgede duyulur. Düşük frekanslı üfürümler ve gallop sesleri bu bölgede, hasta yan yatar durumda iken bazen de otururken daha iyi dinlenir.
Bütün bu dinleme odaklarında kalp sesleri (S1 , S2 , S3 , S4 , gallop ve kalp dışı sesler) ve üfürümler dinlenir.
Kaynaklar:
1- Ahmet Soner; Kardiyoloji, 2. Baskı, 1979, Türk Tarih kurumu Basımevi, Ankara, Sayfa: 62-93
2- Binak, K., Sırmacı,N., Başarı,I.; Pratik Kardiyoloji, 1991, Sandoz Ürünleri A. Ş. İlaç Bölümü, İstanbul, Sayfa: 19-23.
3- Barbara Bates; A Guide to Physical Examination, 2nd Ed., Lippincott Company, 1979, USA.
0 Yanıt
14393 Gösterim