Tasavvufta 4 kapı vardır;
1- Seriat Kapisi
2- Tarikat Kapisi
3- Marifet Kapisi
4- Hakikat Kapisi
Ogreti olarak bu kapilar birer birer gecilerek Hakikate ulasilir.
Ogrencilerinden biri Mevlana'ya sormus; "Efendim, bu 4 kapi meselesini ben pek anlayamiyorum. Bana anlayabilecegim bir lisanla anlatir misiniz?" "Simdi bak, karsi medresede dersini calisan dort kisi var ve hepsi rahlelerine egilmis. Sen git bunlarin hepsinin ensesine bir samar at, sonra gel sana anlatayim."
Ogrenci gitmis, birincinin ensesine bir tokat aksetmis. Tokadi yiyen derhal ayaga kalkip arkasini donmus ve daha kuvvetli bir tokatla Mevlana'nin ogrencisini yere yikmis.
Ogrenci dayagi yemis, geri donecek ama hocasina itaat var.Yaradana guvenip ikinciye de bir tokat aksetmis. O da derhal ayaga kalkip elini kaldirmis. Tam tokadi vuracakken vazgecip yerine oturmus.
Ogrenci devam etmis, ucuncuye de bir tokat atmis. Ucuncu soyle bir kafasini cevirip baktiktan sonra calismasina devam
etmis.
Dorduncu, tokadi yemesine ragmen hic orali bile olmadan calismasina devam etmis.
Ogrenci Mevlana'ya donmus, olanlari anlatmis. Mevlana; "Iste sana istedigin ornekler....
Birinci, seriat kapisini gecememis biri idi. Seriatta kisasa kisas oldugu icin, tokadi yiyince kalkti, aynisini sana İade etti.
- Ikinci, tarikat kapisindadir. Tokadi yiyince o da kalkti, tam tokadi iade edecekti ki, tarikat ogretisinde verdigi soz aklina geldi. "Sana kotuluk yapana bile iyilik yap".
Onun icin dondu, oturdu.
- Ucuncu, marifet kapisina kadar gelmistir. Iyinin ve kotunun tek Yaradandan geldigini bilir, inanir. Yaradan bu kotuluge hangi iblisi alet etti diye merakindan soyle bir
donup bakti.
- Dorduncu, hakikat kapisini da gecmistir. Iyinin ve kotunun tek sahibi
oldugunu ve ayni oldugunu bilir. Onun icin donup bakmadi bile...
Mevlana